Üsküplü İshak Çelebi Dîvanı'nda Beşerî Hayat

Yıl 2019, Sayı: 3, 22 - 31, 28.04.2019

Ramadan Doğan

Öz

İshâk
Çelebi (?-1538), Osmanlı İmparatorluğu’nun Rumeli’deki mühim kültür
merkezlerinden biri olan Üsküp’te on beşinci yüzyılın ikinci yarısında doğmuştur.
Ailesi de Üsküp’ün yerlisidir. Babası kılıç ustası olduğu için Kılıççı İbrahim
diye anılırdı. İshâk Çelebi’nin Üsküp’te başladığı tahsil hayatını nerede
tamamladığı kesin olarak bilinmemektedir. Biraz baba mesleğine tevessül etse de
daha sonra ilim tahsiline koyulmuş ve Kara Bali Efendi’den mülâzim olmuştur.
Üsküp, Serez, Edirne ve Bursa’da müderrisliklerde bulunmuş, Şam’da kadılık
yapmıştır. On altıncı yüzyıl Klasik Türk şiirinin önemli temsilcilerinden biri
olan İshâk Çelebi’nin Divanı’ndan başka Selîmnâme’si ve Risâle-i İmtihâniyye’si
vardır.

Üsküplü
İshâk Çelebi, yaşadığı döneme dair, iyi bir gözlem ve tahlil yaparak günlük
hayata kayıtsız kalmamış, bu gözlem ve tahlillerini çeşitli hayallerle
süsleyerek Divan’ına ustaca yansıtmasını bilmiştir.

Bu
çalışmamızda, Üsküplü İshâk Çelebi’nin Divanı’nda yaşadığı asırdaki beşerî
hayatı yansıtan unsurlar, muhtelif başlıklar altında tasnif edilerek bunlara
şiirlerinden örnekler verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Klasik (Divan) Edebiyat, Üsküplü İshâk Çelebi, : Klasik (Divan) Edebiyat, Edebiyat, Beşerî Hayat

The Human Life in The Dıwān Of Isḥāq Chalabi Of Skopje

Öz

Isḥāq Chalabi (?-1538) was born in Skopje, one of the important cultural
centers of the Ottoman Empire in the second half of the 15^th
century. His family members were
originally from Skopje. He was called Kılıççı İbrahim in that his father was a
sword master. It is not known exactly where Isḥāq Chalabi completed his
education even though it started in Skopje. He seems to be interested in his father's profession for
a while but then he began dealing with scholarly works.   He became a probationer (mulāzim) after Kara
Bali Efendi. He served as a mudarris
in Skopje, Seres, Edirne and Bursa, and as a qadi in Damascus. As one of
the preeminent representatives of Classical Turkish poetry in the sixteenth
century, Isḥāq Chalabi authored not only his Diwān but also Salīmnāma
and Risālā-i Imtihāniyya.

In this study, the
elements reflecting the human life in the century in which Isḥāq Chalabi lived
would be classified under various headings, and some examples from his poetry
would be given.

Anahtar Kelimeler

Classical (Divan) Literature, Isḥāq Chalabi of Skopje, Human Life

Kaynakça

• Çavuşoğlu, Mehmed. Necati Bey Divanının Tahlili. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
• Doğan, Muhammet Nur. “Klasik Türk Edebiyatında Osmanlı Hayatının İzleri”. Eski Şiirin Bahçesinde. İstanbul: Alternatif Yayınları, 2005.
• İnalcık, Halil. Şair ve Patron, Ankara Doğu Batı Yayınları, 2003.
• Kaya, Emir Erdem. “Türk Ordu Geleneğinde Askeri Müzik Olgusu”, İDİL 1/3, 96.
• Kemikli, Bilal. “Divan Şiirinde Hastalık ve Tedavi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16/1, 31.
• Kınalı-zâde Hasan Çelebi. Tezkiretü’ş-Şuarâ, nşr: İbrahim Kutluk. Ankara: TTK Basımevi, 1989.
• Kurnaz, Cemal. Hayâlî Bey Divânı’nın Tahlili. İstanbul: MEB Yayınları, 1996.
• Levend, Agâh Sırrı. Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
• Onay, Ahmet Talat. Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. nşr: Cemal Kurnaz. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Özkan, Ömer. Divan Şiirinin Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2007.
• Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: L&M Yayınları, 2003.
• Parmaksızoğlu, İsmet. “Üsküplü İshâk Çelebi ve Selim-nâmesi”, İ.Ü. Ed. Fak. Tarih Dergisi, 3/5-6: 4.
• Savaş, Hamdi. “Kılıççı-zâde İshâk Çelebi”. İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C. XXII, 528-529.
• Say, Ahmet. Müzik Sözlüğü. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 2012.
• Sefercioğlu, Nejat. Nev‘î Divanı’nın Tahlîli. Ankara: Akçağ Yayınları, 2001.
• Üsküplü İshâk Çelebi. Dîvan Tenkidli Basım. Nşr: Mehmed Çavuşoğlu-M. Ali Tanyeri. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları, 1990.