DİPLOMA ALDIKTAN SONRA NE OLACAK? TÜRKİYE'DE ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN İŞSİZLİK KAYGILARININ META-ANALİZİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 4, 621 - 642, 25.10.2025

Hakan Saraç

https://doi.org/10.33723/rs.1784034

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de üniversite öğrencilerinin işsizlik kaygısına yönelik tutumlarının demografik faktörlere göre değişip değişmediğini meta-analizi yöntemiyle incelemektedir. Türkiye’de üniversite mezunları arasında %24,9 gibi yüksek işsizlik oranının olması, bu araştırmayı politika belirleme ve eğitim stratejileri geliştirme açısından önemli kılmaktadır. Çalışmada Google akademik, ULAKBİM, YÖK Tez, Scopus, Web of Science akademik veri tabanları taranmış, Türkiye özelinde üniversite öğrencilerine yönelik 2016-2024 yılları arasında yapılmış 48 nicel araştırma tespit edilmiştir. Cinsiyet değişkenini inceleyen 42 çalışma, iş deneyimini ele alan 15 çalışma ve sınıf düzeyini analiz eden 17 çalışma, Hedge’s g katsayısı kullanılarak hesaplanmıştır. JASP programı kullanılarak rastgele etkiler modeliyle yapılan meta-analizi sonucunda cinsiyet ve sınıf düzeyinin (1. ve 4. sınıf) işsizlik kaygısı üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ancak iş deneyimi olan öğrencilerin, olmayanlara göre daha düşük kaygı düzeyine sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular, staj ve iş deneyimi gibi uygulamaların üniversite öğrencilerinin işsizlik kaygısını azaltmada etkili olduğunu göstermektedir. Çalışma, Türkiye’de bu konuda yapılan araştırmaları sistematik olarak bir araya getiren ilk meta-analizi olması nedeniyle literatüre katkı sağlaması beklenmektedir.

Keywords

İşsizlik , İşsizlik Kaygısı , Meta-Analiz.

What Happens After Getting a Diploma? Meta-Analysis of University Students' Unemployment Anxiety in Türkiye.

Abstract

The aim of this study is to examine whether the attitudes of university students in Türkiye towards unemployment anxiety vary according to demographic factors using meta-analysis method. The high unemployment rate of 24.9% among university graduates in Türkiye makes this research important for policy making and developing educational strategies. In the study, Google Scholar, ULAKBİM, YÖK Thesis, Scopus, Web of Science academic databases were searched and 48 quantitative studies conducted between 2016 and 2024 for university students in Türkiye were identified. Forty-two studies examining the gender variable, 15 studies analyzing work experience and 17 studies analyzing grade level were calculated using Hedge's g coefficient. As a result of the meta-analysis conducted with the random effects model using the JASP program, it was concluded that gender and grade level (1st and 4th grade) did not have a significant effect on unemployment anxiety. However, it was found that students with work experience had lower level of anxiety than those without work experience. These findings suggest that practices such as internships and work experience are effective in reducing university students' unemployment anxiety. The study is expected to contribute to the literature as it is the first meta-analysis that systematically brings together the research on this subject in Türkiye.

Keywords

Unemployment , Unemployment Anxiety , Meta-Analysis.

References

• Adıgüzel, S., Karalı, Y., & Aydemir, H. (2024). Sınıf Öğretmeni Adaylarının İşsizlik Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. 12. Uluslararası İstanbul Bilimsel Çalışmalar Kongresi, İstanbul, 20-31 Mayıs 2024. ss.901-913.
• Aksoy, S. (2024). İşsizlik Kaygısı Umutsuzluk Girişimcilik İle İlgili Kariyer Planlaması Ve Girişimcilik Niyeti İlişkisi: Spor Bilimleri Fakülteleri Son Sınıf Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aljumili, S. (2020). Unemployment Anxiety and Its Relationship to Future Perceptions of Unemployed Graduate Students. Journal of Tikrit University for Humanities, 27(6): 465-487.
• Asan, S. (2023). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının iş bulma kaygı düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 5(1), 15-20.
• Aytaç, S. S., & Dursun, S. (2009). Üniversite öğrencileri arasında işsizlik kaygısı. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 71-84.
• Bayrak, Y. (2020). Türkiye'de Genç İşsizliği ve Yükseköğretim Öğrencileri Arasında İşsizlik Kaygısı: Bir Alan Araştırması Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Berkey, C. S., Hoaglin, D. C., Mosteller, F., & Colditz, G. A. (1995). A Random‐Effects Regression Model For Meta‐Analysis. Statistics İn Medicine, 14(4), 395-411.
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P., & Rothstein, H. R. (2010). A Basic İntroduction To Fixed‐Effect And Random‐Effects Models For Meta‐Analysis. Research Synthesis Methods, 1(2), 97-111.
• Cheung, M. W. L., & Vijayakumar, R. (2016). A Guide To Conducting A Meta-Analysis. Neuropsychology Review, 26, 121-128.
• Cockshott, C. J. (2015). “I Just Hope This Isn’t the End”: An Interpretative Phenomenological Analysis of Unemployment in University Graduates with Common Mental Health Issues. The University of Liverpool (United Kingdom).
• Çetinceli, K., & Tüzün, P. (2022). Üniversite Öğrencilerinin İşsizlik Kaygısı, Yaşam Doyumu Ve Psikolojik İyi Oluşları Arasındaki İlişki. Current Perspectives in Social Sciences, 26(1), 21-30.
• Çetinkaya, A., & Mutlu, T. O. (2022). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Akademik Motivasyonları Ve İşsizlik Kaygılarının Danışman Yönlendirme Rolü Açısından İncelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 96-112.
• Çevik, V. A., & Öneren, M. (2019). Önlisans Öğrencilerinin İş Bulma Endişeleri Ve Kaygı Düzeylerinin Belirlenmesi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8), 1-12.
• Dursun, S., & Şen, M. (2022). İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin İşsizlik Kaygısı: Demografik Faktörler Ve Psikolojik Semptomlar Açısından Bir İnceleme. Sosyal Güvenlik Dergisi, 12(2), 251-266.
• Erdem, B. (2023). Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının İstihdam Edilebilme Algıları İle İşsizlik Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Eren, H. B. (2020). Eczacılık Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı, Girişimcilik Niyeti Ve Umutsuzluk İlişkisi: Ankara İli Örneği. Doktora Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ergül, E. (2019). Yüksek Öğretimli Gençliğin İşsizlik Kaygısı Ve Çalışma Hayatı Algısı: Avrasya Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Avrasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Etci, H., Çiçek, H., & Kılıç, İ. (2019). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin İşsizlik Kaygısı Üzerine Bir Araştırma. IV. Internatıonal Entrepreneurshıp, Employment And Career Congress, Muğla, 17-20 October 2019. ss.308-322
• Eti, R. (2022). Z Kuşağı Spor Bilimleri Öğrencilerinin Kariyer Algısı Ve İş Bulma Kaygısı, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Fagard, R. H., Staessen, J. A., & Thijs, L. (1996). Advantages And Disadvantages Of The Meta-Analysis Approach. Journal Of Hypertension, 14, S9-S13.
• Field, AP ve Gillett, R. (2010). How to do a meta‐analysis. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 63 (3), 665-694.
• Gage, N. A., Cook, B. G., & Reichow, B. (2017). Publication Bias İn Special Education Meta-Analyses. Exceptional Children, 83(4), 428-445.
• Göktekin, Z., Aslan, R., & Yildiz, E. (2024). Sağlık Bilimleri Fakültesinde Öğrenim Gören Öğrencilerin İşsizlik Kaygısı Düzeylerini Belirlemesi: Kesitsel Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 566-580.
• Gurevitch, J., Koricheva, J., Nakagawa, S., & Stewart, G. (2018). Meta-Analysis And The Science Of Research Synthesis. Nature, 555(7695), 175-182.
• Ilıman, E., Şimşek, M., & Biçer, E. B. (2019). Sağlık Yönetimi Bölümü Öğrencilerinin İşsizlik Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Örneği. 4. Uluslararası Sağlık Bilimleri ve Yönetimi Kongresi, İstanbul, 20-23 Haziran 2019, ss.249-254.
• Islam, S. A., & Amanullah, M. (2024). The Effect Of Unemployment On Mental Health: A Study On The University Graduates Of Bangladesh. Khulna University Studies, 300-312.
• İbiş, R., & Ören, K. (2022). Güzel Sanatlar Fakültesi Lisans Öğrencilerinin İşsizlik Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi; Dokuz Eylül Üniversitesi Örneği. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 4(2), 77-96.
• İnan, H., & Koç, M. (2023). Analysing The Correlations Between Unemployment Anxiety And Life Satisfaction Of Sport Sciences Students. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6 (1-Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı), 33-44.
• İşleyen, S. S., Şıklar, K., Durna, A., Safali, E., & Öz, E. (2024). Dil ve Konuşma Terapisi Lisans Bölümü Öğrencilerinin İşsizlik Kaygılarının İncelenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 7(2), 152-171.
• Kahraman J. (2024). Unemployment Anxiety Of Aviation Management Undergraduate Students: Comparative Analysis İn The Sample Of State And Foundation Universities Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Karslı, N. (2021). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı Ve Dindarlık. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(20), 220-249.
• Kaya, L. (2022). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı Ve Okula Yabancılaşma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Korkmazer, F. (2020). Üniversite Öğrencilerinin İşsizlik Kaygısı Algılarının İncelenmesi. Business Economics and Management Research Journal, 3(2), 141-152.
• Kutlu, Ş. Ş., Çetinbakış, M., & Kutlu, M. (2019). Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı: Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Ekev Akademi Dergisi, (78), 511-522.
• Li, S. J., Jiang, H., Yang, H., Chen, W., Peng, J., Sun, M. W., ... & Zeng, J. (2015). The Dilemma Of Heterogeneity Tests İn Meta-Analysis: A Challenge From A Simulation Study. PLoS One, 10(5), e0127538.
• Lin, L., Chu, H., Murad, M. H., Hong, C., Qu, Z., Cole, S. R., & Chen, Y. (2018). Empirical Comparison Of Publication Bias Tests İn Meta-Analysis. Journal Of General İnternal Medicine, 33, 1260-1267.
• Maitra, S. (2025). Fixed-Effect Versus Random-Effect Model İn Meta-Analysis: How To Decide?. Indian Journal of Anaesthesia, 69(1), 143-146.
• Ömür, M. A., & Seçgin, Y. (2024). Girişimcilik Niyeti, İşsizlik Kaygısı ve Umutsuzluk İlişkisi: Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Son Sınıf Öğrencileri Örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 31(1), 135-158.
• Özçelik K., K., & Öztuna, B. (2020). Üniversite Öğrencilerinde İşsizliğe Yönelik İşsizlik Kaygısı Ve Umutsuzluk: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Journal Of Yaşar University/Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 15(60).
• Phua, Q. S., Lu, L., Harding, M., Poonnoose, S. I., Jukes, A., & To, M. S. (2022). Systematic Analysis Of Publication Bias İn Neurosurgery Meta-Analyses. Neurosurgery, 90(3), 262-269.
• Sarıkol, E., & Hoşver, P. U. (2023). Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin iş bulma kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Düzce Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 106-111.
• Sezer, A. S. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Niyeti İle İşsizlik Kaygısı Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya
• Shorten, A., & Shorten, B. (2013) What İs Meta-Analysis? Evid Based Nurs 16:3–4. https://doi.org/10.1136/eb-2012-101118
• Şahin, S. (2023). Sosyal Hizmet Öğrencilerinin Benlik Saygıları Ve İşsizlik Kaygıları Arasındaki İlişkide Genel Yetkinlik İnancının Aracılık Rolü: Gümüşhane Üniversitesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Gümüşhane Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gümüşhane.
• Şimşek, T., & Yüksel, O. (2024). Spor Bilimleri Fakültesinde Öğrenimlerine Devam Eden Öğrencilerin İş Bulma Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Education Science and Sports, 6(1), 1-12.
• Tan, M., Wu, Z., Li, J., Liang, Y. ve Lv, W. (2024). Analyzing The İmpact Of Unemployment On Mental Health Among Chinese University Graduates: A Study 43 Of Emotional And Linguistic Patterns On Weibo. Frontiers in Public Health, 12, 1337859. https://doi.org/10.3389/fpubh.2024.1337859
• Taşğın, Ö., Bozgeyikli, H., & Boğazlıyan, E. E. (2017). Üniversiteli Gençlerin İşsizlik Kaygilari İle Psikolojik Dayanikliliklari Arasindaki İlişki. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(16), 551-567.
• Tayfun, A. N. T., & Korkmaz, A. (2016). Üniversite Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı: Süleyman Demirel Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma The Unemployment Anxiety Of University Students: A Research On Süleyman Demirel University Students. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(17), 534-558.
• Tutar, O. F., & Oner, B. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Farkındalığı İle İş Bulma Kaygısı Arasındaki İlişki. Journal of ROL Sport Sciences, 4(3), 1043-1058.
• TÜİK,(2024). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=72&locale=tr (Erişim Tarihi. 30.04.2025)
• Yenilmez, D. T., & Akman, A. Z. (2023). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin İş Bulma Kaygisi Üzerindeki Etkisi: Önlisans Öğrencileri Üzerine Bir Araştirma. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 5(2), 146-164.
• Yetişensoy, O., & Şahin, İ. F. (2020). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İşsizlik Kaygısı Düzeyleri İle Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 627-643.
• Yumuşak, İ. G. (2024). İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin İşsizlik Kaygısı Ve Depresyon Düzeylerinin Demografik Özellikler Açısından Karşılaştırılması. Bilgi Ekonomisi Ve Yönetimi Dergisi, 19(2), 147-162.