Almanca öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile meslek alan seçimindeki motivasyonları arasındaki ilişki

Year 2022, Issue: 26, 795 - 813, 21.02.2022

Şerife Çelikkaya

https://doi.org/10.29000/rumelide.1074082

Abstract

Bu araştırmada yabancı dil Almanca öğretmen adaylarının “Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları” ile “Meslek Alan Seçimindeki Motivasyonları” arasındaki ilişkinin araştırılması hedeflenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemi Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümü Almanca Öğretmenliği Programında çalışmaya gönüllü olarak katılan toplam 113 birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıf öğretmen adayıdır. Araştırmanın verileri; Üstüner (2006) tarafından geliştirilen “Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği” ve Mayr (1998) tarafından geliştirilen Türkçeye Atav ve Altunoğlu (2013) tarafından uyarlanan “Meslek ve Alan Seçiminde Motivasyon Ölçeği” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkenleri, meslek alan seçme motivasyon ölçeğinin iki alt boyutu (içsel ve dışsal), bağımsız değişkeni de öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarıdır. Veriler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) programı ile çözümlenmiş ve verilerin analizinde betimsel istatistik yöntemlerinden aritmetik ortalama, standart sapma, Pearson korelasyon katsayısı kullanılarak iki yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar incelendiğinde araştırmaya katılan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile meslek ve alan seçimi motivasyonları arasında pozitif yönlü ilişki sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen bir diğer sonuç ise öğretmen adaylarının içsel ve dışsal meslek alan seçimleri arasında cinsiyete ve sınıf düzeyinde anlamlı bir farklılığın olmamasıdır. Öğretmen adaylarının daha başarılı bir meslek yaşamı için mesleğe yönelik olumlu tutum sergilemeleri sağlanmalıdır.

Keywords

Öğretmen Adayı, tutum, meslek ve Alan seçim motivasyonu

The relationship between German pre-service teachers’ attitudes towards teaching profession and their motivation on profession choice

Abstract

In this study, it was aimed to examine the relationship between German language pre-service teachers’ “Attitudes towards Teaching Profession" and "Motivation on Teaching Profession Choice". The research was designed in correlational survey model. The sample of the study consisted of totally 113 first, second, third grade and senior pre-service teachers who voluntarily participated in the study and who studied at Anadolu University Faculty of Education, Department of Foreign Language Education, German Language Teaching Program. The research data were collected through the "Attitudes towards Teaching Profession Scale" developed by Üstüner (2006) and the "Motivation on Profession and Field Choice Scale" developed by Mayr (1998) and adapted into Turkish by Atav and Altunoğlu (2013). The dependent variables of the study are two sub-dimensions (internal and external) of the motivation for choosing a profession scale, and the independent variable is attitudes towards the teaching professionThe data were analyzed with the SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) program, and two-way analysis of variance (ANOVA) was performed using descriptive statistical methods such as arithmetic mean, standard deviation, and Pearson correlation coefficient. When the results obtained from the study were investigated, it was concluded that there was a positive relationship between pre-service teachers’ attitudes towards teaching profession and their motivation on teaching profession and field choice. Another result obtained from the study was that no significant difference was found in pre-service teachers’ internal and external professional field choices in terms of their gender and grades. For a more successful professional life it should be ensured that teacher candidates have a positive attitude towards the profession.

Keywords

Pre-service teacher attitude, professional and field choice motivation, attitude

References

• Acat, M.B.& Demiral, S. (2002). Türkiye’de Yabancı Dil Öğreniminde Motivasyon Kaynakları ve Sorunları, Kuramdan Uygulamaya Eğitim Yönetimi, 8 (31) 312-329.
• Acat, M. B. & Yenilmez, K. (2004). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin motivasyon düzeyleri. Kırgızistan-Türkiye: Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 125-139.
• Açışlı, S. & Kolomuç, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 266-271.
• Aksoy, M.E. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 197-212.
• Alyaz, Y. (2011). Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Dilsel Seviyeleri ve Almancaya İlişkin Tutumları”. UÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 24 (2): 503-525.
• Atav, E. ve Altunoğlu, B. D. (2013). Meslek ve alan seçiminde motivasyon ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 58-70.
• Atmaca, H. (2015). Yabancı Dil Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (Özel Sayı), 401-411.
• Aydın, A. (2010). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Aydın, R. ve Sağlam, G. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10/2, 257-294.
• Bedel, E.F. (2008). Okulöncesi Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları ve Bazı Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkiler. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4 (1), 31-48.
• Bozdoğan A. E., Aydın D. ve Yıldırım, K. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8/2, 83-97.
• Bulut, D., (2011). Müzik Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:31, Sayı:3, 651-674.
• Chen, A. (2001). A theoretical conceptualization for motivation research in physical education: An integrated perspective. Quest, 2, 35-58.
• Çağlar, Ç. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğrenme ortamına ilişkin adalet algıları ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 50-69.
• Çeliköz, N. ve Çetin, F. (2004). Anadolu Öğretmen Lisesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarını Etkileyen Etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162, 160-167.
• Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. İlköğretim Online, 8/2, 298- 305.
• Çiçek-Sağlam, A. (2008). Müzik öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 59-69.
• Dann, H. D., & Lechner, T. (2001). Berufswahlmotive Nürnberger Lehramtsstudierender.Mitteilungen der Erziehungswissenschaftlichen Fakultät. Universität Erlangen-Nürnberg, 1-3.
• Dellal, N. A-Günak, D.B. (2009). “Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde İkinci Yabancı Dil Olarak Almanca Öğrenen Öğrencilerin Öğrenme Motivasyonları”. Dil Dergisi (143): 20-41.
• Demircioğlu, E. ve Özdemir, M. (2014). Fen ve edebiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10/3, 110-122.
• Demirel, Ö. (1999) Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2003). Eğitim sözlüğü. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirtaş, H., Cömert, M. & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Dereli, E., Acat M. B. (2010).“Okul Öncesi Eğitim Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerinin Motivasyon Kaynakları ve Sorunları”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 24; 173-187.
• Edelmann, Walter (2003). “Intrinsische und extrinsische Motivation”. Grundschule (4): 30-32.
• Ercan, L. (2000). Motivasyon (Güdülenme). Leyla Küçükahmet (Ed.). Sınıf yönetiminde yeni yaklaşımlar (107-122). Ankara: Nobel.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Eren, E. (2012). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. (13.Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım-Dağıtım.
• Gardner, R.C. & Lambert, W.E. (1972). Attitudes and motivation in second language learning. Rowley, MA: Newbury House.
• Gençay, Ö. A. & Gençay, S. (2007). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin motivasyon düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 241-255.
• Güdek, B., (2007). Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı, Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 1. ve 4. Sınıf, Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelik Tutumlarının Öğrenciye Ait Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Işık, S. Yaman, M. Soran, H. (2005). Biyoloji ve Biyoloji öğretmenliğine Karşı Tutumlarına Göre Biyoloji Öğretmen Adaylarının Tiplerinin Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (29), 110-116.
• İlter, İ. ve Köksalan, B. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine olan tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21/1, 113-128.
• İnceoğlu, M. (2004). Tutum, algı, iletişim. Ankara: Kesit Tanıtım Ltd. Şti.
• İşigüzel, B. (2012). “Motivasyon: Yabancı Dil Dersinin Hormonu”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1): 29-41.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın-Dağıtım.
• Kaya, Z. (2001). Bir Meslek Olarak Öğretmenlik ve Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Pegem Yayınları.
• Kaya, A., Büyükkasap, E. (2005). Fizik Öğretmenliği Programı Öğrencilerinin Profilleri, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ve Endişeleri: Erzurum Örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 367-380.
• Kayhan, A. Baysan, O. Alcı. B. (2018). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 72, Haziran, s. 545-559.
• Kızıltepe, Z. (1999). Türk öğrencilerin yabancı dil öğrenimine olan tutumları ve güdüleri. Dil Dergisi, 81, 5-19.
• Köydemir F. (2004). “Dokuz Eylül Üniversitesi Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı ile Ege Üniversitesi Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Öğrencilerinin Kendi Anabilim Dallarına ve Almancaya Yönelik Tutumları Konusunda Karşılaştırmalı Bir Araştırma.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İzmir.
• Küçük, O. (2007). Almanca Eğitimi Alan Öğrencilerinin Almanca Dersine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Küçükosmanoğlu, H. O. (2015). Müzik öğretmeni adaylarının akademik motivasyon düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma (Konya ili örneği). Sanat Eğitimi Dergisi. 3(1), 1-21.
• List, G. (2002). “Motivation im Sprachunterricht”. Fremdsprache Deutsch, Heft 26/2002, 6-10.
• Martin, R. & Steffgen, G. (2002). Zum Einfluss der Berufswahlmotive auf die Berufszufriedenheit von Grundschullehrern. Psychologie in Erziehung und Unterricht, 49(4), 241-249.
• Mayr, J. (1998). Motive für die studien- und berufswahl. fragebögen zur erkundung des lehrens und lernens an der pädagogischen akademie. Eine Materialsammlung. Pädagogische Akademie der Diözese Linz.
• MEB. (2017). Ulusal Öğretmen Strateji Belgesi 2017-2023. Ankara. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara.
• meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39. Erişim tarihi.15.07.2020.
• Özbek, R., Kahyaoğlu, M. & Özgen, N. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 221-232.
• Özdemir, S. ve Yalın H. İ. (2000). “Öğretmenlik mesleğine giriş” (3. Basım). Nobel yayın dağıtım, Ankara.
• Özgüngör, S., & Kapıkıran, Ş. (2008). Güzel sanatlar eğitimi öğrencilerinin öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin motivasyon ve başarı düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (1)23, 47-60.
• Özkan, H. H. (2012). Öğretmenlik formasyon programındaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi (SDÜ örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 12(2), 29-48.
• Özkubat, S. & Demiriz, S. (2013). Çevreye karşı motivasyon ölçeğinin okul öncesi öğretmen adayları üzerinde geçerlik güvenirlik çalışması. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1), 87-114.
• Özsoy, G., Özsoy, S., Özkara, Y. ve Memiş, A. D. (2010). Factors affecting pre-service teachers’ choice of teaching as a profession. Elementary Education Online, 9(3), 910-921.
• Öztürk Akar, E. (2012). Motivations of turkish pre-service teachers to choose teaching as a career. Australian Journal of Teacher Education, 37(10).
• Pehlivan, K. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 151–168.
• Ryan, R.M ve Deci, EL (2000) “İçsel ve dış Motivasyonları: Klasik Tanımlar ve Yeni Talimatlar", Çağdaş Eğitim Psikolojisi , No.25: 54-67.
• Sağlam, A. Ç. (2007). Eğitim örgütlerinde kuramdan uygulamaya güdüleme. Ankara: Nobel.
• Saracaloǧlu, A. S. & Dinçer, I. B. (2009). A study on correlation between self-efficacy and academic motivation of prospective teachers. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 1(1), 320–325.
• Sarıer, Y. (2016). “Türkiye’de Öğrencilerin Akademik Başarısını Etkileyen Faktörler: Bir Meta-Analiz Çalışması”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 31 (3): 609-627.
• Şahin, H & Çakar, E. (2011). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğrenme stratejileri ve akademik güdülenme düzeylerinin akademik başarılarına etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(3), 519-540.
• Şimşek, H. (2005). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programına devam eden öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1).
• Şişman, M. (2000). Öğretmenliğe giriş (2.baskı). Pegem yayıncılık, Ankara.
• Terzi, A. R. ve Tezci, E. (2007). “Necati Bey Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. S.13(52), ss.593-614.
• Tezbaşaran, A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ulich, K. (2004). Ich will Lehrer/in werden. Eine Untersuchung zu den Berufsmotiven von Studierenden. Weinheim: Beltz.
• Ulutaş, B. (2016). Özdüzenlemeli öğrenme ortamında kimya öğretmen adaylarının motivasyonlarının değişiminin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Urhahne, D. (2006). Ich will Biologielehrer werden!, Zeitschrift für Didaktik der Naturwissenschaften; Jg. 12, 111125.
• Uslu, Z.; Özek, Y. (2004). “Yabancı Dil Öğretmeni Adaylarının İkinci Yabancı Dili Öğrenmeye İlişkin Tutum ve Görüşleri”. İÜ Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi (2): 129-140.
• Uyanık, G. (2017). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi: Boylamsal Bir Araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 10(2): 185-195.
• Uyulgan, M. A., Akkuzu, N. (2014). Öğretmen Adaylarının Akademik İçsel Motivasyonlarına Bir Bakış. Dokuz Eylül Üniversitesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 14(1), 7-32.
• Ünal, F., Bursalı, H. (2013). Türkçe Öğretmenlerinin Motivasyon Faktörlerine İlişkin Görüşleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, Issue 5, 7-16.
• Üstün, E., Erkan, S. ve Akman, B. (2004). Türkiye'de Okulöncesi Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Bilimler Dergisi, 10, 129-136.
• Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45, 109-127.
• Wicke R. (2004). Aktiv und Kreativ Lernen. Projektorientierte Spracharbeit im Unterricht Deutsch als Fremdsprache. Hueber.
• Woolfolk, A.E.(1999). Educational Pyschology. Seventh Edition. Allyn and Bacon Publishing.
• Yeşil, R. ve Çalışkan, N. (2006). Okul Deneyimi I Dersinden Öğrencilerin Beklentileri ve Bu Beklentilerin Karşılanma Düzeyi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,4(1), 55-72.
• Young, B.J. (1995). Career plans and work perception of pre-service teachers. Teaching and Teacher Education, 11, 281-292.