Abbasiler 1. dönemi (132-232 h.), (750-845 m.) bazı “deli ve vesveseci” şairleri

Year 2022, Issue: 27, 633 - 657, 21.04.2022

Mustafa Koç

https://doi.org/10.29000/rumelide.1088403

Abstract

Şiir; toplumun yaşantısını yansıtmak kadar şairlerin içinde bulundukları akıl, duygu, kültür durumlarını yansıtmak gibi önemli bir rol üstlenir. Şiir yoluyla şairlerin kişilikleri, sosyoekonomik durumları, iç dünyalarındaki çalkantıları, akli seviyeleri gibi birçok konuda bilgi elde etmek mümkündür. Abbasiler 1. Dönemindeki şairlere bakıldığında şairlerin bu dönem içerisindeki şiirlerinde şairlerle ilgili birçok bilgiye ulaşmak mümkündür. Şairlerle ilgili dikkat çekici taraflardan biri de gerek dönemin yaşantısının etkisi ile gerekse akıl durumlarına bağlı olarak hayal ile gerçek dünyaları arasında bir çıkmazın içerisine girmeleridir. Bu çıkmazda hikmetli sözler söyleseler de gerçekte karşılığı olmayan, akıllı yaşam tarzına uygun olmayan hareketlerde ve eylemlerde bulunmuşlardır. Şiirlerinde işledikleri geçinme, öfke, iç dünyalarını kendilerine verdiği baskıyı hafifletme gibi duygular bazen toplumun hissiyatına derman olurken bazen ahlaki sınırları çiğnemişler, örf ve adetlere aykırı davranmışlardır. Deli olarak nitelendirilen bu şairlerin bu ithama maruz kalmaları farklı sebeplere dayanmaktadır. Bu şairlerden kendilerini deli olarak tanımlayıp dilenen hatta çocuklar tarafından taşlananlar olduğu gibi sara hastalığına yakalandıkları için nöbet geçirdiklerinde akılları giden, yaptıkları davranışlarla deli olduklarına hükmedilen şairler vardır. Abbasi dönemi 1. asırda yaşamış ve meşhur olmuş gerek yazmış oldukları şiirlerden gerekse yaşantılarından dolayı deli olarak nitelendirilen şairler bunlarla sınırlı değildir. Bunun dışında topluma aldırmadan yine aklı başında bir insanın söylemeyeceği mısraları dile getiren, toplumun kurallarına aykırı şairler; bazen ahlaki bozulmanın etkisi bazen de çıkarlarına uygun olmasından dolayı u kimliğe sığındıkları, bu doğrultuda şiirler yazdıkları görülmüştür. Bu şairlerin bir kısmında gerçek anlamda delilik olduğu da görülmektedir.

Keywords

Arap Dili ve Belağatı, Arap Şiiri, Arap Şairler, Deli Şairler, Abbasi Dönemi Arap Şiiri

Abbasids 1st period (132-232 h.), (750-845 m.) some "crazy and delusional" poets

Abstract

Poetry; It plays an important role as reflecting the mental, emotional and cultural situations of the poets as well as reflecting the life of the society. It is possible to obtain information on many subjects such as poets' personalities, socioeconomic status, inner turmoil, and mental levels through poetry. When we look at the poets of the 1st period of the Abbasids, it is possible to reach a lot of information about the poets in the poems of the poets in this period. One of the remarkable aspects about the poets is that they come into a dead end between their imagination and their real worlds, depending on the influence of the life of the period and their mental state. Even though they said wise words in this deadlock, they took actions and actions that did not correspond to the real life style. While the feelings of subsistence, anger, and relieving the pressure that their inner world puts on them in their poems sometimes cured the feelings of the society, they sometimes violated moral boundaries and acted against customs and traditions. The fact that these poets, who are described as crazy, are exposed to this accusation is based on different reasons. Among these poets, there are some poets who describe themselves as insane and beg and even stoned by children. The poets who lived in the 1st century of the Abbasid period and became famous are not limited to these poets who are described as crazy because of their poems and their lives. Apart from this, poets who are against the rules of society, voicing verses that a sane person would not say, regardless of society; It has been seen that sometimes they take refuge in this identity because of the effect of moral deterioration and sometimes it is suitable for their interests, and they write poems in this direction. It is also seen that some of these poets are truly insane.

Keywords

Arabic Language and Rhetoric, Arabic Poetry, Arab Poets, Mad Poets, Abbasid Period Arabic Poetry

References

• Atvan, H. (1973.), Eş- Şuarau’s- Seâlik fi’l- Asri’l- Abbasi’l- Evvel, Beyrut: Dar- ı Cîl,.
• Aydın H., (Aralık- 2014) Toplumsal Cinsiyet ve Estetik Özerklik Bağlamında Türk Edebîyatında Delilik ve Kadın, (İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi), Ankara.
• Bozkurt, K., (2015), Joe Penhall’un Oyunlarında Delilik Olgusu, Atatürk Üniv., Erzurum.
• Cürcani, Ş., Mu’cemu’t- Te’rifat, , Thk. Muhammed Sıddık Minşevi, Kahire: Dar fâdîle.
• Dayf, Ş. (1966)., Tarihu’l- Edebu’l- Arabi, el- Asrî’l- Abbasi’l – Evvel, Kahire: Dar-ul Meârif,
• el- Bustân-i, B. (2013), Udebâu’l- Arab fi’l- A’sri’l-Abbasi, Kahire: Mussesetu’l Hendâvi li’t-Talim ve’s- Sekâfe, el- Câhız, E. (1998), El Beyanu ve’t- Tebyin, c. 2, (Thk. Abdusselam Harun), 7. Baskı, Hancı matbaa, Kahire.
• el- Câhız, E,(1950)., El Hayvân, c. 6., Thk,: (Abdusselam Harun), Kahire: Bab-ı Halebi.
• el- Hemedâni, S.,Cünûn ve Envuâhu fi’l- Manzuri’l- İslamî, Dirase Asriye. www.alakuh.net.18.08.2017.
• el- Hesen, b. Hanî (2003) ., Divanû Ebi Nüvâs, Berlin: Klavs Yayınevi.
• el- İsfehânî E.,(1994) ., El – Egânî, İbrahim, Kahire: el- Heyet’ul- Mısrıyyet’il- Ammeti lil- Kuttab.
• en- Neysâburî, K. (2010), Akıllı Deliler, İstanbul: Şule Yayınları.
• en- Nîsâbûrî, K., (1987.) Beyrut: Dâr-ı Nefâis.
• Fîrûzâbâdî, (2005). El-Ķâmûsü’l-Muhît ve’l-Kabesü’l-Vasîtu’l-Câmi, , Beyrut: Dâr-ı Risale.
• Foucault, M.(2006.), Deliliğin Tarihi, (Çev.Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: İmge Dağıtım.
• el-Hafeci, M. (2004). El- Hayatu’l- Edebîyye fi’l- Asri’l- Abbasi, İskenderiye: Darû’l- Vefa.
• el- Hafâcî M. (1992). El- Hayatu’l- Edebîyye fi’l- Asri’l- Câhiliyye, Beyrut: Dârû’l- Cîl.
• Hashûsî, A., El- Humk ve’l- Cunun fi’t- Turasi’l- Arabi, İskenderiye: el- Hey’et’il Amme li Mektebeti’l- İskenderiye.
• İbn-i Kesîr, İ., (1990) El-Bidâye ve’n-Nihâye, Beyrut: Dârû’l- Fikr,
• İbnû’l Manzûr, (1981) Lisanû’l- Arap, Kahire; Dârû’l- Meârif,
• İbn-u Mu’taz, (2009) Tabâkat’uş- Şuara, (Thk. Abduseatar Ahmet Ferac), Mısır: Dâru’l- Meârif.
• Lebid b. R., (1962) Şerh-u Divan Lebid b. Rabeyâ el Amiri, . c. 8, Thk.,:(Dr. İhsan Abbas), Kuveyt: Bab-ı el Halbi.
• Mısrî, M. (1988, Şiiri Mani’l- Muvesvis ve Ehbârihi, ( Thk.: Adil el- Amil), Dımeşk: Kültür Bakanlığı Yay.
• Narlı. M, (2013) Edebiyat ve Delilik, Ankara: Akçağ Yay.
• Neccar, İ. (1997), Şuarâ-u Abbasiyûn Mensiyûn, Dârû’l- Ğerb’il- İslam-i.
• Revdan, A. (2001) Mevsuât-u Şuarai’l- Asr’il- Abbasiyîn, Amman Dar Usama Neşr ve Tevzi’
• Şekâ, M.,( 1979). El- Şi’ru ve’ş- Şuarâ fi’l- Asr’il- Abbasi, 1. Baskı, Dâr-u ilm Lil Melayin, Beyrut.
• Şueybi, A., (2002) El- İcabiyye ve’s- Selbiyye fiş’ş- Şiiri’l- Arabi Beyne’c-Cahiliyye ve’- İslam.
• Tolle, E,( 2006) Varolmanın Gücü, (Çev. Selim Yeniçeri), İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• Zeydan, C.( 2012.), Tarihu’t- Temedduni’l- İslamî, Mussesetu’l Hendâvi li’t-Talim ve’s- Sekâfe Kahire.
• Mu’tez Kusey Yasin, (2013) El Bevâisûn’n- Nefsiyyetu fi Hicâi Beşşâr b. Bürd, Mecelletû Dirâsât el Basra, yıl: 8. S. 15. (151-164)
• Torc Sahrabi, (2015) Dirâsetü Te’sîri Ukdetin’n-Naksi fi Hecvi Beşşâr b. Bürd, Yüksek Lisans Tezi, Havârezmi Üniv. Tahran, Arap Dili Edebiyatı, 12 Temmuz 2015.