Kosova’da Yaşayan Müslümanların Dini Eğilimleri

Yıl 2022, Sayı: 10, 1 - 17, 31.10.2022

Feim Gashi

https://doi.org/10.53336/rumeli.1160310

Öz

Balkan coğrafyasında Müslüman nüfusun en yoğun olarak yaşadığı ülke Kosova Cumhuriyetidir. Ülkede farklı etnik ve dini inançlara sahip insanlar yaşıyor olsa da genelde Müslüman Arnavutlar yoğunluktadır. Ülkede Osmanlı döneminden sonra çok farklı sıkıntılar yaşanmış olmasına rağmen toplumun hem etnik hem de dini inanç açısından güçlü bir konumda olduğu söylenebilir. Zira bu konuda resmi bir çalışma olmasa da sivil toplum kuruluşların veya anket merkezlerinin çalışmalarında Kosova halkının %95’inin Müslüman olduğu görülmüştür. Biz de bu çalışma ile ülkede yaşayan Müslümanların dini eğilimlerini tespit etmeye çalıştık. Bunun yanı sıra cinsiyet, medeni durum, yaşadığı yer, gelir durumu ve dindarlık arasındaki ilişkiyi tespit etmeye çalıştık. Çalışma, tarama yöntemine uygun, anket tekniğinin kullanıldığı bir saha araştırması niteliğindedir. Örneklem, Kosova’da yaşayan Müslüman bireylerden (N=319) oluşmaktadır. Elde edilen bulgulara göre, cinsiyet ile Dini İnanç, yaşanan yer ile Dini İbadet ve Bilgi ve Dini Davranış ve Ahlak, gelir durumu ve dindarlık durumu ile tüm boyutlar arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Medeni durum açısından ise herhangi anlamlı bir fark tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Din, Müslüman, Kosova, eğilim, inanç, ibadet.

Religious Tendency of Muslims Living in Kosovo

Öz

The Republic of Kosovo is the country with the highest Muslim population in the Balkan Peninsula. Although there are people with different ethnic and religious beliefs living in Kosovo, Muslim Albanians are in the majority. Even though the country experienced many different problems after the Ottoman period, it seems that in terms of both ethnic and religious beliefs the society is still in a strong standing. Because, even there is no official study on this subject, some studies carried out by non-governmental organizations and survey centers conclude that 95% of the population of Kosovo are Muslim. This study will determine the religious tendencies of Kosovo Muslims. In addition, I will determine the relationship between religiosity and gender, marital status, place of residence, and income. The study is a field research in which I used the survey technique following the scanning method. The sample consists of Muslim individuals (N=319) living in Kosovo. According to the findings, the study observed that there was a significant difference between gender and religious belief, the living space and religious worship, knowledge and religious behavior and morality, income status and religiosity, and between all dimensions. However, I didn’t find a significant difference in terms of marital status.

Anahtar Kelimeler

: Religion, Muslim, Kosovo, tendency, belief, worship.

Kaynakça

• Aruçi, Muhammet. “Eski Yugoslavya II”. Günümüz Dünyasında Müslüman Azınlıklar. İstanbul; Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 1998.
• Apaydın, Halil. Kişilik Özelliklerinin Dinî Tutum ve Davranışlara Etkisi. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi, 2001.
• Apaydın, Halil. vd.. “Hastalık Sürecinde Bireylerin Dinî Eğilimlerine Psikolojik Bir Yaklaşım”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3 (2014). 5-51.
• Aydemir, Ruveyda Efdal. Dindarlık ve Mutluluk İlişkisi – İlk Yetişkinlik Dönemi. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Aydınalp, Halil. Gerede'de Dini Hayat. Ankara: Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. 2003.
• Ali, Ayten. Psikoloji ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Ayten, Ali. “Din Ve Sağlık: Bireysel Dindarlık, Sağlık Davranışları ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 13/3 (2013), 7-31.
• Ayten, Ali. “Kendini Gerçekleştirme ve Dindarlık İlişkisi”. İstanbul: Marmara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. 2004.
• “Albanians”. The Ilustrated Encyclopeclia OfMankind. ed. Richard Carlisle. 2nd edition. 1/46-48. Pennsylvania: Marshall Cavendish Corp, 1990.
• Beçiri, Ayhan. Kosova Alauddin Medresesinde Fıkıh Eğitimi ve Öğretimi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi, 2006.
• Ciroka, Blerim. İngiltere’de Yaşayan Arnavut Gençlerin Dini Kimlikleri-İnanışları-Yönelişleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. 2006.
• Drançolli, Jahja. “Perhapja e İslamit ne Kosove”. Edukata İslame. XXXV/76 (Prishtin: Koha Yayınları, 2005), 260-274.
• Diskutime, http://diskutime.com. 11 Ocak 2008. http://diskutime.com/disk/thread. php?id=2379&faqe=2&shiko=3409
• Francıs, J. Leslie. “Dinde Cinsiyet Farklılıklarının Psikolojisi: Deneysel Araştırmalar Üzerine Bir İnceleme”. çev. Muammer Cengil. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 9/18 (2010), 199-211.
• Gashi, Feim. “Koronavirüse Yakalanmış Kişilerde Tedavi Döneminde Dini Başa Çıkmanın Etkisi”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7/1 (Haziran 2020), 89-112. https://doi.org/10.17859/pauifd.735931
• Gashi, Feim. “Kosova Toplumunda Covid 19 Korkusu Anksiyete ve Bireysel Dindarlık Uzerine Bir Arastırma”. Trabzon İlahiyat Dergisi. 7/2 (Güz 2020), 227-262. https://doi.org/10.33718/tid.800472
• Gashi, Feim. Kosova Bölgesindeki Arnavut, Boşnak ve Türk Gençlerinin Dini Yönelimleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitiüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• İbrahimi, Nexhat. “Islami Eshtë Fe Autoktone në Trojet Shqiptare”. http://burimi.org. 02 Mart 2012. http://burimi. org/autoret/ 103-islami- eshte-fe- autoktone- ne-trojet- shqiptare. html.
• İbrahimi, Nexhat. İslami dhe Muslimanet ne Tokat Shqiptare dhe ne Ballkanın Mesjetar. Prishtin: Logos Yayınevi. 2006.
• Kosova Anayasası, http://www.kushtetutakosoves.info/repository/docs/Kosova. Cumhuriyeti.Anayasasi.pdf
• Kubbealtı Lugatı. Erişim 1 Temmuz 2022. http://www.lugatim
• L., J: Cox, Kutsalı İfade Etmek, çev. Fuat Aydın. İstanbul: İz Yay. 2004.
• Mehdiyev, Gülsüm. İlham Dilman’ın Psikanaliz Anlayışı ve Freud Eleştirisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi ,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Kişilik ve Din. İstanbul: DEM Yayınları. 2004.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Tanrıyı Tasavvur Etmek. İstanbul: Değerler Eğitim Merkezi Yayınları, 2007.
• Mehmedoğlu U. Ali, “Klasik Kuramlar ve Modern Araştırmalar Bağlamında Dindarlık ve Kişilik”, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, ed. Ünver Günay ve Celaleddin Çelik. Adana: Karahan Kitabevi Yayınları, 2006..
• Musai, Musa. Balkan Müslümanlarında Din-Kimlik Bütünleşmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004.
• M, Schowalter. –S., Murken. “Religionundpsychische Gesundheit-empirische Zusammenhänge komlexer Konstrukte“, Einführung in die Religionspsychologie, Christian Henning, Sebastian Murken, Erich Nestler (Hg.). Schöningh UTB, Paderborn 2003.
• Pajaziti, Ali. Rinija Univeristare Dhe Religjioni. Shkup: Logos Yayınları, 2003.
• Prifti, Kristaq. “Popullsija Muslimane Shqiptare ne Ballkan ne Fund te Shekullit XIX Dhe ne Fillim te Shekullit XX”. Feja Kultura Dhe Tradita İslame Nder Shqiptaret Uluslararası Seminer (Prishtine: 1992), 154.
• Sağır, Zeynep. “Kültürleşme, Dini Başa Çıkma ve Yaşam Memnuniyeti: Türkiye’de Yaşayan Yabancı Öğrenciler Üzerine Nicel Bir Araştırma”. Kilitbahir. 17 (Eylül 2020), 5-37. https://doi.org/10.5281/zenodo.4033461
• Aydın, Topaloğlu. Ateizmin Eleştirisi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1999.
• Turan, İbrahim. “Gençlik Döneminde Görülen Ahlaki Sorunlar Karşısında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinin Yeri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 40 (2013), 252-271.
• Tunç, Harun. Din ve Toplumsal Cinsiyet- Lise Gençli Üzerinde Bir Araştırma. Ankara: İKSAD Yayınevi. 2021.
• Türk Dil Kurumu Sözcükleri. Erişim 01 Temmuz 2022. https://sozluk.gov.tr/
• Uysal, Veysel. Din Psikolojisi Açısından Dini Tutum Davranış ve Şahsiyet Özellikleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları. 1996.
• Vergote, Antoine. Din İnanç ve İnançsızlık, çev. Veysel Uysal, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1999.
• Yapıcı, Asım. “Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. 17/2 (2012), 1-34.
• Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din, Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi. 2007.
• Yağlı, Nurdan. “Salgın Döneminde Yas ve Din İlişkisi Üzerine Psikososyal Bir Değerlendirme”. Turkish Studies. 15/6 (Ekim 2020), 925-947. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.45119
• Yılmaz, Murat. “İslam Coğrafyası Bağımsızlığın Eşiğinde bir Ülke Kosova”. http://www.dusuncegundem.com. 05 Mayıs 2008. http://www.dusuncegundem.com/index2 .php?option=com_content&do_pdf=1&id=484
• Sezen, Yümni. Sosyoloji Açısından Din. 3 Baskı. İstanbul; Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1998.