Ivo Andriç’in “Drina Köprüsü”nde Türk kültüründen izler ve Türk tipi

Year 2022, Issue: 26, 405 - 418, 21.02.2022

Dursun Şahin Julide Alaca

https://doi.org/10.29000/rumelide.1073943

Abstract

Edebiyat eserleri, anlattıkları döneme ayna tutma özelliğine sahiptir. Bazı eserler de sadece ortaya çıktıkları toplumun aynası olmakla kalmamışlar, binlerce kilometre uzaklıktaki toplumlardan da izler taşımışlardır. Nobel ödüllü yazar İvo Andriç’in 1945’te yayımlanan Drina Köprüsü adlı eseri de Drina Köprüsü etrafında yüzlerce yıllık bir zaman dilimini ele almıştır. Yazar, eserinde bölgenin çok uluslu yapısı içinde köprünün yapımından 1900’lü yılların ortalarına kadar geçen sürede yaşanan olaylara yer verir. Olayların merkezinde Sokullu Mehmet Paşa ve Drina Köprüsü vardır. Onun çocukken İstanbul'a götürülüşü, sadrazam olarak geri gelişi ve Bosna-Hersek’te Drina nehri üzerine bir köprü yaptırmak istemesi ve bu süreçte yaşananlar anlatılır. Yazar, anlatımını köprünün bulunduğu yörenin coğrafyasıyla, köprü için söylenenlerle, köprü hakkındaki efsanelerle zenginleştirmiştir. Sokullu Mehmet Paşa’nın Osmanlı İmparatorluğu’nda sadrazam oluşu, bölgede yaşayan Türkler, anlatıcının eserde Türklerle ilgili pek çok yargıya, tipe yer vermesinin önünü açmıştır. Doküman inceleme yöntemiyle oluşturulan bu çalışmada, anlatıcının, yargılarında Türk kültüründen nasıl bahsettiğini, nasıl bir Türk tipine yer verdiğini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Böylece hümanist kimliğiyle, farklı din ve ırklara ayrım yapmayan yaklaşımıyla bilinen yazarın, kozmopolit bir bölgede kişilere yaklaşımı Türk kültürü ve tipi özelinde tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada, kültür, Türk kültürü, edebi ürünlerde tipler ve Türk tipi üzerine genel bir giriş yapıldıktan sonra içerik analiziyle Türk kültürüne ait ögeler tespit edilerek değerlendirilmiştir.

Keywords

İvo Andriç, Drina Köprüsü, Türk, kültür, tip

Traces of Turkish culture and Turkish character in "the Bridge on the Drina" by Ivo Andrić

Abstract

Literary works have the feature of holding a mirror to the period they tell. Some works have not only been the mirror of the society in which they emerged, but have also carried traces of societies thousands of kilometers away. Nobel Prize-winning writer Ivo Andric's work called The Bridge on the Drina, published in 1945, also deals with a period of hundreds of years around the Drina Bridge. In his work, the author gives place to the events that took place in the multinational structure of the region from the construction of the bridge to the middle of the 1900s. At the center of the events are Sokullu Mehmet Pasha and the Drina Bridge. It tells about his being taken to Istanbul as a child, his return as grand vizier and desire to build a bridge over the Drina river in Bosnia-Herzegovina and what happened in this process. The author enriched his narrative with the geography of the region where the bridge is located, what was said about the bridge, and legends about the bridge. The fact that Sokullu Mehmet Pasha was the grand vizier in the Ottoman Empire, the Turks living in the region, paved the way for the narrator to include many judgments and types about Turks in the work. In this study, which was created by document analysis method, it was aimed to reveal how the narrator talks about Turkish culture in his judgments and what kind of Turkish type he includes. Thus, the approach of the author, who is known for his humanist identity and his approach that does not discriminate against different religions and races, to people in a cosmopolitan region has been tried to be determined in the context of Turkish culture and type. In the study, after a general introduction on culture, Turkish culture, types in literary products and Turkish person type, elements of Turkish culture were determined and evaluated with content analysis.

Keywords

Ivo Andric, The Bridge on the Drina, Turkish, culture, type

References

• Ak, M. (2018). Türk Halk Dindarlığı ve Evliya İnancı: Sosyolojik Bir Yaklaşım. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 86, 95-110.
• Akgündüz, A. (1999). Bilinmeyen Osmanlı. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• Andriç, İ. (2008). Drina Köprüsü. (Çev. Hasan Âli Ediz, Nuriye Müstakimoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çağatay, N. (1996). Türklerin Tarihteki Yeri ve Millî Özellikleri. Erdem. 23, 503-528
• Demir, A. (2017). Osmanlı Devleti’nde Devşirme Sistemi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 1 (1), 19-27.
• Demir, M. (2016). İvo Andriç’in Drina Köprüsü Adlı Romanında Osmanlı Algısına Genel Bir Bakış. Avrasya Etüdleri. 50 (2), 453-470
• Erkal, M. (2012). Sosyoloji (Toplumbilimi). İstanbul: Der Yayınları.
• Gökalp, Z. (1991). Türk Uygarlık Tarihi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Gökalp, Z. (1969). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Milli Hareket Yayınları.
• Güney, S. (2019). Davranış Bilimleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Güvenç, B. (1979). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İnalcık, H. (2009). Devlet-i Alliye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İnan, A. (2007). Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (2021). Milli Kültürümüz. Ötüken Yayınları: İstanbul
• Kaplan, M. (1991). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3: Tip Tahlilleri. 2. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kara, Ü. (2014). Türk Destan Kahramanı ve Başkurt Destanlarının Tipolojisi. Konya: Kömen Yayınları.
• Karadoğan, U. C. (2019). “Çocuk ve Çocukluk” Kavramının Tarihsel Süreçte Değerlendirilmesi. Çocuk ve Medeniyet. 4 (7) , 195-226 .
• Kolcu, A. (2003). İvo Andriç ve Drina Köprüsü Romanı. Türklük Bilimi Araştırmaları. 14, 219-245
• Meriç, C. (2017). Kültürden İrfana. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ögel, B. (1948). Çin Kaynaklarına Göre Wu-Sun'lar ve Siyasî Sınırları Hakkında Bazı Problemler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Dergisi. 6 (4), 259-278
• Grousset, R. (2019) Bozkırın İmparatorluğu, Atilla-Cengiz Han-Timur. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Roux, J. P. (1991). Türklerin tarihi, Büyük Okyanus’tan Akdeniz’e iki bin yıl. (3. Baskı). (Üstün, G. Çev.). İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Roux, J. P. (2002). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Sarıtaş, S. (2019). Halk Biliminde Maddi Kültüre Teorik ve Metodolojik Yaklaşımlar. Milli Folklor Dergisi. 122, 29-40
• Soysal, M. (1969). 100 Soruda Anayasanın Anlamı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Sümer, F. (1972). Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy-Teşkilâtı-Destanları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Şimşek, Ş. ve diğerleri. (2011). Davranış Bilimleri Giriş ve Örgütlerde Davranış. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Tezcan, M. (2015). Sosyolojiye Giriş. Ankara: Anı Yayınları.
• Tylor, E. B. (1871). Kültür Bilimi, (Çeviri: Esra Dabağcı) ViraVerita E-Dergi. 4, 91-109
• Ziya Gökalp Özel Sayısı (2019). Millî Mecmua Dergisi, 6