TOPRAK KULLANIMI İLE İLGİLİ UYGULAMALAR VE GELENEKLER: NEVŞEHİR/HACIBEKTAŞ ÖRNEĞİ

Year 2015, Volume: 3 Issue: 1, 1 - 14, 01.01.2015

Şenay Güngör

Abstract

Toprak, insan hayatında çok önemli yeri olan canlı bir organizmadır. Hayatın her alanında doğumdan ölüme kadar yer tutan toprak, kültürümüzde farklı ritüeller ile karşımıza çıkmaktadır. Tarımsal faaliyetlerden meskenlerin yapı malzemesine, hastalıkların tedavisinden yiyeceklere eklenmesine hatta doğrudan yenmesine, temizlikte kullanılmasından mutfak eşyalarının yapımına kadar çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Günümüz teknolojisindeki gelişmelerin kültürel erozyonu hızlandırdığı düşünülürse, geçmişte uygulanan, bugün de uygulanmaya devam eden ya da artık uygulanmayan toprak kullanım şekillerinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu kültürün unutulmaması ve gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir., Bu çalışmanın amacı temel ihtiyaçlarımızın büyük bir çoğunluğunu da karşılayan toprak kullanımı ile ilgili uygulamaların ve geleneklerin Nevşehir ili Hacıbektaş ilçesi örneğinde incelenmesidir. Doğal, beşeri, ekonomik ve sosyo-kültürel coğrafi faktörlerin toprak kullanımına etkilerinin de vurgulanacağı bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Katılımcı gözlem ve sahadan elde edilen veriler konu ile ilgili literatürden taranan verilerle desteklenmiştir. Araştırmada Hacıbektaş ilçesinde toprak kullanımı ile ilgili çeşitli uygulamalar ve gelenekler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu uygulamaların ortaya çıkmasında doğal, beşeri, ekonomik ve sosyo-kültürel faktörler etkili olmuştur.

Keywords

Toprak, Hacıbektaş İlçesi, Kültür, Jeofajia

Traditions And Practices Regarding The Use Of Soil: Nevsehir/Hacibektas Sampling

Abstract

Soil is a living organism which has a very important place in human life. Soil, playing an significant role in every aspect of a life from birth to death, confronts us with different rituals in our culture. From agricultural activities to construction material of the residence, to the treatment of disease, to be in gadded to food ingestion or even directly as the construction of utensils used in the cleaning soil has a very broad range of applications. Taken into consideration the accelerating erosion of cultural developments in modern technology, it is of great importance to determine the land use patterns which were practiced in the past, are being implemented today or not applied. This culture should be remembered and passed on to future generations. Aim of this study is to investigate practices and traditions in the sampling of province of Nevşehir Hacıbektaş district, which also meets the basic needs of the majority of the related land use. In the study, case study, being one of the qualitative methods, was employed to emphasize the effects of natural, human, economic and socio-cultural geographical factors. Data obtained through participant observation and field was supported by the literature on the subject It was tried to be determined various practices and traditions related to land use in the province of Hacıbektaş. Regarding the emergence of these practices, natural, human, economic and socio-cultural factors were effective.

Keywords

Soil, Province of Hacıbektaş, Culture, Geography.

References

• Akbulut, G. (2012). Türk Kültüründe Toprak Yeme Alışkanlığı (Jeofaji): Arguvan‟dan Örnek Bir Çalışma. http://www.actaturcica.com/sayi7/IV_23.pdf. 302-315. (03.11. 2014).
• Atabey, E. (1989). Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi. Kayseri-H 19 Paftası. Ankara: Jeoloji Etüt Dairesi.
• Atabey, E. (2013). Nevşehir İli Tıbbi Jeolojik Unsurları ve Halk Sağlığı. Nevşehir: Nevşehir Belediyesi.
• Aydın, Ş. N. (1991). Orta Anadolu Masifi Akçataş Granitinin (Nevşehir) Petrografik Özellikleri. MTA Dergisi. 112. 117-133.
• Battaloğlu, R. (2009). Niğde ilinden toplanan pekmez toprağı örneklerinde pestisit kalıntıları ve polisiklik aromatik hidrokarbon (pah) aranması. 1.Tıbbi Jeoloji Çalıştayı (30 Ekim-1 Kasım 2009) Bildiriler Kitabı. (Ed. Y. Örgün, G. Yalçın), TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayını, 207-213.
• Çakar, G. (2009). Toprak Yeme Hastalığında (Jeofaji) Kullanılan Toprakların Jeolojik Özellikleri (Bor-Emirgazi Bölgesi). Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde.
• Çakar, G. ve Şener M. (2009). Toprak Yeme Hastalığı (Jeofaji) ve Jeoloji: İç Anadolu‟dan örnek bir çalışma. 1. Tıbbi Jeoloji Çalıştayı (30 Ekim-1 Kasım 2009) Bildiriler Kitabı. (Ed. Y. Örgün, G. Yalçın), TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayını, Ürgüp Belediyesi, Nevşehir 2009, s. 204-207.
• Demir, B. M. (2009). Terapötik Jeoloji (Jeolojik malzeme, süreç ve mekânların insan sağlığında tedavi edici etkisi). Jeoloji Mühendisliği Dergisi 33 (1), 63-74.
• Doğanay, H. (2014). Türkiye Beşeri Coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi
• Erman, D. O. (2012). Türk Seramik Sanatının Gelişimi: Toprağın Ateşle Dansı. http://www.actaturcica.com/sayi7/IV_09.pdf. 18-33. (05.11. 2014).
• Gümüşçü, O. (2014). Tarihi Coğrafya. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Güvenç, B. (2011). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Haviland, W. A., Prıns, H. E. L., Walrath, D. ve Mcbride, B. (2008). Kültürel Antropoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Kasapoğlu Akyol, P. (2012). Kullanım Şekilleri ve Geleneğiyle Kültürümüzde Toprak http://www.actaturcica.com/sayi7/IV_24.pdf. 316-333. (05.11. 2014).
• Kaya, İ. (2014). Nitel Araştırma Yöntemleri. Yılmaz Arı (Ed.). Coğrafya Araştırma Yöntemleri. (s. 265-299). Balıkesir: Balıkesir Üni. Yayınları.
• Okan, T., Sevgi, O., Tecimen, H. B. (2012). Türkiye‟de Toprak Kullanma ve Koruma Kültürü. http://www.actaturcica.com/sayi7/IV_09.pdf. 119-131. (03.11. 2014).
• Özgür, M. (2010). Yerleşme Coğrafyasına Giriş (Basılmamış Ders Notları). Ankara.
• Tanoğlu, A. (1966). Nüfus ve Yerleşme. İstanbul: İ. Ü. Yay. No: 1183.
• Tanrıkulu, M. (2014). Coğrafya ve Kültür. Ankara: Edge Akademi Yayınları.
• Tunçdilek, N. (1967). Türkiye İskan Coğrafyası, Kır İskanı (Köy-Altı İskan Şekilleri). İstanbul: İ.Ü. Ed. Fak.Yay:1283, Coğr. Enst. Yay.No: 49.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (1998). Beşeri Coğrafya (İnsan-Kültür-Mekan). İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Yavan, N. (2014). Nicel Araştırmada Veri Toplama Teknikleri. Yılmaz Arı (Ed.). Coğrafya Araştırma Yöntemleri. (s. 217-265). Balıkesir: Balıkesir Üni. Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (2. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E. B. (2012). Cengiz Aytmatov'un Toprak Ana Romanında Toprağın Dili. www.actaturcica.com/sayi7/iv_12.pdf. 172-182 (03.11. 2014).
• www.hacibektas.gov.tr (01.12. 2014).