Varoluşun dayanılmaz ağırlığı: Gülten Akın’ın oyunlarında kadının temsili

Year 2023, Issue: 35, 439 - 448, 21.08.2023

Bahanur Garan Gökşen

https://doi.org/10.29000/rumelide.1342129

Abstract

Türk edebiyatının en özgün şairlerinden olan Gülten Akın’ın şiirleri gibi oyunları da kadına özel bir yer ayıran, kadının aile ve toplum içerisindeki konumunu sorgulayan, feminist okumalara elverişli metinlerdir. Batak, Babil’de Bir Kadın, Kızlar Değirmeni adlı oyunlarında kadının ataerkil toplum içerisindeki konumu “anne”, “eş”, “sevgili” rolleriyle temsil edilir. Erkeğin kadına yüklediği bu roller; toplum içerisinde kadının özgürlüğünü sınırlayan, sesini kısan, pasif bir özneye dönüştürerek eylemlerini engelleyen kalıplara dönüşür. Simone de Beauvoir; varoluşçu feminizmin temelini oluşturan İkinci Cins adlı eserinde, erkek yazarların yapıtları ekseninde ataerkil toplumlarda kadının nasıl ötekileştirildiğini derinlikli bir incelemeyle ele alır. Döneminde büyük ses getiren ve feminist incelemeler açısından önemli bir kaynak oluşturan bu eser, kadının ataerkil toplumda yüklenen rollerle olan savaşını ve kadın kimliğiyle var olma mücadelesini konu edinir. Gülten Akın’ın oyunlarına feminist bir okumayla yaklaşıldığında kadının toplumsal cinsiyet rollerinden kurtulma çabasının, kendi kimliğini oluşturma savaşının ve özgürlük arayışının oyunların öne çıkan yönleri olduğu görülür. Oyunlardaki kadınlar bazen ataerki karşısında durarak varoluşsal bir mücadeleye girişirken bazen de edilgen bir konumda erkeğin otoritesine boyun eğer. Gülten Akın, kadının varoluş mücadelesini merkeze alan oyunları vasıtasıyla erkeğin “anne”, “eş”, “sevgili” rolleri ile sınırlandırarak ötekileştirdiği kadınlar üzerine okurları düşünmeye teşvik eder. Bu yazıda feminist eleştirinin önde gelen yazarlarının ve bilhassa Simone de Beauvoir’ın varoluşçu feminizme dair çalışmalarından hareketle Gülten Akın’ın üç oyunu incelenecek, bu oyunlardaki kadın karakterler ekseninde kadınların yüklendiği rollerle ataerkil sistem içerisinde varoluş savaşı değerlendirilecektir.

Keywords

kadın, erkek, varoluşçu feminizm, toplumsal cinsiyet, Türk edebiyatı

References

• Akın, G. (1997). Toplu Oyunlar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Beauvoır, Simone de (1970). Kadın I İkinci Cins, (Çev. Bertan Onaran), İstanbul: Panel Yayınevi.
• ………. (1972). Kadın III İkinci Cins, (Çev. Bertan Onaran), İstanbul: Panel Yayınevi.
• ………. (2010) Kadın II İkinci Cins, (Çev. Bertan Onaran), İstanbul: Panel Yayınevi.
• Eliuz, Ü. (2011). “Cinsel Kimlik Paniği: Kadın Olmak”, Turkish Studies, 6/3, s. 221-232.
• Estés, C. P. (2016). Kurtlara Koşan Kadınlar: Vahşi Kadın Arketipine Dair Mit ve Öyküler, (Çev. Hakan Atalay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Mader Mary Beth ve Olıver Kelly (2003). “French Feminism”, The Blackwell Guide to Continental Philosophy, (Ed. Robert C. Solomon ve David Sherman), Oxford: Blackwell Publishing, s. 309-337.
• Millett, K. (2011). Cinsel Politika, (Çev. Seçkin Selvi), İstanbul: Payel Yayınevi.
• Saygılıgil, F. (2020). “Toplumsal Cinsiyet Kavramı” ve “Feminizm Açısından Toplumsal Cinsiyet Yaklaşımları”, Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları, (Hzl. Feryal Saygılıgil), s. 9-16.
• Uygun Aytemiz, B. (2020). “Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet”, Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları, (Hzl. Feryal Saygılıgil), s. 51-66.