Türk ve Rus atasözlerinde “Ölüm” kavramına bir bakış

Year 2022, Issue: 27, 783 - 792, 21.04.2022

Shelale Ramazanova

https://doi.org/10.29000/rumelide.1105613

Abstract

Türk ve Rus toplumlarının dünya görüşünün fonksiyonları atasözlerinde mevcuttur. Tarih ve kültür üzerinde uzun bir gözlem, tecrübe ve gelişim süreci sonucu ortaya çıkan atasözleri, kültürel bilgileri, tavırları ve düşünce kalıplarını nesilden nesle aktarır. Gelenekler, görenekler ve inançlar, atasözleri aracılığı ile önce insanların zihnine daha sonra davranışlarına yerleşir. Atasözleri düşünceyi büyük oranda yansıtan bir dil materyalidir. Ulusal dillerde ifade edilen kavramlar semiyotik birimleri belirtir. Ulusal dünya görüşünün fonksiyonları, halk kültürünün özgünlüğü ve yaşam tarzının fonksiyonları atasözlerinde kendine yer bulur. Bu özellikleriyle atasözleri araştırma konusu olarak ilgi çekmektedir. Bu çalışmada, atasözlerinde “ölüm” ifadesinin anlamsal farklılıklarının temelleri sorgulanacaktır. Ayrıca, Türkler ve Rusların tarih boyunca ölüm algısındaki değişimleri ve yüzyıllar içerisinde sanatsal söylemin gelişmesiyle birlikte, “ölüm” kavramının duygularla ifade edilmiş biçimleri ortaya konulacaktır. Ölüm, insanın kendi sonunu düşünmeye iten bir olgudur. Ölen birinin yakınlarında derin izler bırakan ölüm algılaması, din, tıp, felsefi ve sosyolojik açıdan ele alınabilir. İnsanların düşüncelerinde böylesine önemli bir iz bırakan ölüm, birçok halk edebiyatı eserinde ve atasözlerinde etkili bir biçimde tasvir edilmiştir. Ölüm kavramı hem gerçek hem de mecazi anlamıyla atasözlerinde kullanılabildiğinden, atasözünün hem Türkçe hem de Rusça tanımının yapılması gerekmektedir.

Keywords

atasözü, halk felsefesi, algı, ölüm, kabullenme, karşılaştırma

An overview of the concept of "Death" in Turkish and Russian proverbs

Abstract

The functions of the worldview of Turkish and Russian societies are present in the proverbs. It conveys the proverbs, cultural knowledge, attitudes and thought patterns that arise as a result of a long observation, experience and development process on history and culture from generation to generation. Traditions, customs and beliefs settle first in people's minds and then in their behavior through proverbs. Proverbs are a language material that reflects thought substantially. Concepts expressed in national languages refer to semiotic units. The functions of the national worldview, the originality of folk culture and the functions of the lifestyle are found in the proverbs. With these characteristics, proverbs are of interest as a subject of research. In this study, the fundamentals of semantic differences of the expression "death" in proverbs will be questioned. In addition, with the changes in the perception of death of Turks and Russians throughout history and the development of artistic discourse over the centuries, the emotionally expressed forms of the concept of "death" will be revealed. Death is a phenomenon that makes one think about one's own end. The perception of death, which leaves deep scars near a deceased person, can be addressed from a religious, medical, philosophical and sociological point of view. Since the concept of death can be used in proverbs both literally and metaphorically, the proverbs must be defined in both Turkish and Russian.

Keywords

proverb, public philosophy, perception, death, acceptance, comparison

References

• Aksoy, Ö. A. (1984). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1 Atasözleri Sözlüğü. Ankara: TDK.
• Aksoy, Ö. A. (2009). Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler I-II. Ankara: TDK.
• Aksoy, Ö. A. (2013). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1.İstanbul: İnkılap.
• Albayrak, N. (2009). Türkiye Türkçesinde Atasözleri 1140 s., İstanbul: Kapı
• Aryes, F. (1992). Çelovek pered litsom smerti. Moskova, 351.
• Bayevskiy, V. S. (2012). Ekzistentsializm. Vestnik Udmurtskogo universiteta. Seriya “İstoriya i filologiya”, (4), 153-158.
• Dal, V. İ. (1994). Tolkovıy slovar jivogo velikorusskogo yazıka: v 4 t. – Moskova: Progress, Univers.
• Dal, V.İ. (1989). Poslovitsı russkogo naroda – Moskova: NNN., 584.
• İnan, A. (2006). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Jukov, V.P. (1991). Slovar russkih poslovits i pogovorok, 4 е izd., Ispr. i dop. Moskova: Russkiy yazık, 543.
• Kierkegaard, S. (2009’a). Etik/Estetik Dengesi, Çev.: İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Ağaç.
• Monten, М. (1992). Opıtı. İzbrannıye proizvedeniya v 3-h tomah. Тоm 1 / Pеr. s fr. Мoskova: “Golos”, 384.
• Ojegov, S. İ. (1977). Slovar russkogo yazıka. – Мoskova: Russkiy yazık.
• Örnek, S. V. (1971’a). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. İstanbul: Gerçek.
• Roux, J.P. (2002). Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Çev. Aykut Kazancıgil. İstanbul: Kabalcı.
• Snegiryev, İ.M. (1996). Slovar russkih poslovits i pogovorok; Russkiye v svoih poslovitsah, N. Novgorod: “Russkiy kupets”, “Bratya Slavyane”.
• Şahi̇ner, M. (2017). Kierkegaard’a Göre İmanın Gereği: Bireysel Varoluş. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (14), 290-303. DOI: 10.31834/kilissbd.345909
• Tan, N. (2017) Atasözleri Araştırmalarına Katkılar: Yedi Atasözü Üzerine, Türk Dili, Yıl: 67, Sayı 788, Ankara.
• Tanhan F. Arı İnci, F. (2009). Ölüm Eğitimi, Pegem Akademi, I. Baskı.
• Rus büyük tıbbi ansiklopedisi (1970) http://med.niv.ru/doc/encyclopedia/med/articles/2774/smert.htm. [Erişim: 21.01.2021].
• http://med.niv.ru/doc/encyclopedia/med/articles/2774/smert.htm. [Erişim: 21.01.2021].
• https://dal.slovaronline.com [Erişim: 18.12.2020]......................
• https://sozluk.gov.tr [Erişim: 21.01.2021]........................................
• https://avidreaders.ru/book/poslovicy-i-pogovorki-russkogo-naroda.html. [Erişim: 25.02.2021].