Suat Derviş’in “Fosforlu Cevriye” adlı eserinin Gürcüce çevirisinin erek odaklı çeviri kuramı ışığında çeviri stratejileri ve işlemleri açısından incelenmesi

Year 2023, Issue: Ö12, 657 - 667, 23.07.2023

Gül Mükerrem Öztürk

https://doi.org/10.29000/rumelide.1330551

Abstract

Gürcü edebiyat dizgesinden, Türk edebiyat dizgesine yaptığı çevirilerle tanınan Nodar Canaşia çeviri tarihinde önemli bir yere sahiptir. Gürcü dilinden yapmış olduğu çevirilerle Türk kültür ve edebiyat dizgesine büyük katkılar sunan Canaşia, Türk kültür değerleriyle, Gürcü kültürünün değerlerini harmanlayarak ele almıştır. Çalışmanın kuramsal çerçevesini Fosforlu Cevriye adlı eser ve Nodar Canaşia tarafından “ფოსფორიანი ჯევრიე” (Posporiani Cevriye/Fosforlu Cevriye) adlı çevirisi oluşturmaktadır. Bu bağlamda ünlü Türk gazeteci ve yazar Suat Derviş’in 1968 yılında kaleme aldığı “Fosforlu Cevriye” adlı Türkçe özgün roman ile Gürcü dil bilimci, ve Türkolog Nodar Canaşia tarafından Gürcüceye aktarılan eser ele alınarak Toury’nin Erek Odaklı Çeviri Yaklaşımı ışığında eser kuramı bakımından incelenecektir. Bu bağlamda, çalışmamızda çeviri stratejileri açısından yapılan incelemelerde Mona Baker’a ait çeviri stratejilerinden faydalanılmıştır. Aynı zamanda Toury’in ileri sürdüğü süreç öncesi çeviri normları, çeviri süreci normları gibi incelemelere de yer verilmiştir. Kaynak metnin erek metne aktarılmasında çevirmenin uyguladığı yöntemleri etkili yöntemleri, dilbilgisi, sözdizimi ve biçemini incelemek hedeflenmiştir. Bundan dolayı kaynak metinden seçilen ifadeler ve onların Türkçe çevirisi karşılıklı tahlil edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, Canaşia’ya ait çeviri eserde kaynak metne yakın ve uygun çeviri tercihlerinde bulunulduğu ve yazıldığı dönemin tarihsel ve kültürel bağlamının da etkisiyle açımlama ve açıklama stratejisine başvurulduğu, çeviri tercihlerinde yer yer farklılıkların yer aldığı bilgisine ulaşılmıştır.

Keywords

Suat Derviş, çeviri normları, çeviri stratejileri, Toury, Fosforlu Cevriye

References

• Baker, M. (2011). In other words: A course book on translation. London: Routledge.
• Derviş, S. (1967). ფოსფორიანი ჯევრიე Fosforlu Cevriye. (Çev. N. Canaşia). Tiflis: Sabçota Sakartvelo. (Orijinal tarihi 1944).
• Derviş, S. (2000). Fosforlu Cevriye. İstanbul: Doğan Kitap.
• Gaçeçiladze G. (1966). Edebi çeviri teorisine giriş მხატვრული თარგმანის თეორიის შესავალი. Tiflis: Ganetleba.
• Genç, A. &Yalçın, P. (2012). Jean Cocteau’nun “Dehşet Çocuklar” isimli eserinin erek odaklı çeviri kuramı ışığında çeviri stratejileri ve işlemleri açısından İncelenmesi. International Journal of Language Academy (IJLA), 9(3), 295-309.
• Hermans, H.J.M. (1996). Voicing the self: From information processing to dialogical interchange. Psychological Bulletin, 119, 31-50.
• Kıran (Eziler), A. (1992). Les Problèmes sémantiques de la traduction. Frankofoni Ortak kitap no:4, 203–214.
• Kurultay, T. (1995) “Çevirmen, Çevireceği Metni Nasıl Okursa Okumuş Olur? Ya Da Çeviri Sürecinde Bir Ön Aşama Olarak Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi Var Mıdır?”, Çeviribilim I, haz. Işın Bengi Öner, Tömer.
• Suçin, M. H. (2013). Öteki dilde var olmak. Arapça çeviride eşdeğerlik. İstanbul: Say Yayınları.
• Toury, G. (1995). Descriptive translation studies and beyond. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.
• Toury, G. (2012). Descriptive Translation Studies - and beyond, (2. revize edilmiş b.). Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins B.V.
• Toury, G. (2012). Çeviri Normlarının Doğası, Çeviri Seçkisi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Vardar, B. (1982). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. Ankara: TDK Yayınları.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri stratejileri kuram ve uygulama. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yıldırım, C. (2015). Emîn Maalouf’un romanlarının Türkçe çevirileri: Çoğuldizge kuramı çerçevesinde karşılaştırmalı bir çözümleme. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü̈. Ankara Üniversitesi.
• https://www.biyografi.info/kisi/suat-dervis
• http://ena.ge/explanatory-online
• https://www.nplg.gov.ge/geo/home
• http://ena.ge/explanatory-online