Romanya’daki Kur’ân Meallerinin Kur’ân Çeviri Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 12, 10 - 35, 25.10.2023

Enghin Cherim

https://doi.org/10.53336/rumeli.1325488

Öz

Romanya gibi Müslüman olmayan ülkelerde yaşayan ve Arap diline hâkim olmayan kimseler için Kur’ân tercümelerinin hayatî bir öneme sahip olduğunu vurgulamak gerekir. Zira bu ve benzeri ülkelerde yaşayan insanlar, İslâm’ın kaynağına ve mesajlarına ancak tercümeler ve bu konuda yapılmış çalışmalar vasıtasıyla ulaşabilmektedir. Bu durum bölgede yaşayan gayrî müslim nüfus için de geçerlidir. Nitekim Kur’ân tercümeleri üzerinden yapılan bir okuma sonucunda Müslüman olmayan kişi İslâm’ı kabul etmese dahi bunun sonucu olarak ya İslâm diniyle ilgili olumlu kanaatleri oluşmakta ya metinle yeterli ünsiyet kuramadığından Kur’ân tercümesini etraflıca okumaktan imtina etmekte ya da metne bir daha geri dönmemek üzere kısa sürede ilgili meal çalışmasını rafa kaldırmamaktadır. Bu araştırmada, “Kur’ân nasıl bir kitaptır? Doğru bir Kur’ân tercümesi nasıl yapılır? Mütercim bu hususta hangi kriterlere dikkat etmelidir? Hangi tercüme metodu kullanılmalıdır? Kur’ân’ın tercümesi herhangi bir kitabın tercümesine benzer mi?” gibi sorular temelinde başarılı bir Kur’ân tercümesini mümkün kılacak kriterler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunun için de Romence Kur’ân tercümelerinden seçilen örnek metinlerden hareketle bu kriterlerin hangisine ne ölçüde riayet edildiğini göstermek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’ân Mealleri, Tercüme Teknikleri, Romence Kur’ân Mealleri

Analysis Of Romanian Quran Translations In Terms Of Qur'an Translation Criteria

Öz

It should be emphasised that Quranic translations are of vital importance for people living in non-Muslim countries such as Romania who do not have a command of the Arabic language. Because people living in these and similar countries can only access the source and messages of Islam through translations and studies on this subject. This is also true for the non-Muslim population living in the region. As a matter of fact, even if a person does not accept Islam as a result of reading through Quran translations, as a result of this, either his/her positive opinions about Islam are formed, or he/she refrains from reading the Quran translation in detail since he/she cannot establish sufficient familiarity with the text, or he/she does not shelve the related translation study in a short time so as not to return to the text again. In this research, “What kind of a book is the Qur’an? How to make an academic Qur’an translation? Which criteria should the translator pay attention to in this regard? Which translation method should be used? Is the translation of the Qur’an similar to the translation of any book?” On the basis of questions such as these, it has been tried to determine the criteria that will make a successful translation of the Quran possible. For this purpose, it is aimed to show the extent to which these criteria are respected with the sample texts selected from Romanian Quran translations.

Anahtar Kelimeler

Qur, Qur, Qur, Romanian Qur

Kaynakça

• Aydar, Hidayet, Kur’ân’ı Kerîm’in Tercümesi Meselesi. İstanbul: Kur’ân Okulu Yayınları, 1.Baskı, 1996.
• Cündioğlu, Dücane, Kur’ân Çevirilerinin Dünyası. İstanbul: Kapı Yayınları, 3. Baskı, 2011. Demirci, Muhsin, Kur’ân Tefsirinde Farklı Yorumlar. 3 Cilt. İstanbul: İfav Yayınları, 1.Baskı, 2017.
• ______, Nas-Olgu İlişkisi Bağlamında Kur’ân’da Sosyal Gerçeklik. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1. Baskı, 2008.
• Durmuş, Zülfikar, Kur’ân’ın Türkçe Tercümeleri -“Aziz Kur’ân ve İnsanlığa Son Çağrı” Örneği-. İstanbul: Rağbet Yayınları, 1. Baskı, 2007.
• el-Ferâhîdî, Ebû ʿAbdurraḥmân el-Ḫalîl b. Aḥmed, Kitâbu'l-ʿAyn. nşr. Mehdî el-Maḫzûmî, İbrahim es-Sâmerrâʾî. 8 Cilt. Beyrut: Mektebetu’l-Hilâl, 1988.
• Gezer, Süleyman, Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Kur’ân. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1. Baskı, 2015.
• Goldenberg, Yves, “Notes En Marge De Quelques Écrits Roumains Sur Le Coran Et l’Islam”. Analele Universității, 21, (1972).
• Günay, İlhami, Başlangıcından Bugüne Kur’ân’ın Türkçe Tefsir ve Tercümesi. İstanbul: Ensar Yayınları, 1. Baskı, 2016.
• İbn Âşûr, Muḥammed b. Ṭâhir b. ʿÂşûr (ö.1393/1973), et-Taḥrîr ve't-Tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.
• el-İsfahânî, Râgıb, Müfredât Elfâz-ul Kur'ân, thk. Safvan Adnan Davudî. Dımaşk: Dar-ul Kalem, 4. Baskı, 2009.
• Karaman, Hayrettin - Çağırıcı, Mustafa - Dönmez, İbrahim Kafi - Gümüş, Sadrettin, Kur'an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 7. Baskı, 2020.
• el-Karadâvî, Yusuf, Fıkhü'l-cihâd: dirâse mukârane li ahkâmihi ve felsefetihi fi dav'i’l-Kur’ân ve's-sünne. 2 Cilt. Kahire: Mektebetu Vehbe, 2009.
• el-Ḳazvînî, Ebû’l-Ḥuseyn Aḥmed b. Fâris, Muʿcemu Meḳâyîsi'l-Luğa, nşr. ʿAbdusselâm Muḥammed Hârûn. 6 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Fikr, 1979.
• Okuyan, Mehmet, Kur’ân-ı Kerîm’de Çok Anlamlılık. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2013.
• Özel, Ahmet, “Cihad”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/531-534. Ankara: TDV Yayınları, 1993. Özsoy, Ömer, “Çeviri Kuramı Açısından Kur’ân Çevirisi”. 2. Kur’ân Sempozyumu. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1996.
• Öztürk, Mustafa, Çağdaş İslam Düşüncesi ve Kur’ancılık. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1. Baskı, 2021.
• ______, Meal Kültürümüz, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2.Baskı, 2011.
• Paçacı, Mehmet, Kur’ân’a Giriş. İstanbul: İsam Yayınları, 3. Baskı, 2009.
• er-Râzî, Fahruddîn, et-Tefsîru’l-Kebîr. Beyrut: Dâr İhyâu’t-Turâsi’l Arabi, tsz.
• ______, Kur’ân Ne Diyor? Biz Ne Anlıyoruz?. İstanbul: Ensar Yayınevi, 1. Baskı. 2015. eş-Şâtıbî, Ebû İshâk, el-İ’tisam, thk. Ebu Ubeyde b. Hassan. (Riyad: tsz.)
• Tiyek, Fatih, Kur’ân’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar, Ankara: Ankara Okulu, 2015.
• Topyay, Yusuf - Ethem, Mürsel, “‘Son Çağrı Kur’ân’ İsimli Mealin Çeviribilim Açısından Değerlendirilmesi", Dini Araştırmalar, 23/59 (Aralık 2020).
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili (Yeni Mealli Türkçe Tefsir). 10 Cilt. İstanbul: T.C. Diyanet İşleri Reisliği, 1935.
• ez-Zemaḫşerî, Ebû'l-Ḳâsım Maḥmûd b. ʿAmr (ö.538/1144), el-Keşşâf ʿan Ḥaḳâîḳı Ğavâmiḍi't-Tenzîl. 4 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Kitâbi'l-ʿArabî, 1407H.
• *** Türkçe Kur’ân Tercümeleri: Son Çağrı Kuran. çev. Salih Akdemir. Ankara: Ankara Okulu, 2. Baskı, 2009.
• Tevhid Mesajı Özlü Kur’ân Tefsiri. çev. Hasan Elik – Muhammed Coşkun. İstanbul: Fikir Yayınları, 1. Baskı, 2013.
• Hayat Kitabı Kur’ân Gerekçeli Meal-Tefsir. Mustafa İslamoğlu. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 7.Baskı, 2013.
• Kur’ân Aydınlığı Kronolojik Kur’ân Meali. çev. Tuncer Namlı. Ankara: Fecr Yayınları, 2. Baskı, 2016.
• Kur’ân-ı Kerîm Meali. çev. Mustafa Öztürk. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1. Baskı, 2015.
• Kur’ân Kerîm ve Türkçe Anlamı. çev. Murat Sülün. İstanbul: Çağrı Yayınevi, 1. Baskı, 2012.
• Romence Kur’ân Tercümeleri: Coranul, Traducere din limba arabă - (Kur’ân, Arapça’dan Tercüme). çev. George Grigore. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Baskı, 2009.
• Coranul – (Kur’ân), çev. Isopescu Silvestru Octavian. Chișinău: Cartier, 10. baskı, 2001.
• Coranul Cel Sfânt. Traducerea Sensurilor și Comentarii. – (Kur’ân Kerîm. Anlamların Tercümesi ve Yorumlar) çev. Liga Islamică și Culturală din România. İstanbul: İslam Yayınevi, 3 Baskı, 2004.
• Coran Ultima Carte Sfântă – (Son Kutsal Kitap Kur’ân). çev. Mehmet, Mustafa Ali. Bucureşti: Paideia Yayınevi, 1.baskı, 2003.
• Coranul sau sfânta scriptura a credincioşilor lui Mahomet – (Kur’ân veya Muhammed'e inananların Kutsal Kitabı). çev. Souffrin, Bernhard. Bucureşti: Editura Bucureşti, 1884.
• Versete Selectate din Sfântul Coran – (Kur’ân Kerîm 'den Seçme Âyetler). çev. Ahmadiyya Cemaati. Islam International Publications Ltd., 1989.
• *** Web Adresleri (Sitelere erişim tarihi ilgili dipnotlarda zikredilmiştir.) Romence Dilinin Açıklayıcı Sözlüğü: https://dexonline.ro/definitie/lupta