Araştırma Makalesi
Yıl 2018,
Sayı: 14, 41 - 78, 20.12.2018
Öz
Bu çalışma kısaca mücerred sülâsi fiil vezinlerini
ve anlamlarını ele almaktadır. Sülâsi mücerred fillerin en çok kullanılan vezinlerini anlamlarıyla birlikte
incelemeye ve mücerred sülâsi fiilin bulunduğu altı bab
hakkında ayrıntılı bilgi vermeye çalıştık. Ardından babların asli ve asli
olmayanlarını tespit etmeye ve kıyasi olanları kıyasi olmayanlardan ayırt
etmeye çalıştık. Bunun yanı sıra birden fazla babdan gelmesi mümkün olanları ve
bu bablarda etkili olan illet harfi, boğaz harfi gibi etkenleri inceledik ve
Kur’ân’da bulunan sülâsi mücerred fiillerin tespitini yaptık. Bu çerçevede daha
önce sarf alimleri tarafından yapılan bazı incelemelerin sıhhatini tespit
etmeye ve bahsedilen konuyla ilgili diğer sarf alimlerinin ve müfessirlerin
görüşlerine yer vermeye çalıştık.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulazim el-Kûfi, Necat. Ebniyetü’l-Efâ‘l, Dirasü Lüğavî Kur’anî. Kahire: DârusSekâfe, 1989. ed-Dânî, Osman b. Saîd b. Osman b. Ömer. et-Teysîru fî Kırâati’l-Seba‘. Beyrut: Dâru Kitâbi’l-Arabî, 1984. el-Ahfeş, Ebu'l-Hasan el-Mücâşî‘ Saîd b. Mes‘adeti’l-Evsat. Meâ‘ni’l-Kur’an. thk. Faiz Faris, Kuveyt : Dârü'l-Beşir, 1981, 4 cilt. Kuveyt: Dâru’l-Beşîr ve’l-Emel, 1981. el-Akberî, Ebû’l-Beka Abdullah b. Hüseyin b. Abdullah. İmlâu Mâ Min Bihi’rRahman Min Vücûhi’l-İ‘râb ve’l-Kırâât fî Cemî‘l-Kuran, 2 cilt, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiye, 1979. el-Beydânî, Muhammed Salih. Nüzhetu’t-Taraf Şerhu Binâe’l-Efâ`l fî İlmi’l-Sarf, Birleşik Arap Emirlikleri: Mektebetü Menhecü’s-Seneti, 2001. el-Cevherî, İsmail b. Hammâd. Tâcü’l-Luğa ve Sıhahü’l-Arabiyye, thk. Ahmet Abdulğafûr, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987. el-Cürcânî, Ebû Bekir b. Abdulkahir b. Abdurrahman b. Muhammed, el-Miftâh fi’sSarf, thk. Ali Tevfîk Hamid, Beyrut: Müessesetü’l-Risâle, 1987. el-Fâribî, Ebû İbrahim İshak b. İbrahim b. Hüseyin. Mu‘cemu Dîvâni’l-Edeb, dzl. Ahmed Muhtar Ömer, İbrahim Enîs, Kahire: Müessesetü Dâru’ş-Şa‘bi, 2003. el-Hamalâvî, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed. Şazzu’l-Örf fî Fenni’s-Sarf, Beyrut: Mektebetü Dâru’l-Bîrûnî, 2002. el-İsfehânî, Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal Ebû Kâsım er-Râğıb. Müfredatu Elfâzi’l-Kuran, 2 cilt, Dimeşk, Dâru’l-Kalem, bt. el-İstirâbâzi, Muhammed b. Hasan el-Rıdâç. Şerhu’r-Rıdâ ale’l-Şâfiye, thk. Muhammed Nur Hasan, Muhammed el-Zafzâf ve Muhammed Abdulhamid, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1975. el-Mubarrid, Muhammed b. Yezid Ebû Abbas. el-Kâmil fi’l-Luğa ve’l-Edeb, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 4 cilt, Kahire: Dâru’l-Fiki’l-Arabî, 1997. el-Mubarrid, Muhammed b. Yezid Ebû Abbas. el-Muktedeb, thk. Muhammed Abdulhâlık Udeyme, 4 cilt, Beyrut: Âlimu’l-Kütub, bt. el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddin Hasan b. Kâsım b. Abdullah b. Ali. el-Cüne’dDânî fî Hurûbi’l-Meâ‘nî, thk. Fahruddin Kubâve – Muhammed Nedîm Fâdıl, ال ُمج َّرِد ودالالتُها في القرآن الكريم يِ ُّالث 77 أْبوا ُب الِفع ِل الث Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîd, 1983. el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddin Hasan b. Kâsım b. Abdullah b. Ali. Tevdîhu’lMekâsıd ve’l-Mesâlik bi’şerhi Elfiyeti İbn Mâlik, thk. Abdurrahman Ali Süleyman, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 2008. el-Üşmûnî, Ali b. Muhammed b. İsa Ebû’l-Hasan Nûreddin. Şerhü'l-Üşmûnî alâ Elfiyeti İbn Mâlik, Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. en-Nuhâs, Ahmed b. Muhammed Ebû Ca‘fer. Meâ‘ni’l-Kur’an, thk. Muhammed Ali es-Sâbunî, 6 cilt, Mekke: Câmiatu Ümmü’l-Kurâ, 1988. er-Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyin. Mefâtîhu’l-Ğayb, 32 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000. es- Sa‘lebi Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim Ebû İshak. el-Keşf ve’l-Beyân fî Tefsiri’lKur’an, thk. Muhammed b. Âşûr, 10 cilt, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2002. es-Sâmirrâî, Fâdıl, Meâni’l-Ebniyeti fî’l-Arabiyye, Ummân, Dâru Ummâr, 2005. es-Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. İbrahim. Bahru’l-Ulûm, thk. Muhammed Matracî, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikr, bt. es-Suaydî, Hamid b. Muhammed er-Râikî. Fethu’l-Müteâl Ale’l-Kaside, thk. İbrahim b. Süleyman, Medine: Mecelletü Câmiâti’l-İslamî, 1418/1997. es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Fikr. el-Müzmir fî Ulûmi’l-Luğati ve Envâihâ, thk. Fuad Ali Mansur, 2 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Fikr. Hem‘u’l-Hevâmi‘ fî Şerhi Cem‘ı’lCevâmi‘, 2 cilt, Mısır: Matbaatu’s-Saadet, 1327/1909. et-Taberî, Muhammed b. Cerir b. Yezid. Câmiu’l-Beyân fî Tevîli’l-Kuran, thk. Ahmed Muhammed Şakir, 24 cilt, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000. ez-Zemahşeri Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Ömer b. Ahmed Cârullah. el-Keşşaf An Hakkaiki't-Tenzil ve Uyunü'l-Ekavil fi Vücuhi't-Te'vil, 4 cilt, Beyrut: Dâru’lKitâbi’l-Arabî, 1407/1986. ez-Zemhşeri, Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Ömer b. Ahmed Cârullah. el-Mufassal, thk. Ali Mülhem, Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1993. ez-Zerkelî, Hayruddin b. Mahmud b. Muhammed b. Ali b. Fâris. el-A‘lâm, 8 cilt, Beyrut: Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002. İbn Atiye, Muhammed Abdulhak b. Ğalib el-Endelüsî. el-Muharriru’l-Vecîz fî Tefsiri’lKitâbi’l-Azîz, thk. Abdulselam Abdulşafi Muhammed, 6 cilt, Lübnan: Dâru’l- 78 İbrahim Sulaiman Kütübi’l-İlmiye, 1993. İbn Cüney Ebû Feth Osman el-Mûsulî, et-Tasrîfu’l-Mulûkî, thk. Muhammed İbn Saî‘d en-Ni‘san, Dimeşk: Dâru’l-Maarif, 1970. İbn Cüney, Ebû Feth Osman el-Mûsulî. el-Hasâis, thk. Muhammed Ali en-Neccâr, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Hudâ, bt. İbn Derîd, Ebû Bekir Muhammed b. Hasan b. Derîdi’l-Ezdî. Cemheretü’l-Luğat. thk. Remzî Münîr, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. İrtişâfu’d-Darb min Lisâni’l-Arab. thk. Recep Osman Muhammed, Ramazan Abduttevvab, 5 cilt, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1998. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. Bahru’l- Muhît fi’tTefsîr. thk. Âdil Abdulmevcud- li Ma‘rid, 8 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. el-Mübdi` fî’t-Tasrîf. thk. Abdulhamid es-Seyyid, Kuveyt: Mektebetü Dâru’l-Urûbe, 1982. İbn Katâ‘, Ebu’l-Kâsım Ali b. Ca‘fer. Tehzîbu’l-Kitâbi’l-Efâ‘l. 3 cilt, Beyrut: Âlimu’lKütub, 1983. İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Edebu’l-Kitâb. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd, Mısır: Mektebetü’t-Ticarî, 1963. İbn Mâlik, Muhammed, Îcâzu’t-Ta‘rif, fî İlmu’t-Tasrîf. thk. Muhammed Mehdi Abdulhay Umar Salim, Medine: el-Câmiatü’l-İslamî, 2002. İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim b. Ali Ebû’l-Fadl Cemâluddin. Lisânu’l-Arab. 15 cilt, Beyrut: Dâru Sâdır, bt. İbn Sîde, Ebû’l-Hasan Ali b. İsmail. el-Muhassis. thk. Halil İbrahim Ceffal, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1996. İbn Ukayl, Behâuddin Abdullah b. Abdurrahman el-Ukaylî. Şerhu İbn Ukayl ala Elfiyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddin, 4 cilt, Kahire: Dârut-Turâs ve Dâru Mısır, 1980. İbnu’l-Sekît, Ebû Yusuf Ya’kub b. İshak el-Ehvâzî. Tertîbu Islâhi’l-Mantık, dzl. Muhammed Hasan Bekâî, Mehşed: Mecmeu’l-Buhûsu’l-İslamî, 1412/1991 Sibeveyh, Amr b Osman b. Kanber b. Ebû Beşr. el-Kitâb. thk. Abdulselam Hârun, c. 4, Beyrut: Dâru’l-Ceyl, bt. Udeyme, Muhammed Abdulhalık. Dırâsât li’Üslûbi’l-Kur’ani’l-Kerim. 11 cilt, Kahire: Taba‘tü Dâru’l-Hadis, 1972. Udeyme, Mu
Yıl 2018,
Sayı: 14, 41 - 78, 20.12.2018
Öz
يتناولُ
هذا البحثُ أبنيةَ الفِعلِ الثُّلاثيِّ المـُجرَّدِ ودلالاتها بإيجاز فيبيّن أكثر الصيغ استعمالا من صيغ الأفعال
الثلاثية المجرّدة ويحاول تبيين دلالاتها، ثمّ يُفصِّلُ القولَ في الأبواب الستة التي يأتي عليها
الفعل الثلاثيّ المـُجرّد، فيبيّن الرئيسَ منها والفرعيّ، والمقيس المطّرد
والسماعيّ، وما يجوز مجيئه على أكثر من باب، وما يؤثّر في كلّ منها؛ كحروفِ العلّة
والحلق وغيرها، ويُحصي كلّ ماورد من الأفعال الثلاثيّة المجرّدة في القرآن الكريم،
موزّعة بحسب الأبواب الستة، لتبيين مدى صحّة ما قيل من استقراءات سابقة ذكرها بعض
الصرفيين، مع عرض لآراء الصرفيين والمفسرين في ذلك.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulazim el-Kûfi, Necat. Ebniyetü’l-Efâ‘l, Dirasü Lüğavî Kur’anî. Kahire: DârusSekâfe, 1989. ed-Dânî, Osman b. Saîd b. Osman b. Ömer. et-Teysîru fî Kırâati’l-Seba‘. Beyrut: Dâru Kitâbi’l-Arabî, 1984. el-Ahfeş, Ebu'l-Hasan el-Mücâşî‘ Saîd b. Mes‘adeti’l-Evsat. Meâ‘ni’l-Kur’an. thk. Faiz Faris, Kuveyt : Dârü'l-Beşir, 1981, 4 cilt. Kuveyt: Dâru’l-Beşîr ve’l-Emel, 1981. el-Akberî, Ebû’l-Beka Abdullah b. Hüseyin b. Abdullah. İmlâu Mâ Min Bihi’rRahman Min Vücûhi’l-İ‘râb ve’l-Kırâât fî Cemî‘l-Kuran, 2 cilt, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiye, 1979. el-Beydânî, Muhammed Salih. Nüzhetu’t-Taraf Şerhu Binâe’l-Efâ`l fî İlmi’l-Sarf, Birleşik Arap Emirlikleri: Mektebetü Menhecü’s-Seneti, 2001. el-Cevherî, İsmail b. Hammâd. Tâcü’l-Luğa ve Sıhahü’l-Arabiyye, thk. Ahmet Abdulğafûr, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987. el-Cürcânî, Ebû Bekir b. Abdulkahir b. Abdurrahman b. Muhammed, el-Miftâh fi’sSarf, thk. Ali Tevfîk Hamid, Beyrut: Müessesetü’l-Risâle, 1987. el-Fâribî, Ebû İbrahim İshak b. İbrahim b. Hüseyin. Mu‘cemu Dîvâni’l-Edeb, dzl. Ahmed Muhtar Ömer, İbrahim Enîs, Kahire: Müessesetü Dâru’ş-Şa‘bi, 2003. el-Hamalâvî, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed. Şazzu’l-Örf fî Fenni’s-Sarf, Beyrut: Mektebetü Dâru’l-Bîrûnî, 2002. el-İsfehânî, Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal Ebû Kâsım er-Râğıb. Müfredatu Elfâzi’l-Kuran, 2 cilt, Dimeşk, Dâru’l-Kalem, bt. el-İstirâbâzi, Muhammed b. Hasan el-Rıdâç. Şerhu’r-Rıdâ ale’l-Şâfiye, thk. Muhammed Nur Hasan, Muhammed el-Zafzâf ve Muhammed Abdulhamid, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1975. el-Mubarrid, Muhammed b. Yezid Ebû Abbas. el-Kâmil fi’l-Luğa ve’l-Edeb, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 4 cilt, Kahire: Dâru’l-Fiki’l-Arabî, 1997. el-Mubarrid, Muhammed b. Yezid Ebû Abbas. el-Muktedeb, thk. Muhammed Abdulhâlık Udeyme, 4 cilt, Beyrut: Âlimu’l-Kütub, bt. el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddin Hasan b. Kâsım b. Abdullah b. Ali. el-Cüne’dDânî fî Hurûbi’l-Meâ‘nî, thk. Fahruddin Kubâve – Muhammed Nedîm Fâdıl, ال ُمج َّرِد ودالالتُها في القرآن الكريم يِ ُّالث 77 أْبوا ُب الِفع ِل الث Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîd, 1983. el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddin Hasan b. Kâsım b. Abdullah b. Ali. Tevdîhu’lMekâsıd ve’l-Mesâlik bi’şerhi Elfiyeti İbn Mâlik, thk. Abdurrahman Ali Süleyman, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 2008. el-Üşmûnî, Ali b. Muhammed b. İsa Ebû’l-Hasan Nûreddin. Şerhü'l-Üşmûnî alâ Elfiyeti İbn Mâlik, Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. en-Nuhâs, Ahmed b. Muhammed Ebû Ca‘fer. Meâ‘ni’l-Kur’an, thk. Muhammed Ali es-Sâbunî, 6 cilt, Mekke: Câmiatu Ümmü’l-Kurâ, 1988. er-Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyin. Mefâtîhu’l-Ğayb, 32 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000. es- Sa‘lebi Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim Ebû İshak. el-Keşf ve’l-Beyân fî Tefsiri’lKur’an, thk. Muhammed b. Âşûr, 10 cilt, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2002. es-Sâmirrâî, Fâdıl, Meâni’l-Ebniyeti fî’l-Arabiyye, Ummân, Dâru Ummâr, 2005. es-Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. İbrahim. Bahru’l-Ulûm, thk. Muhammed Matracî, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikr, bt. es-Suaydî, Hamid b. Muhammed er-Râikî. Fethu’l-Müteâl Ale’l-Kaside, thk. İbrahim b. Süleyman, Medine: Mecelletü Câmiâti’l-İslamî, 1418/1997. es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Fikr. el-Müzmir fî Ulûmi’l-Luğati ve Envâihâ, thk. Fuad Ali Mansur, 2 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Fikr. Hem‘u’l-Hevâmi‘ fî Şerhi Cem‘ı’lCevâmi‘, 2 cilt, Mısır: Matbaatu’s-Saadet, 1327/1909. et-Taberî, Muhammed b. Cerir b. Yezid. Câmiu’l-Beyân fî Tevîli’l-Kuran, thk. Ahmed Muhammed Şakir, 24 cilt, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000. ez-Zemahşeri Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Ömer b. Ahmed Cârullah. el-Keşşaf An Hakkaiki't-Tenzil ve Uyunü'l-Ekavil fi Vücuhi't-Te'vil, 4 cilt, Beyrut: Dâru’lKitâbi’l-Arabî, 1407/1986. ez-Zemhşeri, Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Ömer b. Ahmed Cârullah. el-Mufassal, thk. Ali Mülhem, Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1993. ez-Zerkelî, Hayruddin b. Mahmud b. Muhammed b. Ali b. Fâris. el-A‘lâm, 8 cilt, Beyrut: Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002. İbn Atiye, Muhammed Abdulhak b. Ğalib el-Endelüsî. el-Muharriru’l-Vecîz fî Tefsiri’lKitâbi’l-Azîz, thk. Abdulselam Abdulşafi Muhammed, 6 cilt, Lübnan: Dâru’l- 78 İbrahim Sulaiman Kütübi’l-İlmiye, 1993. İbn Cüney Ebû Feth Osman el-Mûsulî, et-Tasrîfu’l-Mulûkî, thk. Muhammed İbn Saî‘d en-Ni‘san, Dimeşk: Dâru’l-Maarif, 1970. İbn Cüney, Ebû Feth Osman el-Mûsulî. el-Hasâis, thk. Muhammed Ali en-Neccâr, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Hudâ, bt. İbn Derîd, Ebû Bekir Muhammed b. Hasan b. Derîdi’l-Ezdî. Cemheretü’l-Luğat. thk. Remzî Münîr, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. İrtişâfu’d-Darb min Lisâni’l-Arab. thk. Recep Osman Muhammed, Ramazan Abduttevvab, 5 cilt, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1998. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. Bahru’l- Muhît fi’tTefsîr. thk. Âdil Abdulmevcud- li Ma‘rid, 8 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. el-Mübdi` fî’t-Tasrîf. thk. Abdulhamid es-Seyyid, Kuveyt: Mektebetü Dâru’l-Urûbe, 1982. İbn Katâ‘, Ebu’l-Kâsım Ali b. Ca‘fer. Tehzîbu’l-Kitâbi’l-Efâ‘l. 3 cilt, Beyrut: Âlimu’lKütub, 1983. İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Edebu’l-Kitâb. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd, Mısır: Mektebetü’t-Ticarî, 1963. İbn Mâlik, Muhammed, Îcâzu’t-Ta‘rif, fî İlmu’t-Tasrîf. thk. Muhammed Mehdi Abdulhay Umar Salim, Medine: el-Câmiatü’l-İslamî, 2002. İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim b. Ali Ebû’l-Fadl Cemâluddin. Lisânu’l-Arab. 15 cilt, Beyrut: Dâru Sâdır, bt. İbn Sîde, Ebû’l-Hasan Ali b. İsmail. el-Muhassis. thk. Halil İbrahim Ceffal, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1996. İbn Ukayl, Behâuddin Abdullah b. Abdurrahman el-Ukaylî. Şerhu İbn Ukayl ala Elfiyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddin, 4 cilt, Kahire: Dârut-Turâs ve Dâru Mısır, 1980. İbnu’l-Sekît, Ebû Yusuf Ya’kub b. İshak el-Ehvâzî. Tertîbu Islâhi’l-Mantık, dzl. Muhammed Hasan Bekâî, Mehşed: Mecmeu’l-Buhûsu’l-İslamî, 1412/1991 Sibeveyh, Amr b Osman b. Kanber b. Ebû Beşr. el-Kitâb. thk. Abdulselam Hârun, c. 4, Beyrut: Dâru’l-Ceyl, bt. Udeyme, Muhammed Abdulhalık. Dırâsât li’Üslûbi’l-Kur’ani’l-Kerim. 11 cilt, Kahire: Taba‘tü Dâru’l-Hadis, 1972. Udeyme, Mu
Yıl 2018,
Sayı: 14, 41 - 78, 20.12.2018
Öz
This paper aims to study the forms of triliteral verbs
and their meanings. We tried to put forward the most used triliteral verbs with
their meanings, providing detailed information about the six forms of simple
verbs. We also tried to distinguish the authentic forms from the inauthentic
and the standard forms from the nonstandards. In addition, we have studied some
factors such as vowels, throat letters, which are effective on these forms and
made an identification of the abstract triliteral verbs in the Qur'an. Finally,
we tried to discover validity of some views of morphologic scholars
and pointed out to interpretations of morphologic and commentator scholars.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulazim el-Kûfi, Necat. Ebniyetü’l-Efâ‘l, Dirasü Lüğavî Kur’anî. Kahire: DârusSekâfe, 1989. ed-Dânî, Osman b. Saîd b. Osman b. Ömer. et-Teysîru fî Kırâati’l-Seba‘. Beyrut: Dâru Kitâbi’l-Arabî, 1984. el-Ahfeş, Ebu'l-Hasan el-Mücâşî‘ Saîd b. Mes‘adeti’l-Evsat. Meâ‘ni’l-Kur’an. thk. Faiz Faris, Kuveyt : Dârü'l-Beşir, 1981, 4 cilt. Kuveyt: Dâru’l-Beşîr ve’l-Emel, 1981. el-Akberî, Ebû’l-Beka Abdullah b. Hüseyin b. Abdullah. İmlâu Mâ Min Bihi’rRahman Min Vücûhi’l-İ‘râb ve’l-Kırâât fî Cemî‘l-Kuran, 2 cilt, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiye, 1979. el-Beydânî, Muhammed Salih. Nüzhetu’t-Taraf Şerhu Binâe’l-Efâ`l fî İlmi’l-Sarf, Birleşik Arap Emirlikleri: Mektebetü Menhecü’s-Seneti, 2001. el-Cevherî, İsmail b. Hammâd. Tâcü’l-Luğa ve Sıhahü’l-Arabiyye, thk. Ahmet Abdulğafûr, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987. el-Cürcânî, Ebû Bekir b. Abdulkahir b. Abdurrahman b. Muhammed, el-Miftâh fi’sSarf, thk. Ali Tevfîk Hamid, Beyrut: Müessesetü’l-Risâle, 1987. el-Fâribî, Ebû İbrahim İshak b. İbrahim b. Hüseyin. Mu‘cemu Dîvâni’l-Edeb, dzl. Ahmed Muhtar Ömer, İbrahim Enîs, Kahire: Müessesetü Dâru’ş-Şa‘bi, 2003. el-Hamalâvî, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed. Şazzu’l-Örf fî Fenni’s-Sarf, Beyrut: Mektebetü Dâru’l-Bîrûnî, 2002. el-İsfehânî, Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal Ebû Kâsım er-Râğıb. Müfredatu Elfâzi’l-Kuran, 2 cilt, Dimeşk, Dâru’l-Kalem, bt. el-İstirâbâzi, Muhammed b. Hasan el-Rıdâç. Şerhu’r-Rıdâ ale’l-Şâfiye, thk. Muhammed Nur Hasan, Muhammed el-Zafzâf ve Muhammed Abdulhamid, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1975. el-Mubarrid, Muhammed b. Yezid Ebû Abbas. el-Kâmil fi’l-Luğa ve’l-Edeb, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 4 cilt, Kahire: Dâru’l-Fiki’l-Arabî, 1997. el-Mubarrid, Muhammed b. Yezid Ebû Abbas. el-Muktedeb, thk. Muhammed Abdulhâlık Udeyme, 4 cilt, Beyrut: Âlimu’l-Kütub, bt. el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddin Hasan b. Kâsım b. Abdullah b. Ali. el-Cüne’dDânî fî Hurûbi’l-Meâ‘nî, thk. Fahruddin Kubâve – Muhammed Nedîm Fâdıl, ال ُمج َّرِد ودالالتُها في القرآن الكريم يِ ُّالث 77 أْبوا ُب الِفع ِل الث Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîd, 1983. el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddin Hasan b. Kâsım b. Abdullah b. Ali. Tevdîhu’lMekâsıd ve’l-Mesâlik bi’şerhi Elfiyeti İbn Mâlik, thk. Abdurrahman Ali Süleyman, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 2008. el-Üşmûnî, Ali b. Muhammed b. İsa Ebû’l-Hasan Nûreddin. Şerhü'l-Üşmûnî alâ Elfiyeti İbn Mâlik, Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. en-Nuhâs, Ahmed b. Muhammed Ebû Ca‘fer. Meâ‘ni’l-Kur’an, thk. Muhammed Ali es-Sâbunî, 6 cilt, Mekke: Câmiatu Ümmü’l-Kurâ, 1988. er-Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyin. Mefâtîhu’l-Ğayb, 32 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000. es- Sa‘lebi Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim Ebû İshak. el-Keşf ve’l-Beyân fî Tefsiri’lKur’an, thk. Muhammed b. Âşûr, 10 cilt, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2002. es-Sâmirrâî, Fâdıl, Meâni’l-Ebniyeti fî’l-Arabiyye, Ummân, Dâru Ummâr, 2005. es-Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. İbrahim. Bahru’l-Ulûm, thk. Muhammed Matracî, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikr, bt. es-Suaydî, Hamid b. Muhammed er-Râikî. Fethu’l-Müteâl Ale’l-Kaside, thk. İbrahim b. Süleyman, Medine: Mecelletü Câmiâti’l-İslamî, 1418/1997. es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Fikr. el-Müzmir fî Ulûmi’l-Luğati ve Envâihâ, thk. Fuad Ali Mansur, 2 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Fikr. Hem‘u’l-Hevâmi‘ fî Şerhi Cem‘ı’lCevâmi‘, 2 cilt, Mısır: Matbaatu’s-Saadet, 1327/1909. et-Taberî, Muhammed b. Cerir b. Yezid. Câmiu’l-Beyân fî Tevîli’l-Kuran, thk. Ahmed Muhammed Şakir, 24 cilt, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000. ez-Zemahşeri Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Ömer b. Ahmed Cârullah. el-Keşşaf An Hakkaiki't-Tenzil ve Uyunü'l-Ekavil fi Vücuhi't-Te'vil, 4 cilt, Beyrut: Dâru’lKitâbi’l-Arabî, 1407/1986. ez-Zemhşeri, Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Ömer b. Ahmed Cârullah. el-Mufassal, thk. Ali Mülhem, Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1993. ez-Zerkelî, Hayruddin b. Mahmud b. Muhammed b. Ali b. Fâris. el-A‘lâm, 8 cilt, Beyrut: Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002. İbn Atiye, Muhammed Abdulhak b. Ğalib el-Endelüsî. el-Muharriru’l-Vecîz fî Tefsiri’lKitâbi’l-Azîz, thk. Abdulselam Abdulşafi Muhammed, 6 cilt, Lübnan: Dâru’l- 78 İbrahim Sulaiman Kütübi’l-İlmiye, 1993. İbn Cüney Ebû Feth Osman el-Mûsulî, et-Tasrîfu’l-Mulûkî, thk. Muhammed İbn Saî‘d en-Ni‘san, Dimeşk: Dâru’l-Maarif, 1970. İbn Cüney, Ebû Feth Osman el-Mûsulî. el-Hasâis, thk. Muhammed Ali en-Neccâr, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Hudâ, bt. İbn Derîd, Ebû Bekir Muhammed b. Hasan b. Derîdi’l-Ezdî. Cemheretü’l-Luğat. thk. Remzî Münîr, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. İrtişâfu’d-Darb min Lisâni’l-Arab. thk. Recep Osman Muhammed, Ramazan Abduttevvab, 5 cilt, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1998. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. Bahru’l- Muhît fi’tTefsîr. thk. Âdil Abdulmevcud- li Ma‘rid, 8 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. el-Mübdi` fî’t-Tasrîf. thk. Abdulhamid es-Seyyid, Kuveyt: Mektebetü Dâru’l-Urûbe, 1982. İbn Katâ‘, Ebu’l-Kâsım Ali b. Ca‘fer. Tehzîbu’l-Kitâbi’l-Efâ‘l. 3 cilt, Beyrut: Âlimu’lKütub, 1983. İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Edebu’l-Kitâb. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd, Mısır: Mektebetü’t-Ticarî, 1963. İbn Mâlik, Muhammed, Îcâzu’t-Ta‘rif, fî İlmu’t-Tasrîf. thk. Muhammed Mehdi Abdulhay Umar Salim, Medine: el-Câmiatü’l-İslamî, 2002. İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim b. Ali Ebû’l-Fadl Cemâluddin. Lisânu’l-Arab. 15 cilt, Beyrut: Dâru Sâdır, bt. İbn Sîde, Ebû’l-Hasan Ali b. İsmail. el-Muhassis. thk. Halil İbrahim Ceffal, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1996. İbn Ukayl, Behâuddin Abdullah b. Abdurrahman el-Ukaylî. Şerhu İbn Ukayl ala Elfiyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddin, 4 cilt, Kahire: Dârut-Turâs ve Dâru Mısır, 1980. İbnu’l-Sekît, Ebû Yusuf Ya’kub b. İshak el-Ehvâzî. Tertîbu Islâhi’l-Mantık, dzl. Muhammed Hasan Bekâî, Mehşed: Mecmeu’l-Buhûsu’l-İslamî, 1412/1991 Sibeveyh, Amr b Osman b. Kanber b. Ebû Beşr. el-Kitâb. thk. Abdulselam Hârun, c. 4, Beyrut: Dâru’l-Ceyl, bt. Udeyme, Muhammed Abdulhalık. Dırâsât li’Üslûbi’l-Kur’ani’l-Kerim. 11 cilt, Kahire: Taba‘tü Dâru’l-Hadis, 1972. Udeyme, Mu
Toplam 1 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Arapça |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Aralık 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 30 Nisan 2018 |
| Kabul Tarihi | 24 Kasım 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Sayı: 14 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları