Kâdirî Şeyhi Mûr ‘Alî Baba’nın tasavvufi bir manzumesi

Year 2023, Issue: 33, 670 - 680, 26.04.2023

Aysun Çelik

https://doi.org/10.29000/rumelide.1279115

Abstract

İslamiyet’te şaire bakış meselesi, Şu‘arâ Sûresi’nin 224 ile 227. ayetleri arasındaki ifadelere ve Hz. Peygamber’in bu konu hakkındaki düşüncelerine bağlı olarak çokça tartışılmıştır. Bununla birlikte Türk-İslam medeniyeti dairesinde yetişen âlimler, arifler, mutasavvıflar ve mütefekkirler; edebiyatı etkili bir tebliğ ve telkin aracı olarak kullanmışlardır. 19. yüzyıl mutasavvıflarından “Mûr ‘Alî Baba” olarak tanınan Kâdirî şeyhi Şeyh Mehmed ‘Alî Nûr Bey de hayatı boyunca sürdürdüğü irşat faaliyetlerinde edebiyatın gücünden faydalanmış; Tenbîhü's-Sâlikîn adlı tasavvufi mensur eseri başta olmak üzere, bu yolda birçok manzume kaleme almıştır. Bu çalışmada; pek çok eserinin bulunduğu kaynaklarda kaydedilen fakat bugüne kadar Tenbîhü's-Sâlikîn adlı kitabı ve bazı manzumelerinden başka eseri ele geçmeyen Mûr ‘Alî Baba’nın 6 mektubunun birer suretinin yer aldığı mecmuaya kaydedilen tasavvufi bir manzumesi incelenmiş ve manzumenin metni verilmiştir. Mektupların ve manzumenin Mûr ‘Alî Baba’nın bir müridi tarafından istinsah edildiği anlaşılmaktadır. Adı geçen manzume, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 392/5’de kayıtlı mecmuanın 181b-182b sayfalarında bulunmaktadır. 28 beyitten oluşan manzume, mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Manzumenin ana konusu, bir mürşid-i kâmile bağlanmanın gereği, velilerin, erenlerin değeri etrafında şekillenmiştir. Bu çalışma ile hakkında menkıbevi birçok anlatının bulunan, Kâdirîlik tarikatında hürmet edilen, halk tarafından sevilen Mûr ‘Alî Baba’nın yeni bir tasavvufi manzumesi ortaya çıkarılmış, mektuplarının varlığı ilim âleminin dikkatine sunulmuştur.

Keywords

Mûr ‘Alî Baba, Kâdirî, tasavvuf, manzume, şeyhe bağlanmak

References

• Abdulkadir Gulâmî (1291). Dîvân-ı Gulâmî. İstanbul: Matbaâ-i Âmire.
• Arslan, M. (2021). ‘Alî, Kerküklü Şeyh Mehmed ‘Alî Nûr, Mûr ‘Alî. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-kerkuklu-seyh-mehmed-ali-nur Erişim Tarihi: 10 Eylül 2022.
• Aşkun, V. C. (1948). Sivas Şairleri. Sivas: Kâmil Matbaası.
• Ateş, S. (2004). İslam Tasavvufu. İstanbul: Yeni Ufuklar.
• Kıbrıs, M. (2015). Mûr ‘Alî Baba ve Tenbîhü’s-Sâlikîn İsimli Eseri (Metin ve İnceleme) [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Milli Kütüphane Yazma Eserler Koleksiyonu, Nu. 06 Mil Yz A 392/5, vr. 182b-183a.
• Öngören, R. (2010). Şeyh. İslam Ansiklopedisi (Cilt 39, s. 50-52). içinde TDV.
• Öngören, R. (2011). Tasavvuf. İslam Ansiklopedisi (Cilt 40, s. 119-126). içinde TDV.
• Özgül, M. K. (2000). İbnü’l-Emîn Mahmûd Kemâl İnâl, Son Asır Türk Şairleri. Ankara: AKM Başkanlığı.
• Perinçek, S. (Tarihsiz). İbrahim Olcaytu, Folklor Defterleri-II. Ankara: Kalan.
• Terzibaşı, A. (1968). Kerkük Şairleri. Kerkük: Cumhuriyet Basımevi.
• Yılmaz, A. ve Akkuş, M. (2006). Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ. İstanbul: Kitabevi.