MANASTIRLI ISMAIL HAKKI AND INTRODUCTION OF HIS BOOK MEVÂİDÜ’L-İN‘ÂM FÎ BERÂHÎNİ AKÂİDİ’L-İSLÂM

Yıl 2018, Sayı: 2, 7 - 31, 29.10.2018

Arif Aytekin

Öz

Manastırlı
İsmail Hakkı, as one of the Ottoman’s scholars, he was belonged to the scholars
of the knew muslim theolojy. He has written many books on the verious branches
of Islamic sciences. Two ones among them are about Muslim Theology titled: “Telhisü’l-kelâm…”
and ““Mawâedu’l-in‘âm…”.The second book, which had being taught in the military
and administrative high schools, was more scientific according to the first
which has been written earlier from the other one. But the first is very
famoust among the students nowadays. “Mewaed, at the same time, is among the
choiced books of the Sultan Abdulhamid the II’s period. The scientific
authorities whom Mawâed is depended on are Abu Hanefa, Maturidî and Tahâwi who
all of them were the famoust lesdership of Hanefi sect at their times. Thirty
tree years of Manastırlı’s life accoured at the period of Abdülhamid's reign.
Manastırlı was appointed as a member of Parliament and he was very
reputable and reliabeled according to the Sultans. More importently is that he
was with Sultan Mehmed Reşad in his visite to Balkans as a preacher about
Muslim unity of Ottoman Empaire. Mevaidü’l-in‘âm, although is in the classic
format, it criticizes naturalist’s views and it is noteworthy with this
feature. So that it will be concedered as a knew theology book.

Anahtar Kelimeler

Manastırlı, The Knew Theolojy, Mawâid al İn’âm, Ottoman Empaire, Sultan Abdulhamid, Balkans, Naturalists

Manastırlı İsmail Hakkı ve Mevâidü’l-İn‘Âm fî Berâhîni Akâidi’l-İslâm Adlı Eseri

Öz

Son devir Osmanlı âlimlerinden olan Manastırlı İsmail
Hakkı, aynı zamanda “Yeni İlm-i Kelâm” dönemi ulemasındandır. İslâmî ilimler
alanında çeşitli konularda eserler vermiştir. Bunlardan ikisi doğrudan kelâm ve
İslâm akîdesine dairdir. “Telhisü’l-kelâm” adlı eseri daha meşhur olmakla
birlikte “Mevâidü’l-in‘âm” daha önce telif edilmiş olup daha kapsamlı ve daha
bilimseldir. Askerî ve mülkî idadîlerde okutulmak üzere kaleme alınan Mevâid,
Sultan II. Abdülhamid döneminin beğenilen eserlerindendir. Eserin referans
bakımından başlıca ilmî otoriteleri arasında, Ebû Hanife, Matüridi ve Tahavî
olduğu söylenebilir. Manastırlı’nın 33 senesi II. Abdülhamid dönemine rastlar.
Meclis-i a’yân azası olarak meclise gönderilen Manastırlı’nın padişahlar
nezdinde itibarlı ve güvenilir kişiliğe sahip olduğu anlaşılmaktadır. Padişah
Mehmed Reşad’ın Balkan ziyaretine katılmış olup İslâm birliği konusunda vaazlar
vermiştir. Eser klasik plân formatında olsa da özellikle Tabiiyyûna karşı
tenkitleri ile dikkat çeker. Bu yönüyle yeni ilm-i kelâm dönemi eserleri
arasında sayılabilir

Anahtar Kelimeler

Manastırlı, Yeni İlm-i Kelâm, Mevâidü’l-in‘âm, Osmanlı, Abdülhamid, Balkanlar, Tabîiyyûn

Kaynakça

• Baki, Süleyman. Manastırlı İsmail Hakkı ve Telhîsü’l-Kelâm. Üsküp: 2006. Dursun, Hakkı ve dğr., Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi. İstanbul: Çağ Yayınları, 1992. Edip, Eşref. Mevâiz. İstanbul: 1323 Kaya, M. Cüneyt. “Daha mükemmel bir âlem var olabilir mi?: “Leyse fi’l-imkân” Tartışmasının Kaynakları Üzerine Notlar”. Divan İlmî Araştırmaları 16 (2004). Küçük, Cevdet. “Abdülmecid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 1988. Manastırlı, İsmail Hakkı. Telhisü’l-Kelâm. Arif Kübrâoğlu nşr. İstanbul: 1989. Manastırlı, İsmail Hakkı. Telhisü’l-Kelâm. Süleyman Baki nşr, Üsküp: Logos-A, 2006. Nesefî, Ebu’l-muîn. Tabsiratü’l-edille. Ormsby, Eric Lee. İslam Düşüncesinde ‘İlahî Adalet’ Sorunu (Teodise). çev. M. Özdemir, Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001. Özcan, Abdülkadir. “Osmanlılar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 2007.