Halikarnas Balıkçısı'nın Eserlerinden Yapılan Sinema ve Dizi Uyarlamaları Üzerine Bir İnceleme

Year 2024, Issue: 39, 371 - 384, 21.04.2024

Atilla Aktaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1469428

Abstract

Sinema tarihine bakıldığında birçok önemli yapımın edebiyat eserlerinden uyarlama olduğunu ve önde gelen yönetmenlerin edebiyat eserlerinden uyarlamalar çektiklerini görürüz. Edebiyat sanat dalları arasında en kadim yere sahip olan sanat iken, sinema ise endüstri devrimi ile birlikte köklenmeye başlayarak bütün sanat dallarından özgürce yararlanan bir sanat dalı olarak teşekkül etmiştir. Bu nedenle diğer sanat dalları arasında yerini almış olan sinemaya yedinci sanat denilmektedir. Sinema ve edebiyat ilişkisi, sınırlı bir örneklem içinde dahi olsa edebiyat bilimi açısından incelenmeye değer bir metinler arası ilişki biçimi oluşturmuştur. Uyarlamaların sinemanın gelişmesiyle paralel bir gelişimi vardır. Uyarlamanın türü ve biçimi, sinema ve edebiyat ilişkisinin de işlevini belirler. Edebiyattan sinemaya uyarlamaların kendi içinde farklı türleri vardır. Doğrudan eserin kendisine sadık kalan uyarlamalar, eseri farklı bir yoruma dönüştüren uyarlamalar ve eserden esinlenerek tamamen başka bir filme dönüştüren uyarlamalar şeklinde tasnif edebileceğimiz edebiyat uyarlamalarını medyalar arası ilişki biçiminde de yorumlamak mümkündür. Bu çalışmada Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Halikarnas Balıkçısı’nın eserlerinden uyarlanan dizi ve filmleri edebiyat ve sinema ilişkisi bağlamında incelenmiştir. Halikarnas Balıkçısı’nın Aganta Burina Burinata adlı romanından Açık Denizlere adlı TV filmi, Parmak Damgası adlı öyküsünden aynı adı taşıyan altı bölümlük bir dizi, Mavi Sürgün adlı hatıratından ise yine aynı adı taşıyan bir sinema filmi yapılmıştır. Bir romanın nasıl bir saatlik TV filmine dönüştüğü, eserin nasıl ele alındığı, yazar ile yönetmenin çekilen bu filmlerin edebiyat eseriyle ne gibi bir ilişkide bulunduğu, yönetmenlerin eserler üzerinde ne gibi tasarruflarda bulunduğu, neleri öne çıkarıp neleri kestiği, yorumlayıcı uyarlamalar açısından ve Halikarnas Balıkçısı’nın eserlerinin geneli göz önünde tutularak irdelenmiştir.

Keywords

Edebiyat, sinema, kamu yayıncılığı, Halikarnas Balıkçısı, uyarlama

References

• “Efsane Postacı Hançer’in 57 Yıllık Sırrı Çözülüyor!”, (2009) Açık Gazete. https://acikgazete.com/efsane-postac-hanerin-57-yllk-srr-zlyor/ [Erişim Tarihi: 15.02.2024]
• Çetin, D., Okay, Y., Şimşek, G. (2022). Sinema Edebiyat İlişkileri Bağlamında Mavi Sürgün. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 591-600.
• Erhat, A. (1979). Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı. İstanbul: Adam Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1961). Merhaba Akdeniz. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1964). Yaşasın Deniz. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1983). Mavi Sürgün. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1995a). Dalgıçlar. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1995b). Ege’den Denize Bırakılmış Bir Çiçek. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1995c). Gençlik Denizlerinde. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1996). Bulamaç. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1997a). Aganta Burina Burinata. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1997b). Deniz Gurbetçileri. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1998). Parmak Damgası. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Kahramankaptan, Ş. (2022). “Kuşaktan Kuşağa Tosca…” https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/sefik-kahramankaptan/kusaktan-kusaga-tosca/2751/ [Erişim Tarihi: 25.02.2024]
• Kale, F. (2015). TRT Edebiyat Uyarlamaları. Ankara: TRT.
• Kale, F. (2022). Kurmaca Dünyaya Adanmış Bir Yaşam Okan Uysaler. TRT Vizyon, 398, 48-51.
• Kayaoğlu, E. (2016). Edebiyat ve Film. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Kıral, E. (2012). Aynadan Yansıyan Hatıralar. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• KTB (2024). “G. Puccini-Tosca” https://www.operabale.gov.tr/tr-tr/Sayfalar/workdetail.aspx?EserKodu=614 [Erişim Tarihi: 02.03.2024]
• Makal, O. (2023). Merhaba Mavi Deniz!. https://www.gazeteduvar.com.tr/merhaba-mavi-deniz-makale-1645538 [Erişim Tarihi: 21.02.2024]
• Şasa, A. (1993). Yeşilçam Günlüğü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Yavuz, Y. (2023). Aytaç Arman’ı Türk Televizyonlarında Neden İzleyemedik?. https://www.odatv.com/yazarlar/yusuf-yavuz/aytac-armani-turk-televizyonlarinda-neden-izleyemedik-156729 [Erişim Tarihi: 15.02.2024]