Dinleme becerisi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi

Year 2023, , 126 - 150, 26.04.2023

Önder Potur

https://doi.org/10.29000/rumelide.1283685

Abstract

Temel dil becerileri olarak dinleme, okuma, konuşma ve yazma becerileri ana dili öğretiminde başlıca öğrenme alanlarıdır. Bu dil becerilerinden anlama, yorumlama ve değerlendirme süreçlerini kapsayan dinleme becerisi iletişim kurmanın ve öğrenmenin temel yollarından biridir. Günlük hayatımızda en çok kullanılan becerilerden biri olan dinleme becerisi üzerine yerli ve yabancı literatürde birçok akademik araştırma yapılmıştır. Bu akademik araştırmaların önemli bir bölümünü de üniversitelerde yapılan tez çalışmaları oluşturmaktadır. Bu çalışmada 2011-2020 yılları arasında dinleme becerisi üzerine yapılan 134 yüksek lisans ve 41 doktora tezi olmak üzere toplam 175 lisansüstü tez incelenmiştir. İncelenen lisansüstü tezler araştırmanın yapıldığı yıl, üniversite, ana bilim dalı, hedef kitlesi, ilişkili dil becerisi, yöntem ve konu eğilimlerine yönelik meta-analiz yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda en fazla tez çalışmasının 2019 yılında (f=49), en fazla tezin Gazi Üniversitesinde (f=23) ve Türkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dallarında (f=96) yapıldığı, hedef kitleye göre en çok ortaokul öğrencilerinin (f=56) tercih edildiği, ilişkili olduğu dil becerisi alanı açısından sadece dinleme becerisi (f=71) üzerine yapılan tez çalışmalarının daha çok olduğu, araştırmalarda yöntem olarak en çok deneysel yöntemin (f=58) kullanıldığı ve tezlerin konu eğilimlerine göre daha çok yöntem, strateji ve teknikle (f=45) ilişkilendirildiği anlaşılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre başta dinleme becerisi olmak üzere temel dil becerileri ile ilgili yapılacak çalışmalara yönelik öneriler verilmiştir.

Keywords

dinleme, dinleme eğilimleri, temel dil becerileri, YÖK Tez Veri Tabanı

References

• Akaydın, Ş. ve Çeçen M. A. (2015). Okuma becerisiyle ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 183-198.
• Aydeniz, S. ve Haydaroğlu, M. (2021). Dört Temel Dil Becerisi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 200-216.
• Bozkurt, Ü. B. ve Uzun, N. E. (2015). Türkçenin Eğitimi-Öğretimine İlişkin Bir Alanyazını Değerlendirmesi: Uluslararası Bilimsel Toplantılarda Eğilimler/Yönelimler. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(2), 1-15.
• Boyacı, S. ve Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
• Calp, M. (2010). Özel Eğitim Alanı Olarak Türkçe Öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ceren, D., Aydın, M. ve Onarıcıoğlu, A. S. (2018). Okuma eğitimi üzerine yapılan tezlerde eğilimler: bir içerik analizi çalışması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 2377-2392.
• Coşkun, E. (2003). Türkçe ve edebiyat eğitimi alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Bilime Katkı: Lisansüstü Eğitim Sempozyumu (1-4 Ekim). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Coşkun, E., Özçakmak, H. ve Balcı, A (2012). Türkçe eğitiminde eğilimler: 1981-2010 yılları arasında yapılan tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Üzerine Çalışmalar, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Demirel, Ö. (1996). Türkçe Programı ve Öğretimi. Ankara: Kardeş.
• Deniz, K. ve Keray Dinçel, B. (2015). Anlama Becerilerine Yönelik Ölçme ve Değerlendirme Araştırmalarının İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(29), 16-46.
• Doğan, Y. (2011). Dinleme Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Doğan, Y. ve Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99.
• Dönmez, B. ve Gündoğdu, K. (2016). 2000-2016 Yılları Arasında Türkçe Öğretim Programları Alanında Yayımlanan Makale ve Tezlerin Analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 2109-2125.
• Duker, S. (1966). Listening: Readings. New York-London: The Scarecrow Press, Inc.
• Elbir, B. ve Yıldız, H. (2012). İlköğretim yazma eğitimi üzerine yapılan lisansüstü çalışmalarının değerlendirilmesi. Akademik Bakış Dergisi, 30, 1-11.
• Epçaçan, C. (2013). Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6 (11), 331-352.
• Ergin, A. ve Birol, C. (2000). Eğitimde İletişim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Göğüş, A. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• İşeri, K. (2008). Dinleme Eğitimi. (Ed. Attila Tazebay, Süleymen Çelenk). Ankara: Maya Akademi.
• Kara, Ö. T. (2021). Sorularla Türkçe Öğretimi. Elazığ: Asos Yayınları.
• Kurudayıoğlu, M. ve Kiraz, B. (2020). Dinleme Stratejileri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 386-409.
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Özbay, M. (2002). Türkçe Öğretiminde İhmal Edilmiş Bir Alan Dinleme Eğitimi. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Türkçemiz Sempozyumu Bildiri Kitabı, 97-104. Ankara: ANAÇEV Yayınları.
• Özbay, M. (2005). Bir Dil Becerisi Olarak Dinleme Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
• Ungan, S. (2013). Dinleme Eğitimi. (Ed. Ahmet Kırkkılıç, Hayati Akyol). Ankara: Pegem Akademi.
• Özçakmak, H. (2017). Türkçe eğitimi lisansüstü araştırmalarında yeni yönelimler (2011- 2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1607-1618.
• Potur, Ö. ve Yıldız, N. (2016). Konuşma becerisi alanında yapılan akademik çalışmaların eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, (18), 27‐40.
• Sever, S. (2000). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2006). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. İstanbul: Morpa Kültür.
• Sevim, O. ve İşcan, A. (2012). Türkçenin eğitimi ve öğretimi alanında yapılan yüksek lisans tezlerinde geçen anahtar kelimelere dönük bir içerik analizi. Turkish Studies, 7(1), 1863-1873.
• Sevim, O. ve Özdemir Erem, N. H. (2012). Türkçe eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin başlıklarına ve özetlerine eleştirel bir bakış. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(3), 174-186.
• Şahin, E. Y., Kana, F. ve Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356-378.
• Şeref, İ. ve Karagöz, B. (2019). Türkçe Eğitimi Akademik Alanına İlişkin Bir Değerlendirme: Web of Science Veri Tabanına Dayalı Bibliyometrik İnceleme. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 213-231.
• Taş, H. ve Okur, A. (2015). Yükseköğretim Düzeyinde Ana Dili Öğretimi Üzerine Bir Değerlendirme. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi. 13, 80-96.
• Tazebay, A., Çelenk, S. (2008). Türkçe öğretimi ilke-yöntem-teknikler. Ankara: Maya Akademi.
• Varışoğlu, B., Şahin, A. ve Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler: trends in Turkish education studies. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1767.
• Yalçın, A. (2002). Türkçe Öğretim Yöntemleri Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
• Yıldız, C., Okur, A., Arı, G. ve Yılmaz, Y. (2010). Kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Yılmaz, D. ve Kaya, S. (2020). İlk okuma yazma ve Türkçe öğretimi ile ilgili yazılmış tezlerin incelenmesi, Turkish Studies, 15(1), 443-456.
• Yüksel, H. (2010). Konuşma ve dinleme. (Ed. Uğur Demiray). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.