6306 Sayılı Kanun Kapsamında Riskli Yapı Tespiti Yapılan Bir Yapının Farklı İllerde ve Farklı Zemin Koşulları Altındaki Risk Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 91 - 104, 16.07.2025

Emrah Bahşi , Eda Karaca , Ömer Faruk Çınar

Abstract

Ülkemiz deprem riskinin çok yüksek olduğu bir bölgede bulunmakta olup, can ve mal kayıplarına neden olan depremler ülkemizde sıklıkla meydana gelmektedir. Deprem riskinin yüksek olmasının yanı sıra, ülkedeki yapı stokunun deprem dayanımlarının yetersiz olması ülkemizi depremler karşısında daha kırılgan hale getirmektedir. Binaların deprem dayanımlarının zayıf olmasında yapısal malzemelerin yetersizliği ile beraber zemin koşullarına uygun tasarım ve inşaat yapılmamış olmasının büyük etkisi vardır. Bir binanın meydana gelen depremde maruz kaldığı deprem kuvvetlerinde binanın üzerinde bulunduğu zeminin türü ve mekanik özelliklerinin büyük etkisi bulunmaktadır. Bu çalışma kapsamında, 6306 sayılı Kanun kapsamında riskli yapı tespiti yapılan 6 katlı betonarme bir yapının farklı illerde (Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Malatya, Kilis, Şanlıurfa, Adana, Osmaniye, Diyarbakır, Elazığ, İstanbul, İzmir, Çanakkale, Tokat, Aydın, Erzurum, Trabzon, Ankara, Kastamonu) ve farklı zemin koşulları (ZA, ZB, ZC, ZD ve ZE) altında riskli olup olmama durumu incelenmiş ve bu yapı için Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslarda (RYTEİE) yer alan hükümler doğrultusunda riskli yapı analizi yapılmıştır. Bahse konu analizler Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca geliştirilen YAP.Net programı kullanılarak yapılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda, zemin sınıfının yapının risklilik durumuna doğrudan etki ettiği görülmüş, zemin konumuna göre farklılaşan SS ve S1 katsayıları ve yine zemin türüne bağlı olarak belirlenen SDS ve SD1 katsayılarının taban kesme kuvvetine doğrudan etki etmesine bağlı olarak analize tabi tutulan binaların riskli ve risksiz çıkma durumlarını doğrudan değiştirdiği tespit edilmiştir.

Keywords

Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslar , 6306 Sayılı Kanun , Yerel Zemin Sınıfı , Riskli Yapı Tespiti

Risk Assessment of a Building Identified as Risky Under Law No. 6306 in Different Cities and Soil Conditions

Abstract

Our country is located in a region with a very high earthquake risk, and earthquakes that cause significant loss of life and property frequently occur. In addition to the high earthquake risk, the insufficient seismic resilience of the building stock makes our country more vulnerable to earthquakes. The weakness of buildings in resisting earthquakes is significantly influenced by the inadequacy of structural materials and the failure to design and construct according to soil conditions. The type and mechanical properties of the ground on which a building is constructed greatly affect the earthquake forces it experiences during an earthquake. In this study, the status of a 6-story reinforced concrete building, assessed as a risky structure under Law No. 6306, was analyzed for its risk in various provinces (Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Malatya, Kilis, Şanlıurfa, Adana, Osmaniye, Diyarbakır, Elazığ, Istanbul, Izmir, Çanakkale, Tokat, Aydın, Erzurum, Trabzon, Ankara, Kastamonu) and under different soil conditions (ZA, ZB, ZC, ZD, and ZE). The risk assessment of the building was conducted in accordance with the provisions of the "Principles Regarding the Determination of Risky Structures" (RYTEİE). The analyses were performed using the YAP.Net software developed by the Urban Transformation Directorate. The findings revealed that the soil class has a direct impact on the building's risk status. Variations in the SS and S1 coefficients based on soil location and the SDS and SD1 coefficients determined by soil type were found to directly influence the base shear force. Consequently, these factors were identified as critical determinants in whether the buildings subjected to the analysis were classified as risky or non-risky

Keywords

Principles for the Identification of Risky Buildings , Law No. 6306 , Local Soil Class , Identification of Risky Buildings.

References

• Afet ve Acil Durum Başkanlığı, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği-2018 (TBDY-2018), 18.03.2018 tarihli ve 30364 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete.
• Anıl, Ö., Şahmaran, M., & Koçkar, M. K., (2017). 6306 Sayılı Kentsel Dönüşüm Yasası Risk Değerlendirme Tekniklerinin Saha Uygulaması: Beyoğlu Örneği . 4.UDMSK, 4. Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı
• Bahşi, E., Dada, A., Gümüş, E., Cenikli, S. (2023). 6306 Sayılı Kanun Kapsamında Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslar Uyarınca Riskli Yapı Tespiti Yapılan Binaların Sayısal Analiz Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Resilience, 7(1), 153-169. https://doi.org/10.32569/resilience.1198753.
• Baran, T., Kahraman, S., Özçelik, Ö., Saatçi, A., Misir, İ., Girgin, S., Yapı Stoku Envanter Çalışmalarının Önemi. https://www.researchgate.net/profile/Ibrahim-Misir-2/publication/264787878_YAPI_STOKU_ENVANTER_ CALISMALARININ_ONEMI/links/53f090b30cf23733e812ef10/YAPI-STOKU-ENVANTER-CALISMALARININ-OeNEMI.pdf
• Coskun, O. Development of an alternative rapid screening method to determine the risk level of reinforced concrete buildings, MSc Thesis, Gazi University, Ankara, Türkiye, 2019.
• Erdik, Mustafa, N. Aydinoglu, Y. Fahjan, K. Sesetyan, M. Demircioglu, B. Siyahi, E.Durukal, C. Ozbey, Y. Biro, H. Akman, Earthquake risk assessment for Istanbul metropolitan area, Earthquake Engineering and Engineering Vibration, 2 (2003) 1-23.
• F. Gulay, K. Kaptan, E. Bal, S. Tezcan, P25-Scoring Method for the Collapsevulnerability Assessment of R/C Buildings, Procedia engineering, 14 (2011) 1219-1228.
• Güler, Ersin, Canbaz, Mehmet, Şengel, Hasan. (2019). Betonarme ve Yığma Binalarda Kentsel Dönüşüm Uygulamaları: Kütahya Örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27:60-66.
• Güvenir, E. Development of alternative rapid screening method to determine regional risk distribution of masonry structures. MSc Thesis, Hacettepe University, Ankara, Türkiye, 2019.
• Ilki A, Comert M, Demir C, Orakcal K, Ulugtekin D., Tapan M, Kumbasar M. Performance Based Rapid Seismic Assessment Method (PERA) for Reinforced Concrete Frame Buildings. Advances in Structural Engineering, 17(3), 439-459, 2014.
• JICA, The study on a disaster prevention/mitigation basic plan in Istanbul including microzonation in the Republic of Turkey, Technical report. Japanese International Cooperation Agency, 2002.
• Özdemir, Muhammet, Muvafik, Murat, Akbaş, Bayram. (2022). Sokaktan Tarama Yöntemiyle Van’daki Betonarme Yapı Stoğunun Bölgesel Deprem Risk Dağılımının Belirlenmesi ve Haritalandırılması. 7. Uluslararası Mühendislik ve Teknoloji Yönetimi Kongresi. İstanbul.
• URL-1:Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). Depreme karşı alınabilecek önlemlerin ve depremlerin zararlarının en aza indirilmesi için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla kurulan meclis araştırması komisyonu raporu. https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem27/yil01/ss278.pdf. Yayın tarihi Temmuz, 2021. Erişim tarihi Eylül 9, 2024.
• URL-2: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). Kahramanmaraş merkezli depremlerin sonuçlarının tüm yönleriyle araştırılması, depreme dirençli yapı stokunun oluşturulması ve kentsel dönüşüm uygulamalarının etkinliğinin artırılması için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla kurulan meclis araştırması komisyonu raporu. https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D27/Y6/T10/DosyaKomisyonRaporunuVerdi/165734cc-0d4f-4030-863d-b278567c0a55.pdf. Yayın Tarihi Mayıs, 2023. Erişim tarihi Eylül 9, 2024.
• URL-3:Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat KURUM’un 16 Mart 2021 tarihli dinleme tutanağı, TBMM Tutanak Hizmetleri Başkanlığı.https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2680. Yayın tarihi Mart 16, 2021. Erişim tarihi Eylül 9, 2024.
• URL-4: T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (Kentsel Dönüşüm Başkanlığı). Riskli yapıların tespit edilmesine ilişkin esaslar. https://webdosya.csb.gov.tr/db/altyapi/icerikler/ek-2-ryteie-20190705155915.PDF. Yayın tarihi Haziran 21, 2019. Erişim tarihi Eylül 9, 2024.