Kayıp Masalın Şifresi adlı çocuk romanının çocuk edebiyatının temel ilkeleri açısından incelenmesi

Year 2024, Issue: 38, 1 - 21, 21.02.2024

Yağmur Kazan Rencüzoğulları , Ahmet Balcı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1439568

Abstract

Çocuk kitapları, hem çocukların ana dilini tanıdığı ilk kitaplar olması hem de okuma alışkanlığını kazandırmada etkili olması sebebiyle ayrı bir öneme sahiptir. Bu nedenle çocuklar için yazılan kitapların birtakım ögeleri içermesi beklenmektedir. Bu araştırma çerçevesinde Mahir Çipil’in yazdığı Kayıp Masalın Şifresi adlı çocuk kitabı, çocuk edebiyatının temel ögelerini barındırması yönünden incelenmiştir. Nitel bir araştırma olan bu çalışmada, veri toplama yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. İnceleme dış yapı (kitabın boyutu, kapak tasarımı, kâğıt kalitesi, harfleri, sayfa düzeni ve resimlemeleri), iç yapı (tema, konu, kahramanlar, mekân, kurgu ve ileti), dil ve anlatım (atasözleri, deyimler, ikilemeler, benzetmeler, pekiştirmeler, bilinmeyen sözcük kullanımı, argo sözcük kullanımı, anlatım bozukluğu, yazım yanlışları ve metaforlar) olmak üzere üç başlıkta yapılandırılmıştır. İncelemeye göre kitabın dış yapısına ait nitelikler, çocuk kitaplarının taşıması gereken ilkeleri büyük oranda taşımaktadır. İç yapı incelendiğinde kitapta iç içe iki ayrı olay örgüsü olmasına rağmen olayların birbirine karışmadığı ve çocuk edebiyatı ilkelerine uygun olduğu belirlenmiştir. Kitap, dil ve anlatım açısından incelendiğinde sırasıyla en çok deyimlere, ikilemelere, pekiştirmelere ve benzetmelere yer verildiği tespit edilmiştir. Kitabın geneline bakıldığında yazım yanlışlarının ve anlatım bozukluklarının az sayıda olması özenli bir dil kullanıldığını göstermektedir. Kitabın; ana dilinin zenginliklerinden olan deyimler, ikilemeler, pekiştirmeler, benzetmeler, metaforlar ve bilmeceler bakımından varsıl olması Kayıp Masalın Şifresi adlı çocuk romanını dil ve anlatım yönünden çocuk edebiyatı ilkelerine uygun hale getirmektedir.

Keywords

Çocuk edebiyatı, çocuk edebiyatının temel ögeleri, dil ve anlatım

References

• Aydın, İ., Öksüz, A., & Çelebi, A. (2021). Çocuk Kitaplarında Yansıma, İkileme ve Pekiştirme Sözcük Görünümleri. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3).(2023, 06 16). 06 16, 2023 tarihinde www.unicef.org: https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme adresinden alındı
• Aydın, N. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri: Etnoloji. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 2(2), s. 60-71.
• Ciravoğlu, Ö. (2000). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Esin Yayınları.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative Inquıry Research Desing Chosing Among Five Approaches (2. b.). Sage Puplications.
• Çipil, M. (2022). Kayıp Masalın Şifresi. Redhouse Kıdz Yayınları.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N., & Hyun, H. (2012). Desing and Evaluate Research In Educatıon. New York: McGraw-Hill.
• Güven, M. (2022, Haziran Çarşamba). Çocuk Edebiyatı Kitaplarında Kullanılan Dil ve Üslup. Ekim 26, 2023 tarihinde https://www.tyb.org.tr/doc-dr-meric-guven-cocuk-edebiyati-kitaplarinda-kullanilan-dil-ve-uslup-55803h.htm adresinden alındı
• Kaminski, W. (2009). Çocuk ve Gençlik Edebiyatına Giriş. (Y. Baş, Çev.) Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karatay, H. (2011). Çocuk Kitabında Bulunması Gereken Özellikler. T. Şimşek (Dü.) içinde, Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı (s. 77-125). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Kaya, İ. (2007). Çocuk Kitabı Resimlerinde Estetik Boyut. 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (s. 421-424). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Koyuncu, S. S., & Kaptan, A. (2018). Çocuk Edebiyatında Görsel Anlatım ve Tasarım Sorunları. Hece Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı 2. Baskı, 9(104- 105).
• Kuru, H., & Ünlü Kuru, B. (2020, Aralık). İncila Çalışkan'ın "Babamın Kitap Sandığı" Adlı Çocuk Kitabında Değerler ve Dil Zenginliği. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), s. 103-117.
• Oğuzkan, A. F. (2001). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Onan, B. (2020). Kuramdan Uygulamaya Anlam Bilimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Onan, B., & Tiryaki, E. (2012). Türkçede Örtülü Anlam oluşturan Unsurlar ve Anadili Öğretimindeki İşlevleri. 9(19), 223-240. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Özbaşı, S. (2016). Zeynep Cemali'nin Çocuk Edebiyatı Yapıtlarının Sözvarlığı Öğeleri Açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü .
• Özbaşı, S. (2020). Zeynep Cemali'nin Romanlarındaki Atasözleri ve Deyimlerin İncelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), s. 1-14.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Sever, S. (2006). Çocuk Edebiyatı Öğretimi Nasıl Olmalıdır? 2. Ulusal Çpcuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, Gelişmeler, Sorunlar, Çözüm Önerileri , (s. 41-56).
• Sınar, A. (2006). Türkiye'de Çocuk Edebiyatı Çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4(7), s. 175-225.
• Şen, Ü. S. (2010). Sanat Eğitiminde Bilimsel Araştırma Yöntemlerinin Kullanılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 340-360.
• Şimşek, T. (2014). Çocuk Edebiyatının Tarihine Önsöz. Türk Dili Dergisi.
• Şirin, M. R. (1994). 99 Soruda Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı.
• TBMM. (2023, 06 16). https://www5.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5237.html adresinden alındı
• TDK. (2023, 06 16). https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Uysal, A. (2021). Çocuk Kitaplarında Kalıplaşmış Söz Varlığı Üzerine Bir İnceleme: Keloğlan Masalları. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi-ÇEDED.
• Uz, M., & Özcan, M. F. (2020, 03). Behiç Ak'ın "Gülümseten Öyküler" Dizisindeki Hikaye Kitaplarının Kalıplaşmış Söz Varlığı Açısından İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(47), s. 187-214.