Yaşar Kemal’in öykülerinde değerler

Year 2021, Issue: 25, 439 - 451, 21.12.2021

Menekşe Yavuz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1036566

Cited By: 1

Abstract

Yaşadığımız toplumla şekillenen insanî değerler, sosyo-kültürel aitlik açısından bir toplumu ayakta tutan en önemli yapı taşıdır. Toplumsal değerler olarak ele alınan; saygı, sevgi, anlayış, hürriyet, hak, hakkaniyet, eşitlik, yardımlaşma, dayanışma, dürüstlük, çalışkanlık, şefkat, merhamet, dayanışma kavramları aynı zamanda önemli birer kültürel miras niteliği taşır ve yeni nesillere ulaştırılması gereken önemli ahlâki ve toplumsal değerler arasında sayılır. Değerlerin nesilden nesile aktarılmasında edebiyat önemli bir rol üstlenir. Yaşar Kemal, eserlerinde çocukluğunda yaşamını sürdürdüğü çevrede maruz kaldığı birçok olayın şahitliği ile insanî ve toplumsal değerler adına birçok konu işlemiştir. Değerlerin toplumsal rolünün incelendiği bu çalışmada; Yaşar Kemal öykülerinde, adalet, hakkaniyet, barış, eşitlik, hürriyet, demokrasi, toplumsal refah ve insan haklarına dair değerlerle öykülerini harmanlamıştır. Hayat verdiği iyi ve kötü karakterlerle vicdan muhakemesinin yapılmasına ve insanî değerlerin okuyuculara aktarılmasına imkân verdiği tespit edilmiştir. Bu kapsamda eserleri incelendiğinde Yaşar Kemal’in kaleme aldığı karakterlerin, insan sevgisi ve değerleri üzerinde şekillendiğini söylemek mümkündür. İyi ve kötü karakterlere dikkat çektiği öykülerinde Yaşar Kemal, bu iki karakteri çoğu kez karşı karşıya getirerek insanî değerlerin dayandığı kaynakları, doğru ve yanlışı okuyucuyla buluşturur, hayatlarını şekillendirmelerinde yol gösterici bir rol üstlenir. Öykülerinde ayrıca Anadolu insanının yoksullukla, olumsuz çevre koşullarıyla nasıl mücadele verdiğini anlatırken Çehov öykücülüğünü andırır. Anlatılarında içten samimi bir ‘ben’ vardır. İnsanların kendilerini kaptırdıkları düzenin acımasızlığını, bu düzende devletin yapamadıklarını yahut eksik yaptıklarını, derin bir anlamsal keskinlik ve yergi ile Anadolu insanını anlatır.

Keywords

Yaşar Kemal, edebiyat, toplumsal değerler, öykü

Values in the short stories of Yaşar Kemal

Abstract

Human values shaped by the society we live in are the most important building blocks that keep a society alive in terms of socio-cultural belonging. Considered as social values; The concepts of respect, love, understanding, freedom, right, fairness, equality, cooperation, solidarity, honesty, hard work, compassion, mercy, solidarity are also important cultural heritages and counted among the important moral and social values that should be conveyed to new generations. Literature plays an important role in transferring values from generation to generation. Yaşar Kemal, in his works, has covered many subjects in the name of human and social values, witnessing many events he was exposed to in the environment he lived in his childhood. In this study examining the social role of values; In his stories, Yaşar Kemal blended his stories with the values of justice, equity, peace, equality, freedom, democracy, social welfare and human rights, and it has been determined that he allows the judgment of conscience and the transfer of human values to the readers with the good and bad characters he brings to life. In this context, when his works are examined, it is possible to say that Yaşar Kemal is shaped on the characters, human love, values and tolerance. In his stories in which good and bad characters draw attention, Yaşar Kemal often brings these two characters face to face, bringing together the sources of human values, right and wrong, and plays a guiding role in shaping their lives. While telling how Anatolian people struggle with poverty and adverse environmental conditions in his stories, he also reminiscent of Chekhov's storytelling, while telling how Anatolian people struggle with poverty and adverse environmental conditions. There is a sincere 'I' in his narratives. It tells the Anatolian people with a deep semantic sharpness and satire, about the cruelty of the order in which people have lost themselves, what the state could not do or what was done incompletely.

Keywords

Yaşar Kemal, literature, social values

References

• Özbay, M., & Karakuş Tayşi, E. (2011). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 21-31.
• Özbay, M., & Kurtuluş Tayşi, E. (2009). Dede Korkut Hikâyelerinin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi,, 21-31.
• Akbalık, H. (2015). Değerler Eğitimi Bağlamında Hacı Bektaş-ı Veli’nin Eserlerinde Yer Alan Eğitsel Unsurlar. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Ali, S. (2003). Sulfata. Yeni Dünya (s. 129). içinde Yapı Kredi Yayınları.
• Ali, S. (2019). Köpek. Kağnı-Ses. içinde Karbon Kitaplar.
• Arseven, T. (2018). Yaşar Kemal’in “Yılanı Öldürseler” Adlı Romanı Üzerine Bir İnceleme. Folklor / Edebiyat Dergisi, 24(95).
• Avcı, N. (2007). Toplumsal Değerler ve Gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aydın, M. Z., & Akyol Gürler, Ş. (2012). Okulda değerler eğitimi yöntemler-etkinliklerkaynaklar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Demirtaş, T. (2012). Değerler Eğitiminde Edebi Ürünlerden Yararlanma: Nasrettin Hoca Fıkraları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Demiryürek, G. (2015). Çağdaş Çocuk Şiirinde Değerler Eğitimi (1980’den Günümüze). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Doktora Tezi.
• Deveci, H., Belet, D., & Türe, H. (2013). Dede Korkut Hikayelerinde Yer Alan Değerler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 294-321.
• Erden, A. (1993). Sarı Sıcağın Acımasız Yüzü. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 87-104.
• Esendal, M. Ş. (2005). Doktor Savdur. Bir Kucak Çiçek. içinde.............................................
• Esendal, M. Ş. (2007). Bayram Günleri. Gödeli Mehmet. içinde..........................................
• Göz, K. (2014). Toplumsal Değerler Bakımından Yaşama Hürriyeti. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 85-201.
• Güngör, E. (1993). Değerler Psikolojisi. İstanbul..............................
• Güngör, E. (2010). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Han, C., & Türkyılmaz, M. (2020). The Analyse Of Miyase Sertbarut’s Novels In Terms Of Value Transfers. Türk Akademik Yayınlar Dergisi, 4(2), 122-151.
• Hanım, F. A. (2012). Muhadarat. İstanbul: Özgür Yayınları................
• Karaca, Ş. (2011). Fatma Aliye Hanım’ın Türk Kadın Haklarının Düşünsel Temellerine Katkılar. Karadeniz Araştırmaları, 31, 93-110.
• Kemal, O. (2008). Ekmek Kavgası. ..........................................
• Kemal, Y. (1998b). Deniz Küstü. İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Kemal, Y. (2000a). İnce Memed. İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Kemal, Y. (2000e). Ağrıdağı Efsanesi. İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Kemal, Y. (2000g). Al Gözüm Seyreyle Salih. İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Kemal, Y. (2007). Ağır Akan Su. Sarı Sıcak. içinde..................
• Kemal, Y. (2007). Beyaz Pantolon. Sarı Sıcak. içinde..........................
• Kemal, Y. (2007). Yeşil Kertenkele. Sarı Sıcak. içinde..........................
• Kenan, S. (2007). Modern eğitimin oluşum sürecinde değerler eğitimi nasıl zayıfladı? R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Aslan, & M. Zengin içinde, Değerler ve eğitimi uluslar arası sempozyumu (s. 279-295). İstanbul: Dem Yayınları.
• Keskin, Y. (2016). Değerler Hakkında Genel Bilgiler. M. Köylü içinde, Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi (s. 19-101). Ankara: Nobel Yayınları.
• Meydan, H. (2014). Okulda Değerler Eğitiminin Yeri ve Değerler Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Theology Faculty of Bülent Ecevit University, 1(1), 93-108.
• Nichanian, M. (2011). Edebiyat ve Felaket. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sadak, Y. (2017). Yaşar Kemal ya da Dionysos’un Dönüşü. İstanbul: Öteki Yayınları.
• Sallabaş, M. E. (2012). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Ömer Seyfettin Hikayelerinin Türkçe Öğretiminde Değer Aktarımı Bakımından İncelenmesi, 9(18), 59-68.
• Şimşek, Ş. (2015). Kemalettin Tuğcu’nun Romanlarında Değerler Eğitimi. International Journal of Humanities and Education, 1(1), 79-104.
• Yaşar, K. (2007). Bebek. Sarı Sıcak. içinde........................
• Yaşar, K. (2007). Pis Öykü. Notos Kitap Yayınevi.