Kâfiyeci ve Şerhu’l-İ‘râb an Kavâidi’l-İ‘râb adlı eserinin tahlili

Year 2021, Issue: 25, 869 - 891, 21.12.2021

Ahmet Meydan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1037518

Abstract

Muhyiddin el-Kâfiyeci, aklî ve nakli ilimlerde döneminin en güçlü isimlerinden biridir. İslâm bilim tarihindeki şöhreti, esas itibariyle birçok disiplinde uzman olup her biri hakkında çok önemli eserler ortaya koymasından kaynaklanmaktadır. Özellikle Şerhu’l-İ‘râb an kavâidi’l-i‘râb, el-Muhtasar fî ilmi’l-eser, et-Teysîr fî kavâidi ilmi’t-Tefsir, el-Envâr fî ilmi’t-tevhîd ve el-Muhtasar fî ilmi't-tarih adlı eserleri, bilim ve düşünce tarihinde çok itibar görmüştür. Kâfiyeci’nin Arap dili alanında en kapsamlı ve itibar gören eseri, İbn Hişâm’ın el-İ‘râb an Kavâid’i’l-i‘rab adlı eserine yazdığı şerhtir. Makalemizde önce Muhyiddin el-Kâfiyeci’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilecek, ardından da bu eser geniş bir şekilde tahlil edilecektir.

Keywords

Nahiv, İbn Hişâm, el-İ‘râb an Kavâid’i’l-i‘rab, Kâfiyeci, Şerhu’l-İ‘râb an kavâidi’l-i‘râb

al-Kāfiyajī and an analysis of his Sharḥ al-I’rāb ‘an Qawā’id al-I’rāb

Abstract

Muḥyiddīn al-Kāfiyajī was one of the most significant names of his time in revealed and rational sciences. His reputation in the history of Islamic sciences is mainly due to the fact that he is an expert in many disciplines and produced very important works in each of them. Especially, his works called Sharḥ al-I’rāb ‘an Qawā’id al-I’rāb, al-Muḫtaṣar fî ‘ilm al-athar, at-Taysîr fî Qawā’id al-Tafsîr, al-Anwār fî ‘ilm al-tawḥîd and al-Muḫtaṣar fî ‘ilm at-ta’rîḫ have been highly regarded in the history of science and thought. The most comprehensive and respected work of al-Kāfiyajī in the field of Arabic language is his commentary on Ibn Hishām's work named al-I’rāb ‘an Qawā’id al-I’rāb. In this article, firstly, some information will be given about the life and works of Muḥyiddīn al-Kāfiyajī and then this work will be analyzed extensively.

Keywords

Naḥw, Ibn Hishām, al-I’rāb ‘an Qawā’id al-I’rāb, al-Kāfiyajī, Sharḥ al-I’rāb ‘an Qawā’id al-I’rāb

References

• Bağdatlı, İsmail Paşa (1955). Hediyyetu’l-‘ârifîn esmâü’l-muellifîne ve âsâru’l-musannifîn, Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî.
• Brockelmann, Carl (1949). Geschichte der Arabischen Litteratur (GAL), I-II, Leiden.
• Çelebi, Kâtib. (1941). Keşfü’z-zunûn an esâmi’l-kütübi ve’l-fünûn. Haz. Şerafettin Yaltkaya, Kilisli Rifat Bilge. Ankara: MEB Yay.
• Gökbulut, Hasan (2001). Kâfiyeci. DİA XXIV, 154-155. İstanbul: İSAM.
• Kâfiyeci, Muhammed b. Süleyman (2019). Şerhu Kavâ‘idi’l-‘İrâb. thk. Fahruddin Kabâve. Kahire: Dâru’s-Selâm.
• Kehhâle, Ömer Rıza (1993). Mu’cemü’l-müellifîn. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Marangozoğlu, İzzet (2020). Kâfiyeci’nin Şerhu’l-İ‘râb ‘an Kavâ‘idi’l-İ‘râb Adlı Eseri Üzerine Bazı Mülâhazalar. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. VII/12, 171-206. Eskişehir.
• Sehâvî, Ebu’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Abdurrahman (1992). ed-Dav’ü’l-lâmi’ li ehli’l karni’t-tâsi. Beyrut: Dâru’l- Cîl.
• Süyûtî, Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr (1978). el-İktirâh fî ‘ilmi usûli’n-nahv. Nşr. Ahmet Subhi Furat, İstanbul.
• Süyûtî, Celâluddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr (1979). Buğyetü’l-vuât fî tabakâti’l-lüğaviyyîne ve’n-nühât. Thk. Muhammet Ebü’l-Fadl İbrahim. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Şevkânî (t.y.). el-Bedrü’t-tâli‘ bi mehâsini men ba‘de’l-karni’s-sâbi‘. Beyrut: Dâru’l-Marife.
• Ziriklî, Hayruddîn (1969). el-A‘lâm Kāmûsu terâcim li-eşheri’r-ricâli ve’n-nisâi mine’l-‘Arab ve’l-müsta’rabîn ve’l-müsteşrikîn. Kahire.