Afet Lojistiğinin Lojistik ve Kentsel Lojistik İlkeleri Kapsamında Değerlendirilmesi: Beslenme Hizmet Grubu için Alternatif Fabrika-Dağıtım Merkezi Optimizasyon Modeli

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 105 - 127, 16.07.2025

Mehmet Tanyaş , Meliha Bulut

Abstract

Küresel ısınma nedeniyle ortaya çıkan iklim krizleri ve yeryüzünün dinamik bir yapıya sahip olması nedeniyle doğal afetler tüm canlıların yaşamlarını tehlikeye atmaktadır. Olumsuz doğa olaylarına diğer bir değişle afetlere karşı siyasi otoriteler, bilim insanları ve sivil kuruluşlar önlemler almaya çalışmakta ve karşılaşılacak afet durumunda etkin bir afet yönetimi sağlamak üzere çalışmalar yapmaktadır. Afet yönetimini içeren en önemli konulardan biri afet lojistiğidir. Afet sonrası afetzedelere yardımların etkin ve verimli bir şekilde ulaştırılması afet lojistiğinin kapsamındadır. Afet lojistiğinin etkin bir şekilde ilerlemesi ise lojistik ve kentsel lojistik ilkelerine dayanmaktadır. Akademik araştırmalar afet lojistiğinin temel yapısından ziyade çoğunlukla afet lojistiğinin aşamalarına odaklanmış durumdadır. Bu çalışmada afet lojistiği lojistik ve kentsel lojistik bakış açısıyla sunularak literatüre katkı sağlama amaçlanmıştır. Öncelikle kavramsal olarak afet lojistiği, lojistik ilkeleri (7 Faaliyet-7 Doğru) ve kentsel lojistik ilkeleri ele alınarak afet lojistiğinin bu prensipler üzerine kurgulanmasına vurgu yapılmıştır. Bunu desteklemek için alternatif tedarik zinciri ağ tasarımı modeli kurgulanmış ve doğrusal programlama ile tedarikçi-dağıtım merkezi optimizasyonu yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar değerlendirilerek lojistik ve kentsel lojistik ilkelerinin afet lojistiğinde uygulama şekli tedarik zinciri ağ tasarımında ve optimizasyon modelinde belirtilmiştir. Bu çerçevede afet lojistiği optimizasyon problemlerinde uygulanabilecek kısıtlar bir sonraki çalışmalar için sunulmuştur.

Keywords

afet lojistiği , kentsel lojistik , tedarik zinciri

Evaluation of Disaster Logistics from the Aspects of Logistics and Urban Logistics: Factory-Distribution Centre Optimization Model for Nutrition Service Group

Abstract

Climate crises that arise from global warming and natural disasters due to dynamic structure of earth endanger the lives of all living creatures. Politicial authorities, scientists and civil organizations are trying to take precautions against adverse natural events; in other word disasters; and are working to ensure effective disaster management in a case of disaster. One of the most important issues involving in disaster management is disaster logistics. Delivering the aid to disaster victims effectively and efficiently after a disaster is the subject of the disaster logistics. The effective progress of disaster logistics is based on the principles of logistics and urban logistics. The literature is mostly focused on the stages of disaster logistics rather than the basic structure of disaster logistics. This study aims to make contribution by considering disaster logistics in terms of logistics principles (7 Actions-7 Rights) and urban logistics principles. In order to support this, an alternative supply chain network design is presented and an optimization model that is between supplier and distribution centre is carried out in the study. The results obtained is evaluated and the application of logistics and urban logistics principles in disaster logistics is specified in the supply chain network design and optimization model. In the same frame, the constraints for futher disaster logistics optimization problems are noted.

Keywords

disaster logistics , urban logistics , supply chain

References

• AFAD, 2023. Mayıs 18, 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta Meydana Gelen Depremler Hk. Basın Bülteni– 26: https://www.afad.gov.tr/kahramanmarasta-meydana-gelen-depremler-hk-basin-bulteni-26 adresinden alındı
• Agarwal, S., & Kant, R., 2022. Humanitarian supply chain management: modeling the pre and post-disaster relief operations. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 13(4), 421-439.
• Alem, D., Clark, A., & Moreno, A., 2016. Stochastic Network Models for Logistics Planning in Disaster Relief. European Journal of Operational Research, 255, 187-206.
• Amiri, A., Jabalameli, M., Alinaghian, M., & Heydari, M., 2012. A Modified Particle Swarn Optimization For Disaster Relief Lojistics Under Uncertain Environment. International Journal of Advanced Manufacturng Tehnology(60), 357-371.
• Arif, A., Wang, Z., Chen, C., & Chen, B., 2020. A Stochastic Multi-commodity Logistic Model for Disaster Preparation in Distribution Systems. IEEE Transaction on smart grid, 11(1), 565-576.
• Aslan, H., Yıldız, M., & Uysal, H., 2015. Afet İstasyonlarının Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yönteminin Uygulanması: Düzce’de Bir Lokasyon Analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 111-128.
• Bostan, S., & Yüce, M., 2021. Ayvacık Depremi Üzerinden Afet Lojistiği Konusunda Uzman Görüşleri. İşletme Bilimi Dergisi (JOBS)(9(3)), 519-541.
• Bozorgi-Amiri, A., Jabalameli , M., & Al-e-Hashem, S., 2013. A Multi-objective Robust Stochastic Programming Model for Disaster Relief Logistics Under Uncertainty. OR Spectrum, 35, 905-933.
• Bozorgi-Amiri, A., Jabalameli , M., Alinaghian, M., & Heydari, M., 2012. A Modified Particle Swarm Optimization For Disaster Relief Logistics Under Uncertain Environment. Int J Adv Manuf Technol, 60, 357-371.
• Chang, K., Chiang, Y., & Chang, T., 2023. Simultaneous Location And Vehicle Fleet Sizing Of Relief Goods Distribution Centers And Vehicle Routing For Post-Disaster Logistics. Computers and Operations Research, Pre-Proof.
• Chong, M., Lazo, J., Pereda, M., & Machuca de Pina, J., 2019. Goal Programming Optimization Model Under Uncertainty And The Critical Areas Characterization İn Humanitarian Logistics Management. Journal of Humanitarian Logistics, 9(1), 82-107.
• Cotes, N., & Cantillo, V., 2019. Including Deprivation Costs İn Facility Location Models For Humanitarian Relief Logistics. Socio-Economic Planning Sciences, 65, 89-100.
• CSCMP, 2023. CSCMP Supply Chain Management Definitions and Glossary. Kasım 25, 2023 tarihinde CSCMP : https://cscmp.org/CSCMP/Educate/SCM_Definitions_and_Glossary_of_Terms/CSCMP/Educate/ adresinden alındı
• Çağlayan, N., Satoğlu, Ş., & Kapukaya, E., 2018. Afet Yönetiminde Büyük Veri ve Veri Analitiği Uygulamaları: Literatür Araştırması. 7.Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi . Bursa. Das, R., 2018. Disaster Preparedness For Better Response: Logistics Perspectives. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, 153-159.
• Du, J., Ji, Y., Qu, D., Wu, X., & Yang, D., 2020. Three-Stage Mixed Integer Robust Optimization Model Applied to Humanitarian Emergency Logistics by Considering Secondary Disasters. IEEE Access, 8, 223255-223270.
• Ergün, S., Usta, P., Gök, S., & Weber, G., 2023. A Game Theoretical Approach To Emergency Logistics Planning İn Natural Disasters. Annals of Operations Research, 324, 855–868. Espindola, O., 2020. Multiperiod Model for Disaster Management in Simultaneous Disasters. IEEE TRANSACTIONS ON ENGINEERING MANAGEMENT, 1-14. doi:https://doi.org/10.1109/TEM.2022.3227329
• Ferina, A., & Utama, D., 2023. A Euclidean-Based Decision Model For Logistic Mobilisation To Disaster Area. Journal of Transport and Supply Chain Management, 17(0). doi:https://doi.org/10.4102/jtscm.v17i0.963
• Gan, X., & Liu, J., 2017. A Multi-Objective Evolutionary Algorithm For Emergency Logistics Scheduling İn Large-Scale Disaster Relief. 2017 IEEE Congress on Evolutionary Computation (CEC), (s. 51-58).
• Gökçe, M., & Ercan, E., 2019. Multi-Period Vehicle Routing And Replenishment Problem Of Neighbourhood Disaster Stations For Pre-Disaster Humanitarian Relief Logistics. IFAC PapersOnLine, 52(13), 2614-2619.
• Handayani, N., Rinawati, D., & Wiguna, Y., 2015. Model of Pre-Positioning Warehouse Logistics for Disaster Eruption of Mount Merapi in Sleman Yogyakarta. Joint International Conference on Electric Vehicular Technology and Industrial, Mechanical, Electrical and Chemical Engineering (ICEVT & IMECE) 2015, (s. 401-405).
• Hartomo, K., Purnomo, H., & Anwar, M., 2017. Routing Model for Medium Disaster Relief Operations. 2017 International Conference on Innovative and Creative Information Technology (ICITech).
• Khalili, S., Babagolzadeh, M., Yazdani, M., Saberi, M., & Chang, E., 2016. A Bi-Objective Model For Relief Supply Locaton İn Post-Disaster Management. 2016 International Conference on Intelligent Networking and Collaborative Systems, (s. 428-434).
• Khorsi, M., Chaharsooghi, S., Bozorgi-Amiri, A., & Kashan, A., 2020. A Multi-Objective Multi-Period Model for Humanitarian Relief Logistics with Split Delivery and Multiple Uses of Vehicles. J SYST SCI SYST ENG, 29(3), 360-378.
• Kim, S., Ramkumar, M., & Subramanian, N., 2019. Logistics Service Provider Selection For Disaster Preparation:A Socio-Technical Systems Perspective. Annals of Operations Research, 283, 1259-1282. Küçük, M., & Çavdur, F., 2018. Afet Sonrası Yardım Malzemesi Dağıtımı için Rota Üretme-Eleme Algoritması ve Tamsayılı Programlama Kullanımı. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 23(4).
• Küçük,, M., & Çavdur, F., 2019. Zaman Pencereli Bölünmüş-Dağıtımlı Araç Rotalama ile Afet Sonrası Yardım Malzemesi Dağıtım Planlaması. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 24(1). Long, D., 2016. Uluslararası Lojistik: Küresel Tedarik Zinciri Yönetimi (2. b.). (M. Tanyaş, & M. Düzgün, Çev.) Ankara: Nobel.
• Loree, N., & Aros-Vera, F., 2018. Points Of Distribution Location And İnventory Management Model For Post-Disaster Humanitarian Logistics. Transportation Research Part E, 116, 1-24. Macit, İ., 2019. Bütünleşik Afet Yönetiminde Sendai Çerçeve Eylem Planının Beklenen Etkisi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1), 175-186.
• Maghfiroh, M., & Hanaoka, S., 2017. Last Mile Distribution İn Humanitarian Logistics Under Stochastic And Dynamic Consideration. 2017 IEEE International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management (IEEM), (s. 1411-1415).
• Memiş, L., & Babaoğlu, C., 2020. Acil durum ve Afet Yönetiminde Süreç Yaklaşımı ve Teknoloji. Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakiltesi Dergisi(13(4)), 776-791. mevzuat.gov.tr, 2023. https://mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/3.5.20135703.pdf adresinden alındı
• Mota-Santiago, L., Lozano, A., & Ortiz-Valera, A., 2023. Determination Of Disaster Scenarios For Estimating Relief Demand To Develop An Early Response To An Earthquake Disaster İn Urban Areas Of Developing Countries. International Journal of Disaster Risk Reduction(87), 103570.
• Nugroho, A., Maulana, H., Fachruddin, Ariyati, N., & Kurniawan, D., 2019. Scenario Based Logistic Capacity Assessment For Disaster Preparedness. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science 273, (s. 1-8).
• Özdamar, L., & Demir, O., 2012. A Hierarchical Clustering And Routing Procedure For Large Scale Disaster Relief Logistics Planning. Transportation Research Part E, 48, 591-602.
• Peker, İ., Korucuk, S., Ulutaş, Ş., Okatan, B., & Yaşar, F., 2016. Afet Lojistiği Kapsamında En Uygun Dağıtım Merkez Yerinin Ahs-Vıkor Bütünleşik Yöntemi İle Belirlenmesi: Erzincan İli Örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 82-103.
• Pektaş, T., 2012. İlçe Bazında Afet Lojistiği: Başakşehir Uygulaması. Bahçeşehir Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.
• Qureshi, A., & Taniguchi, E., 2020. A Multi-Period Humanitarian Logistics Model Considering Limited Resources And Network Availability. Transportation Research Procedia(46), 212-219.
• Rezaei-Malek, M., Tavakkoli-Moghaddam, R., Zahiri, B., & Bozorgi-Amiri, A., 2016. An İnteractive Approach For Designing A Robust Disaster Relief Logistics Network With Perishable Commodities. Computers & Industrial Engineering, 94, 201-215.
• Rodriguez-Espindola, O., 2022. Multiperiod Model For Disaster Management İn Simultaneous Disasters. IEEE Transactions on Engineering Management, 1-14. doi:https://doi.org/10.1109/TEM.2022.3227329
• Safeer, M., Anbuudayasankar, S., Balkumar, K., & Ganesh, K., 2014. Analyzing Transportaion and Distribution in Emergency Humanitarian Logistics. Procedia Engineering(194), 2248-2258.
• Sarma, D., Das, A., Bera, U., & Singh, A., 2018. A Post-Disaster Humanitarian Relief Logistic Model: Evacuation and Transportation. 2018 3rd International Conference for Convergence in Technology (I2CT).
• Sheu, J., 2007. An Emergency Logistics Distribution Approach For Quick Response To Urgent Relief Demand İn Disasters. Transportation Research Part E, 43, 687-709.
• Singh, A., Bera, U., & Sarma, D., 2017. Two Stages Post-Disaster Humanitarian Logistics. 2017 IEEE Region 10 Humanitarian Technology Conference (R10-HTC), (s. 259-262).
• Soyöz, H., & Özyörük, B., 2021. Afet Lojistiğinde Üç Aşamalı Karma Tamsayılı Bir Model Önerisi. Journal of Turkish Operations Management, 5(1), 641-661.
• TAMP Türkiye Afet Müdahale Planı, 2023. https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Planlar/TAMP.pdf adresinden alındı
• Taniguchi, E. T., 2001. City Logistics: Network Modelling And İntelligent Transport Systems (Birinci b.). Elsevier Science Publishing Company.
• Tanyaş, M., Günalay, Y., Aksoy, L., & Küçük, B., 2013. İstanbul İli Afet Lojistik Planı Klavuzu. İstanbul : İstanbul Kalkınma Ajansı.
• Tanyaş, M., Kılıç, E., & Küçük, B., 2014. Bölgesel Afet Lojistik Depo Tasarımı. III.Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi. Trabzon.
• Temur, G., Turgut, Y., Yılmaz, A., Arslan, Ş., & Camcı, A., 2019. Deprem Sonrası Planlamaya Yönelik Lojistik Ağ Tasarımı:Ümraniye Bölgesinde Farklı Deprem Senaryoları İçin Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 25 (1), 98-105.
• Topal, B., 2016. Türkiye Afet Lojistik Sistemi Üzerine Bir Değerlendirme. 3rd International Symposium on Environment and Morality. Alanya.
• Türk Kızılay Afetlerde Beslenme Kılavuzu, 2023. Kızılay Akademi: https://kizilayakademi.org.tr/wp-content/uploads/2021/10/86107045_afetlerde-beslenme-hizmetleri-kilavuzu.pdf adresinden alındı
• Ugochukwu, N., Goyal, S., & Aruguman, S., 2022. Blockchain-Based IoT-Enabled System for Secure and Efficient Logistics Management in the Era of IR 4.0. Hindawi journal of Nanomaterials(7295395). United Nations Office for Disaster Risk Reduction, 2023. https://www.undrr.org/terminology/disaster adresinden alındı Van Wassenhove, L., 2006. Humanitarian Aid Logistics: Supply Chain Management in High Gear.Journal of The Operational Research Society(57(5)), 475-489.
• Wang, D., Yang, K., Yang, L., & Dong, J., 2023. Two-Stage Distributionally Robust Optimization For Disaster Relief Logistics Under Option Contract And Demand Ambiguity. Transportation Research Part E, 170, 103025.
• Wang, S., & Sun, B., 2023. Model of multi-period emergency material allocation for large-scale sudden natural disasters in humanitarian logistics: Efficiency, effectiveness and equity. International Journal of Disaster Risk Reduction(85), 103530.
• Wei, X., Qiu, H., Wang, D., Duan, J., Wang, Y., & Cheng, T., 2020. An İntegrated Location-Routing Problem With Post-Disaster Relief Distibution. Computers & Industrial Engineering(147), 106632.
• Yorvarak, C., Takahashi, K., Sasaki, T., Kikuchi, T., & Harada, N., 2017. Modelling of Logistic Network of Disaster Relief using Similarity to Electric Circuit. 2017 International Conference on System Science and Engineering (ICSSE), (s. 739-742).
• Yuan, Y., & Wang, D., 2009. Path Selection Model And Algorithm For Emergency Logistics Management. Computers & Industrial Engineering, 56, 1081-1094.
• Zhan, S., Liu, S., Ignatius, J., Chen, D., & Chan, F., 2021. Disaster Relief Logistics Under Demand-Supply İncongruence Environment: A Sequential Approach. Applied Mathematical Modelling, 89, 592-609.