Halit Ziya’nın romanlarında tabiat algısı

Year 2022, Issue: 26, 474 - 491, 21.02.2022

Servet Şengül

https://doi.org/10.29000/rumelide.1076393

Abstract

Halit Ziya’nın romanları Türk edebiyatında bir başlangıcı temsil eder. İlk romanlarını Tanzimat edebiyatı yıllarında kaleme alan yazarın romanları içerik ve şekil açısından Tanzimat’ın diğer romanlarıyla benzerlik gösterir. Türk edebiyatının modern romanları ilk kez Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu gibi romanlarla Servet-i Fünun devrinde edebiyatımıza girmiştir. Tanzimat’ın teknik yönden zayıf romanları yerini, her bakımdan gelişmiş olan bu romanlara bırakmıştır. Halit Ziya’nın romanları teknik anlamda zayıflıktan kuvvetliliğe, romantizmden realizme geçiş yaparak Batı’daki emsalleriyle yarışacak değere ulaşmıştır. Tabiata ilk olarak duygusal bakan yazar, sonraki romanlarında tabiatı, güçlü realistler gibi romanını geliştirmek maksadıyla kullanmıştır. Tekniğini bu denli hızlı geliştiren bir yazarın ‘tabiat algısı’ yönü eserlerinin gelişimini göstermesi bakımından önemlidir. Yazarın romanlarında dönemin içe kapanık psikolojisinin karakter ve tabiat ilişkisine nasıl yansıdığı metin tahlili bakımından incelenmeye müsaittir. Bu çalışmada Halit Ziya’nın Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemlerine ait beş romanı tabiat algısı yönünden incelenerek yazarın tabiatı nasıl algıladığı ve bu algının karakterlere nasıl yansıdığı araştırılacaktır.

Keywords

Halit Ziya Uşaklıgil, roman, karakter psikolojisi, tabiat

The perception of nature in Halit Ziya's novels

Abstract

Halit Ziya's novels represent a beginning in Turkish literature. The novels of the author, who wrote his first novels during the Tanzimat literature years, are similar to the other novels of the Tanzimat in terms of content and form. The modern novels of Turkish literature entered our literature for the first time in the period of Servet-i Fünun with novels such as Mai ve Siyah and Aşk-ı Memnu. The technically weak novels of the Tanzimat were replaced by these novels that were developed in all respects. Halit Ziya's novels reached a value that could compete with their counterparts in the West by transitioning from weak to strong, from romanticism to realism. The author, who first looked at nature emotionally, used nature in his later novels to improve his novel like strong realists. The 'nature perception' aspect of a writer who developed his technique so quickly is important in terms of showing the development of his works. How the introverted psychology of the period is reflected on the relationship between character and nature in the author's novels is suitable for analysis in terms of text analysis. In this study, Halit Ziya's five novels belonging to the Tanzimat and Servet-i Fünun periods will be examined in terms of nature perception and hence how the author perceives nature and how this perception is reflected on the characters will be investigated.

Keywords

Halit Ziya Uşaklıgil, novel, character psychology, nature

References

• Akdik, H. M. (2018). Modern Türk Edebiyatında Tabiat Algısı: Servet-i Fünun Dönemi (1896-1901). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Birvar, A. (2019). Halit Ziya Uşaklıgil’in Eserlerinde Duygular, Yayımlanmamış YL Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çetişli, İ. (1998). Batı Edebiyatında Edebi Akımlar. Isparta: Kardelen Kitabevi.
• Hisarcıklılar, E. (2016). Halit Ziya Uşaklıgil’in Hikâyelerinde Kahramanların Ruh Hallerinin Tabiat Algısına Etkisi. Current Research in Social Sciences, 2 (1) , 1-9.
• Korkmaz, R. (2006). Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Moran, B. (1995). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Naci, F. (2007). Yüz Yılın 100 Türk Romanı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Önertoy, O. (1999). Halit Ziya Uşaklıgil Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• P. Finn, R. (2003). Türk Romanı İlk Dönem. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Uşaklıgil, H. Z. (2003). Mai ve Siyah. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2005). Bir Ölünün Defteri. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2005). Nemide. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2006). Aşk-ı Memnu. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2006). Sefile. İstanbul: Özgür Yayınları.