Kur'an-ı Kerim'e Göre Sevmenin Kınanan Boyutu

Yıl 2022, Sayı: 9, 106 - 124, 28.04.2022

Hasan Kılıç

https://doi.org/10.53336/rumeli.1078992

Öz

Sevgi insanı belli bir eylemde bulunmaya sevk eden fıtrî bir duygudur. Bu duygu güzel huy ve davranışların kazanılmasını sağlayabileceği gibi insan karakterini bozan birtakım ahlâkî zafiyetlerin ortaya çıkmasına da sebep olabilir. İnancın öngördüğü doğrultuda tavır ve tutumlardaki müspet değişim ancak bu duygunun terbiye ve ıslahı ile gerçekleşebilir. Kur’an’da vazedilen ilâhî buyruklar aynı hedef çerçevesinde sevmenin hidayetle ilişkisi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu bağlamda sevginin Yüce Allah’ın rıza ve hoşnutluğunu kazanma vesilesi olacağı öğütlenmekte, bu amaçtan uzaklaştıran sevgi ise kınama konusu yapılmaktadır. Müminler genellikle sevme ile ilişkili duyguların olumsuz yönlerine işarette bulunan telkinler aracılığıyla eğitilmektedir. Bu eğitim nüzûl süreci paralelinde birtakım farklılıklar taşımaktadır. Mekke’de müşriklerin İslam’ın en önemli esaslarından ahiret gerçeğini kabul etmelerini engelleyen en temel sebep olarak dünya hayatına, mal ve servete olan aşırı bağlılıkları gösterilmektedir. Medenî süreçte ise müminlerin akrabalarına, birtakım nesne ve olgulara duydukları sevginin imanın gereklerini yerine getirme hususunda ihmal ve gevşekliğe kapı aralayacağı uyarısı yapılmaktadır. Menfi manadaki bu uyarılardaki asıl gaye sevginin ilâhî rıza ve ebedî saadet ile taçlanacak eylemlere dönüşmesini sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Sevgi, Ahlâkî Zafiyet, Hidayet, Nüzûl Süreci, İlâhî Rıza

The Condemned Dimension of Love According to the Holy Qur'an

Öz

Love is an innate feeling that prompts a person to do a certain action. This feeling can lead to the acquisition of good habits and behaviors, as well as to the emergence of some moral weaknesses that spoil human character. A positive change in attitudes and attitudes in line with the belief can only take place with the training and improvement of this feeling. The divine commands in the Quran focus on the relationship of love and guidance within the framework of the same goal. In this context, it is advised that love will be a means of gaining the consent and pleasure of Almighty Allah, and love that distracts from this purpose is made the subject of condemnation. Believers are generally educated through suggestions that point to the negative aspects of feelings associated with love. This education has some differences in parallel with the descent process. The main reason why the polytheists in Mecca do not accept the reality of the hereafter, which is one of the most important principles of Islam, is shown as their excessive devotion to worldly life, goods and wealth. In the civil process, it is warned that the love of believers for their relatives for certain objects and facts will cause neglect and laxity in fulfilling the requirements of faith. The main purpose of these negative warnings is to transform love into actions that will be crowned with divine consent and eternal bliss.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Quran, Love, Moral Weakness, Guidance, Descent Process, Divine Consent

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. thç. Ahmed Muhammed Şâkir. 16 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 2012.
• Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. thk. Ali Abdülbârî Atıyye. 16 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mesûd el-Ferrâ. Meâlimü’t-tenzîl. thk. Halid Abdurrahman el - Akk-Mervan Sevar. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1987.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. 2 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2015.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Mahmud Muhammed Nassar. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2015.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur‘ân. thk. Muhammed es-Sadık Kamhavî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1992.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. Tâcü’l-luġa ve sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Muhammed Tâmir. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 2009.
• Derveze, Muhammed İzzet. Tefsîru’l-hadîs. 10 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Garbi’l-İslâmiyye, 2000. Ebû Hayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân. el-Bahru’l-muhît. thk. Adil Ahmed el-Mevcûd vd. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
• Ebû Ubeyde, Mamer b. el-Müsennâ et-Teymî. Mecâzu'l-Kur’ân. thk. M. Fuad Sezgin. 2 Cilt. Kâhire: Mektebetü'l-Hancî, ts..
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. sad. İsmail Karaçam vd. 10 Cilt. İstanbul: Azim Dağıtım, ts..
• Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. Mefâtîhu’l-ġayb. thk. Seyyid İmrân. 16 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1433/2012.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya’kūb eş-Şîrâzî. el-Kāmûsü’l-muhît. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2005. Gezgin, Ali Galip. Kur‘an’da Sevgi. Isparta: Fakülte Kitabevi, 2003.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-ʿayn. thk. Abdu’l-Hamîd el-Hindâvî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm. Lübâbü’t-teʾvîl fî meʿâni’t-tenzîl. thk. Abdüsselâm Muhammed Ali Şâhîn. 4 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2010.
• İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Ali ed-Dımeşkî. el-Lübâb fî ulûmi’l-Kitâb. 20 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdü’l-Hak b. Gâlib el-Endelüsî. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-azîz. thk. Abdü’s-Selâm Abdü’ş-Şâfî Muhamed. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. thç. Ahmed Şemseddîn. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• İbn Düreyd, Ebûbekir Muhammed b. Hasan. Cemheratü’l-luġa. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1987.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Tefsîrü’l-Kurʾâni’l-azîm. thk. Esad Muhammed et-Tayyib. 10 Cilt. Riyâd: Mektebetü Nezzâr, 1997.
• İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris. Muʿcemü mekāyîsi’l-luġa. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârun. 6 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1379/1979.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsîru’l-Kur’ani’l-azîm. 4 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadis, 2011.
• İbn Manzûr, Cemâleddîn Ebi’l-Fadl Muhammed b. Mükrim el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. thk. Âmir Ahmed Haydar. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmiʿ li-ahkâmi’l-Ḳurʾân. thk. Sâlim Mustafa el-Bedrî. 21 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2014.
• Kaynak, Mesut. Kur‘an’da Sevgi. İstanbul: Yay Matbaacılık, 1998.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Mecdî Beslûm. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb. en-Nüket ve’l-uyûn. thç. Abdü’l-Maksûd b. Abdi’r-Rahîm. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
• Mevdûdî, Ebu’l-A‘lâ. Tefhîmü’l-Kur’an. çev. Muhammed Han Kayanî vd.. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Mukātil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen el-Beşîr el-Ezdî el-Belhî. et-Tefsîrü’l-kebîr. thk. Ahmed Füreyd. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî. el-Câmiʿu’sahîh. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. es-Sünen. thk. Ahmed Şemseddîn. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Hasan Abdulmunim Şelbî. 12 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakāʾiku’t-teʾvîl. thk. Yûsuf Ali Bedîvî. 3 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Kelâmi't-Tayyib, 1998.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kurʾân. thk. İbrahim Şemseddîn. Beyrût: Müessesetü’l-A’lemî, 2009.
• Süyûtî, Celâluddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr. ed-Dürru’l-mensûr fî tefsîri’l-me’sûr. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
• Süyûtî, Celâluddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr. Lübâbü’n-nükûl fî esbâbi’n-nüzûl. Beyrût: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2010.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. thk. Seyyid b. İbrâhim b. Sâdık b. İmrân. 5 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1993.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’an. 12 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 2010.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmiu’s-sahîh. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2014.
• Uludağ, Süleyman. “Dünya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/22, Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Ünal, Mehmet. “Kur’ân’da Sevgi Yakınanlamlıları ve Aralarındaki Farklar”. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler 12/34 (2008), 99-120.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed. Esbâbü’n-nüzûl. thk. Eymen Sâlih Şa’bân. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 2003.
• Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kāmûs. 40 Cilt. Kuveyt: et-Türâsü’l-Arabiyyü, 2004.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl. Me‘âni’l-Kur’ân ve i‘râbühû. thk. Abdü’l-Celîl Şelbî. 5 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1424/2004.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf an hakāîkı’t-tenzîl ve uyûni’l-ekāvîl fî vücûhi’t-te’vîl. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-hadîs, 2012.