Metin seçimi bağlamında Türkçe-Almanca iki dilli çocuklara Türkçenin öğretiminde kullanılan okuma metinleri

Year 2023, Issue: 35, 304 - 321, 21.08.2023

Özlem Onası Neslihan Karakuş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1346213

Abstract

Metinlerin etkileri her öğrencide aynı değildir. Öğrenciler farklı algılama, anlama özelliklerine sahiptir. Eğitim öğretim hizmetlerinin temel görevlerinden biri de sunulan hizmetin farklı öğrenme, algılama düzeyinde olan bireylere ulaşmasını sağlamaktır. Dil derslerini en temel gereçlerinden bir olan ders kitapları hedeflenen öğrenim girdilerini sistematize etmesi ve hatta bunların dönütlerinin yerinde ve zamanında alınabilmesi bakımında önemlidir. Dil derslerinde kullanılan kitaplardan beklenen, öğrencinin estetik ihtiyacını gidermenin yanı sıra gündelik hayatta maruz kaldığı dilsel girdileri anlamlandırmada katkı sağlamasıdır. Bu beklenti ikinci dil öğrenme süreçlerinde çok daha bariz bir şekilde karşımıza çıkar. Öğrenci okulda öğrendiklerini gündelik hayatta sığınacağı, yardımına başvuracağı, dilsel girdiler olarak görür. Acaba okulda öğrenilenler gerçek hayatta karşımıza çıkan iletişim sorunlarının üstesinden gelmede yeterince yardımcı olabilmekte midir? Tam bu noktada kitaplarda yer alan metinlere büyük sorumluluklar düşer. Gündelik hayatta çok çeşitli türden metinler karşımıza çıkar. Her tür metnin de kendine özgü düzenleniş özellikleri vardır. Bunun sonucu olarak da öğrencileri farklı türlerden metinler üzerinde çalıştırmak gerekir. Reklam metinleri, bilimsel metinler ile edebi metinler farklı amaç ve yapılardadır. Bu nedenle, dil öğretiminde hem yazınsal hem de yazınsal olmayan metinlerden örnekler kullanılmalıdır. Bu beklenti Türkçenin iki dilli çocuklarda ana dil öğretimi üzerine yazılan kitaplar için de söz konusundur. Bu bakımdan bu çalışmada Almanya’da Türk çocukları için ana dil derslerinde en çok tercih edilen kitaplardan bir olma özelliği taşıyan PİLOT Türkçe Ders Kitaplarında yer alan okuma metinlerini oluşturulma şekline, işlevine ve türüne göre sınıflandırılacak ve söz konusu veriler sayısal olarak incelenecektir.

Keywords

Metin, metin türleri, okuma, okuma metinleri

References

• Aksan, D. (1993). Anlambilim / Anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi, Ankara: Engin Yayınevi
• Arıcı, D. (2018). Okuma eğitim, İstanbul:Pegem Yayıncılık.
• Ayata Ş. C. (2005).Metinbilim ve Türkçe, Multılıngual Yayınları, İstanbul.
• Balcı, H. A. (2018). Metindilbilimin ABC’si, İstanbul: Say Yayınları.
• Creswell,J.W.(2020). Nitel araştırma yöntemleri,Ankara:Siyasal Kitabevi.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık
• Demircan, Ö. (1990). Yabancı dil öğretim yöntemleri. İstanbul: Ekin Eğitim Yayıncılık.
• Demircan, Ö. (2005). Yabancı dil öğretim yöntemleri. İstanbul: Der Yayınları.
• Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe öğretimi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Durmuş, M. (2013). İkinci/ yabancı dil öğretiminde özgün ve değiştirilmiş dilsel girdi üzerine. Turkish Studies, 1291-1306. 2012
• Durmuşçelebi, M. (2007) Türkiye ve Almanya’da ilköğretimde anadili öğretimi-eğitim programları ve ders kitapları açısından bir karşılaştırma. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı
• Emiroğlu, S (2020) Okuma eğitimine bağlamsal bir katkı: okumanın Türkçede farklı anlamlarda kullanımı Rumeli’de Dil ve Edeviyat Araştırmaları Dergisi 2020-2021.
• Fischer, Ch. (2009) Texte, Gattungen, Textsorten und ihre Verwendung in Lesebüchern Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Philosophie des Fachbereiches Sprache, Literatur und Kultur der Justus-Liebig-Universität Gießen v Gotha
• Günay, D. (2007). Metin Bilgisi. Multilingual Yayınları, İstanbul.
• Güneş, F. (2013) Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (1), 1-12.
• İşeri, K. (1998). Okuma Ediminin Eğitimsel İşlevi. Dil Dergisi. Sayı 70.
• Karaağaç, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ve Türk Dil Kurumu Yay. 541-553
• Karacoğlu, M. Ö. & Karakuş, N. (2022). Okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde metin kullanımı: Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerine bir inceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö11), 50-78. DOI: 10.29000/rumelide.1146803.
• Karakuş, N. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, Sayı 18, s. 567-593.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım
• Kasapoğlu, B. (2011). Türkçe ve Almanca ana dil ders kitaplarında yazma eğitimi. Millî Eğitim. Sayı 189.
• Küçükahmet, Leyla (2003), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe eğitim programı. müfredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 07/06/2023).
• Onursal, İ. (2003). “Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık”, Günümüz dilbilim çalışmaları, İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Özdemir, E. (1983). Okuma sanatı: nasıl okumalı, neler okumalı. Varlık, İstanbul.
• Öztokat, N. (2005). Yazınsal metin çözümlemesinde kuramsal yaklaşımlar, İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Thonhauser, I. (2020) Textarbeit im fremdsprachenunterricht als frage fachdidaktischer kompetenz. Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht 25: 1, 1451–1470.
• Tok, M. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki yazma çalışmalarının değerlendirilmesi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (6/1)
• Torusdağ G ve Aydın, İ(2017.) Metindilbilim ve örnek metin çözümlemeleri. Ankara:Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yıldız, C. ve Çakır, M. (2016). Almanya’daki Türk öğretmenlerin bu ülkede verdikleri Türkçe ve Türk kültürü dersinin uygulanmasına ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları sorunlar. Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Kongresi, 20-21 Mayıs 2016.