AKARYAKIT BAYİLİK SÖZLEŞMELERİNDE REKABET ETMEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Yıl 2014, Sayı: 58, 3 - 58, 01.06.2014

Çiğdem Akkan

Öz

Kullanım alanı son derece geniş olan akaryakıt bayilik sözleşmelerinde yer alan ve bayiye rekabet etmeme yükümlülüğü yükleyen hükümlerin geçerliliği konusu rekabet hukukunda önemli bir yere sahiptir. Beş yılı aşan rekabet yasakları kural olarak 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ile yasaklanmış ise de bayilik sözleşmesi ile birlikte akdedilen intifa, kira, ekipman sözleşmeleri gibi sözleşmeler yoluyla bu yasağı dolanma yolu bulunmuş ve neredeyse akdedilen tüm akaryakıt bayilik sözleşmelerinde bu yol tercih edilir olmuştur. Bu çalışmamızda 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ile getirilen rekabet etmeme yükümlülüğüne ilişkin düzenlemeler ve sınırlar incelenmiş; ayrıca bayilik sözleşmeleri ile birlikte akdedilen kira, intifa ve ekipman sözleşmeleri gibi sözleşmeler yoluyla rekabet yasağının sınırlarının aşılması hakkında Rekabet Kurumunun tutumu, ilgili yargı kararları ve doktrinel görüşler ele alınarak konuya ilişkin değerlendirme yapılmıştır

Anahtar Kelimeler

Akaryakıt Bayilik Sözleşmesi, Rekabet Etmeme Yükümlülüğü

NON-COMPETE OBLIGATION IN OIL DEALERSHIP AGREEMENTS

Öz

The issue of the validity of the clauses placed in oil dealership agreements, extremely common areas, and putting the dealer under non-compete obligation have a significant place in competition law. Although non-compete obligation exceeding five years has been banned by the Communiqué No. 2002/2 as a rule, a way of dodging this rule has been found by means of the complementary agreements such as rental contract, utilization agreement, equipment agreement etc. and this way has been preferred in almost all of the oil dealership agreements. In this study, the regulations and limits in regard to the non-compete obligation imposed by the Communiqué No. 2002/2 have been analyzed. In addition, an analysis as to this subject has been made through the policies of the Competition Board, the verdicts relating to this matter and the doctrinal opinions about overcoming the limits of non-compete obligation by means of the complementary agreements concluded such as rental contract, utilization agreement, equipment agreement etc

Anahtar Kelimeler

Oil Dealerhip Agreement, Non-compete Obligation, the Usufructuary

Kaynakça

• ASLAN, İ.Y. (2002), “Rekabet Hukukunda Dikey Anlaşmalar”, Ankara Barosu
• Uluslararası Hukuk Kurultayı 2002, Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku içinde, s.54-177.
• ASLAN, İ.Y. (2003), “Dikey Anlaşmalara İlişkin Yeni Grup Muafiyeti Tebliği”
• Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal Tekinalp’e Armağan içinde, Cilt II, s. 3-25. ASLAN, İ.Y. (2004), Rekabet Hukuku Bakımından Dikey Anlaşmalar, Bursa, Türkiye.
• ASLAN, İ.Y. (2007), Rekabet Hukuku, Dördüncü Bası, Bursa, Türkiye.
• ASLAN, İ.Y. (2010), “Akaryakıt Dağıtım Sözleşmelerinde Yer Alan Rekabet
• Yasaklarının Doğurduğu Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu-VIII içinde, s. 19-38. ASLAN, İ.Y. ve E. ÖNAL (2011), Türk Akaryakıt Sektöründe Rekabet
• Yasaklarından Doğan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Ekin Basın Yayın, Bursa, Türkiye. BADUR, E. (2002), “Türk Rekabet Hukukunda Tek Elden Satın Alma
• Sözleşmesi”, Ankara Barosu Uluslararası Hukuk Kurultayı 2002, Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku içinde, s. 435-519.
• BOLATOĞLU, H. (2009), “Grup Muafiyet Tebliği’nde Eşik Sistemine Geçişin
• İktisadi ve Hukuki Gerekçeleri”, K.C. Sanlı (der.), Rekabet Hukuku ve Dikey Anlaşmalar 2002/2 Sayılı Grup Muafiyeti Tebliği’nde Eşik Sistemine Geçiş Olası
• Sorunlar ve Çözüm Önerileri içinde, s. 21-40. EKDİ, B. (2009), Hâkim Durumda Bulunan Teşebbüslerin Dikey Anlaşmalar
• Yoluyla Piyasayı Kapatması, Rekabet Kurumu Lisansüstü Tez Serisi No: 16, Rekabet Kurumu, Ankara. EREN, F. (1998), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, İstanbul, Türkiye.
• GÜRZUMAR, O.B. (2003), “2002/2 Sayılı Rekabet Kurulu Tebliğ Çerçevesinde
• Dikey Anlaşmalar”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu, 1-4 Nisan 2003 içinde, s. 68-134.
• GÜRZUMAR, O.B. ve K.C. SANLI (2009), “Akaryakıt Bayileri ile Akaryakıt
• Dağıtım Şirketleri Arasında Akdedilen Bayilik ve İntifa Hakkı Sözleşmelerinin Sayılı Kanun’un 4. Maddesine Aykırı Kabul Edilmesi İhtimalinde Ortaya Çıkacak Özel Hukuk Sorunları Hakkında”, Halûk Konuralp Anısına Armağan içinde, Cilt III, s. 549-577. GÜVEN, P. (2008), Rekabet Hukuku, Genişletilmiş İkinci Bası, Ankara, Türkiye.
• HATEMİ, H. ve E. GÖKYAYLA (2011), Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul, Türkiye.
• ILICAK, A. (2008), “ABD ve Avrupa Birliği Hukuku Işığında Dikey Anlaşmaların
• İktisadi Analizi”, www.actecon.com/PDF/Dikey_2008, Erişim Tarihi: 20.05.2014.
• KARACEHENNEM, N. (2006), “Akaryakıt Bayileri Rekabet Etmeme
• Yükümlülüğünden Kurtulabilecekler mi?”, Rekabet Derneği Rekabet Forumu, No. 25, s. 10-16. KARAKILIÇ, H. (2013), Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulamaları, On İki
• Levha Yayıncılık, İstanbul, Türkiye. KARAKURT, A. (2005a), Avrupa Topluluğu ve Türk Rekabet Politikasında
• Münhasır Dikey Anlaşmalar, Rekabet Kurumu Lisansüstü Tez Serisi No: 11, Rekabet Kurumu, Ankara. KARAKURT, A. (2005b), Ekonomik ve Hukuki Açıdan Piyasa Kapama Etkisi
• Rekabet Kurumu 4. Dönem Uzmanlık Tezleri, Rekabet Kurumu, Ankara. KARAMAN COŞGUN, Ö. (2007), “Rekabetin Dikey Kısıtlanmasına Grup
• Muafiyetinin Uygulanabilmesi Bakımından Pazar Payı Sınırlamaları”, TBB Dergisi, No: 20(71), s. 108-127. KILIÇOĞLU, A.M. (2012), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Türkiye.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, N. (2010), Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C. I, İstanbul, Türkiye.
• KÜÇÜKAYHAN AŞÇIOĞLU, M. (2011), Rekabet Hukuku ve Dağıtım
• Sözleşmeleri, Ankara, Türkiye. NEİPOĞLU, S. ve D. U. GÖÇEN (2008), “Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup
• Muafiyeti Kapsamının Belirlenmesinde Pazar Payının Önemi”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu- VI, 4-5 Nisan 2008 içinde, s. 185-215.
• OĞUZMAN, K. ve T. ÖZ (2012), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, İstanbul, Türkiye.
• ROTH QC, P. ve V. SLOANE (2002), “Vertical Restraints in Domestic and EC Competition Law”, http:// www.moncton.com/ docs/ library /Vertical %20
• Restraints %20in %20Comp%20 Law %20-%20PR%20VS.pdf, Erişim Tarihi: 03.2014.
• SANLI, K.C. (2009), “Rekabet Kurulu’nun Kararları Işığında Eşik Sisteminde
• Dikey Anlaşmalara Olası Yaklaşım”, K.C. Sanlı (der.), Rekabet Hukuku ve Dikey Anlaşmalar 2002/2 Sayılı Grup Muafiyeti Tebliği’nde Eşik Sistemine Geçiş Olası
• Sorunlar ve Çözüm Önerileri içinde, s. 75-194. SANLI, K.C. (2010), “Rekabet Hukuku ve Özel Hukuk Açısından Akaryakıt
• Dağıtım Sözleşmeleri II: Gelinen Nokta, Sorunlar ve Değerlendirmeler”, Rekabet Dergisi, No.11(3), s. 177-230. SLAUGHTER ve MAY (2012): “The EU Competition Rules on Vertical
• Agreements”, http://www.slaughterandmay.com/media/64575/the-eu-competition- rules-on-vertical-agreements.pdf, Erişim Tarihi: 10.04.2014.
• SOYSAL, C. (2003), Rekabet Perspektifinden Türkiye Akaryakıt Sektörü, Rekabet
• Kurumu 2. Dönem Uzmanlık Tezleri, Rekabet Kurumu, Ankara. ŞENSİVAS, B. (2007), “Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliğinde
• Değişiklik Tartışmaları Hakkında Bir Değerlendirme”, Rekabet Derneği Rekabet Forumu, No. 31, s.6-9. TOPÇUOĞLU, M. (2006), Rekabet Hukuku Açısından Acentelik ve Dağıtım
• Sözleşmeleri, Birinci Bası, Ankara, Türkiye. REKABET KURULU KARARLARI Rekabet Kurulunun 26.01.2006 tarih ve 06-04/55-13 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 24.06.2009 tarih ve 09-30/643-151 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 15.07.2009 tarih ve 09-33/761-181 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 31.07.2008 tarih ve 08-49/702-277 kararı
• Rekabet Kurulunun 06.11.2013 tarih ve 13-62/855-363 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 17.06.2010 tarih ve 10-44/782-259 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 06.02.2013 tarih ve 13-09/115-61 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 04.03.2010 tarih ve 10-21/265-98 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 26.01.2006 tarih ve 06-04/56-14 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 5.3.2009 tarih ve 09-09/ 186-56 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 05.03.2009 tarih ve 09-09/ 187-57 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 10.06.2010 tarih ve 10-42/734-241 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 16.09.2010 tarih ve 10-59/1222-464 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 24.03.2010 tarih ve 10-26/360-131 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 24.06.2009 tarih ve 09-30/644-152 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 07.10.2010 tarih ve 10-63/1313-491 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 09.10.2013 tarih ve 13-57/797-M sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 19.12.20013 tarih ve 2013-71/966-412 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 09.10.20013 tarih ve 13-57/799-338 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 06.12.2012 tarih ve 12-62/1610-587 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 02.12.2010 tarih ve 10-75/1544-597 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 04.05.20011 tarih ve 11-28/557-170 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 23.09.2010 tarih ve 10-60/1262-474 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 23.05.2013 tarih ve 13-30/405-182 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 31.07.2008 tarih ve 08-49/702-277 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 02.09.2010 tarih ve 10-57/1189-448 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 15.11.2006 tarih ve 06-84/ 1059-306 sayılı kararı
• Rekabet Kurulunun 5.4.2007 tarih ve 07-30/292-109 sayılı kararı DANIŞTAY KARARLARI
• Danıştay 13. Daire, 15.01.2007 T., 2006/1287 E., 2007/145 K. sayılı kararı
• Danıştay 13. Daire, 13.05.2008 tarihli ve 2006/1604 E., 2008/4196 K. sayılı kararı
• Danıştay 13. Daire, 28.06.2010 T., 2009/ 5164 E., 2010/ 5457 K. sayılı kararı
• Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu, 9.12.2010 T., 2010/ 2182 E., 2010/ K. sayılı kararı YARGITAY KARARLARI
• YHGK, 06.06.2001 T., 2001/11-426 E., 2001/481 K. sayılı kararı ABAD KARARLARI
• CJEU, Case C-214/99, 06.07.2000, http://curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/, Erişim Tarihi: 03.05.2014.
• CJEU, Case C - 260/ 07, Pedro IV Servicios SL v Total Espana, 2.04.2009, http:// curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/, Erişim Tarihi: 03.05.2014.
• CJEU, Case C-279/06, 11.09.2008, http:// curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/, Erişim Tarihi: 02.07.2014.
• CJEU, Case C-279/06, CEPSA Estaciones de Servicio SA v LV Tobar e Hijos SL, 09.2008, http://curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/, Erişim Tarihi: 02.07.2014.
• AVRUPA KOMİSYONU KARARLARI EC, Ref. IP/06/495, 12.04.2006, http://ec.europa.eu/index_en.htm, Erişim Tarihi: 06.2014.