Dil felsefesi bağlamında sözler, sesler, işaretler

Year 2023, Issue: 35, 96 - 106, 21.08.2023

Keziban Topbaşoğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.1342090

Abstract

İnsan, varoluşundan itibaren, kendini çevreleyen dünyayla o veya bu yolla iletişime girme, duygu ve düşüncelerini ifade etme arzusundadır. Bildirişmenin tek yolu doğal bir dil kullanmak değilse de dil bu anlamda son derece önemli ve de öncelikli bir araç olarak insanlığa hizmet eder. Duygu ve düşüncelerimizi aktarmaya yarayan; nesneleri tanımlayan, onları adlandırma ve yorumlamaya fırsat tanıyan dile yönelik felsefi soruşturmalar ve bu bağlamda söz, ses ve işaretlerin dünyayı anlamamızda oynadığı rol, bu çalışmanın odağını oluşturmaktadır. Dil felsefesi, dilin doğası, bildirişim ve anlamla yakından ilgilenen felsefe dalıdır. Dil felsefesi, dili nasıl kullandığımızı, dilin kökenini, dilin nasıl işlediğini ya da işletildiğini, duygu ve düşüncelerimizin nasıl şekillendiği ve dil dünya görüşümüze nasıl yansıdığını anlamaya yarar. Dil felsefesindeki merkezi söylem alanlarından biri de sözler, sesler ve işaretler arasındaki ilişkidir. Dil, düşünce ve kültür arasında girift bir ilişki olduğu açıktır. Dilde anlam arayışına, kültürel unsurların ve dil dünya görüşünün bağlamları yorumlamadaki sağaltıcı duruşuna da ayrıca dokunacak olan bu çalışma, dilin bu karmaşık doğasından hareketle, dil ve gerçeklik arasındaki ilişkiyi inceleyerek, anlamı ve fikirleri iletmek için sözleri, sesleri ve işaretleri kullanmanın felsefi sonuçlarına dair iç görüler sunacaktır. Bu noktada Platon, Descartes, Frege, J. Kristeva, N. Chomsky, L. Wittgenstein, H. Putnam, S. Kripke ve diğer bir dizi isim odağa alınarak, bu alana adadıkları çalışmalardan faydalanılacaktır.

Keywords

Dil Felsefesi, Anlam, Sözler, Sesler, İşaretler

References

• Akyıldız Ay, D. (2017). Ses Sembolizmi ve Ses-Anlam Uyumunun Farklı Bir Sınıflandırma Denemesi, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt: 57, Sayı: 57, 2017, 17-27.
• Altınörs, S., A. (2012). Dile Davranışçı Yaklaşımlara Chomsky’nin İtirazı Üzerine, Karadeniz Dergisi, sayı 14, ss.65-90.
• Altınörs, S., A. (2018). Platon’dan Chomsky’ye Dil Felsefesi Tartışmaları, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Chomsky, A. N. (2002). Dil ve Zihin, (Çev. Ahmet Kocaman), Ankara: Ayraç.
• Gülter, F. (2014). Saul Kripke’nin Felsefi Soruşturmalar Yorumun Eleştirisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 29 Mayıs Üniversitesi, İstanbul.
• Kristeva, J. (2017). Ruhun Yeni Hastalıkları, İstanbul: Ayrıntı.
• Kristeva, J. (2018). Korkunun Güçleri İğrençlik Üzerine Deneme, İstanbul: Ayrıntı.
• Laurier, D. (1993). Introduction a la Philosophie du Langage, Liege, Pierre Mardaga.
• Özcan, Z. (2021). Dil Felsefesi I (Mantıkçı Paradigma). Ankara: Sentez.
• Penisson, P. (1977). "Introduction" in Traite sur l’origine de la langue, Paris: Aubier- Flammarion.
• Poyraz, H. (2013). Adlandırmanın Doğası ve Adların Nesnesine Uygunluğu Ekseninde Doğalcılık-Uzlaşmacılık Tartışması, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 7, 226- 242, 26.04.2013.
• Saussure, F. (1998). Genel Dilbilim Dersleri, (çev. Berke Vardar), İstanbul: Multilingual.
• Topbaşoğlu, K. (2023). Göstergebilim Dil, Kültür ve Çeviri Araştırmaları, Erzurum: Fenomen.
• Wittgenstein, L. (2014). Felsefi Soruşturmalar, (Çev.H. Barışcan). İstanbul: Metis.
• Wittgenstein, L. (2020). Tractatus Logico- Philosophicus, (Çev. Oruç Aruoba) İstanbul: Metis.
• Yıldırım, Ö. (2020). Dizinsellik (Indexicality) veya Anlamın Bağlama-Gönderimliliği (Web: https://www.felsefe.gen.tr/dizinsellik-indexicality-veya-anlamin-baglama-gonderimliligi/ Erişim: 10.06.2023).
• Yokuş, O., G., (2021). Putnam ve Kripke’de Anlamın Dışsallaştırılması ve Kuramlarının Eleştirileri (Web: https://kualiafelsefedergisi.com/2021/07/putnam-ve-kripkede-anlamin-dissallastirilmasi-ve-kuramlarinin-elestirileri-onur-goksel-yokus/ Erişim: 20.05.2023).
• Özcan, S. (2022). Noam Chomsky’nin Dilbilim Kuramı Bağlamında Dil ve Zihin İlişkisi. Tabula Rasa: Felsefe ve Teoloji, (38), 48- 61. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tabula/issue/70919/1038058.