İbrahim Benlioğlu’nun ney icrâsındaki tavır özelliklerini meydana getiren unsurların değerlendirilmesi

Year 2024, Issue: 39, 707 - 731, 21.04.2024

İsmail Yörükçüoğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.1469446

Abstract

Günümüze yakın dönemde yaşamış ney icrâcıları arasında İbrahim Benlioğlu önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, Neyzen İbrahim Benlioğlu’nun tavır özelliklerini meydana getiren unsurların ortaya çıkarılması amacıyla üç taksîm icrâsı incelenmiştir. İncelenen taksîmler yoluyla İbrahim Benlioğlu’nun ney icrâsındaki tavır özelliklerini meydana getiren unsurlar süsleme teknikleri ve ifâde unsurları bakımından ele alınmıştır. Araştırmada incelenen taksîmler amaçlı örnekleme yöntemiyle uzman görüşü doğrultusunda seçilmiştir. Bu hususta üç ney icrâcısından, Doç. Dr. Selman Benlioğlu, Öğretim Görevlisi Ömer Bildik ve Öğretim Görevlisi Onur Üstünkaya’dan uzman görüşü alınmıştır. Evrende yer alacak taksîm icrâları bir araya getirilirken İbrahim Benlioğlu’nun oğlu Doç. Dr. Selman Benlioğlu’nun araştırma için sağladığı, arşivinde yer alan taksîmlerden de faydalanılmıştır. Araştırmada İbrahim Benlioğlu’nun icrâsındaki tavır özelliklerinin belirlenmesi amacıyla taksîm icrâları süsleme tekniği ve ifâde unsuru kullanımı bakımından alt problem başlıkları altında içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, İbrahim Benlioğlu’nun icrâlarında süsleme tekniği bakımından değerini kendisinden önceki notadan alan çarpma, vibrato, glissando ve vurkaç çarpmanın ön plana çıkan ilk dört unsur olduğu saptanmıştır. İfâde unsuru kullanımı bakımından hafif icrâ ve vurgu ifâde unsurunun öne çıkan ilk iki unsur olduğu tespit edilmiştir. İbrahim Benlioğlu’nun tavrının bol çarpmalı, vibratolu ve nüans öğeleri bakımından zengin bir icrâ yapısına sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmaya konu olan örneklemde yer alan, taksîm icrâlarının notaları da çalışmanın ekinde verilmiştir.

Keywords

Türk Müziği, neyzen, İbrahim Benlioğlu, taksîm, tahlîl

References

• Arel, H. S. (1949). Sümerliler ve Sümer Musikisi 3. Musiki Mecmuası. 2(15), 3-5.
• Bükülmez, H. (2017). Haydar Tatlıyay ve Sadi Işılay’ın Keman İcralarının Tahlili. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstütüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2022). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (33. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çevikoğlu, T. (2008). Döndükçe Gönülde Aşk Tazelenir. Konya: Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Düzün, E. (2019). İzzettin Ökte’nin Tanbûr Taksîmlerinin Tahlîli. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstütüsü, Ankara.
• Düzün, E. (2024). Tanbûrî Cemil Bey’den Günümüze Türk Mûsikîsi’nde Tanbûr Üslûbu. Doktora tezi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Erguner, S. (2007). Ney “Metod”. (2. Baskı). İstanbul: Erguner Müzik.
• Farmer, H. G. (1979). “Mizmâr”. İslâm Ansiklopedisi. Cilt: 8, 388-393 İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Gazimihal, M. R. (1961). Musıki Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Gölpınarlı, A. (2006). Mevlânâ’dan Sonra Mevlevilik. İstanbul: İnkilâp Yayınları.
• Gönül, M. (2010). Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Gunca, A. (2007). Kemençe, Ney ve Tanbur İçin Orkestral Yazım Tekniği. Sanatta Yeterlilik Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gürel, M. (2016). Nubar Tekyay’ın Keman Taksimlerinin Tahlîli. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• İlgar, K. (2018). Türk Müziği Viyolonsel İcrâcılığında Mes’ud Cemil. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Kaçar, G. Y. (2020). Türk Mûsikîsinde Eser ve İcrâ Tahlîli Yöntemleri. (1. Baskı). Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
• Karasar, N. (2022). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (İkinci yazım 37. Basım). Ankara: Nobel Yayınları.
• Malçok, B. (2013). Son Yüzyılda Yayınlanmış Ney Metodlarının Metodolojik Olarak Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mutçalı, S. (2012). Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları.
• Sanal, H. (1964). Mehter Musikisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Sarı, A. (2012). Türk Müziği Çalgıları Ud Tanbur Kanun Kemençe Ney Kudüm. İstanbul: Nota Yayıncılık.
• Say, A. (2005). Müzik Ansiklopedisi III. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Toz, A. İ. (2014). Niyazi Sayın’ın Taksimlerinde İcrayı Oluşturan Elemanların Transkripsiyonu. (1. Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Tüfekçi, A. (2011). Coğrafi Yayılım, Kültür-Medeniyet Etkileşimleri Çerçevesinde: “Ney” Tarih, Teknik ve İcrasına İlişkin Karşılaştırmalı Bir Analiz. Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Vural, F. G. (2019). İslamiyet’ten Önce Türklerde Kültür ve Müzik. (2. Basım). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Yahya, G. (2000). Yorgo Bacanos’un Ud Taksimleri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• URL-1: http://www.demsanat.com/ibrahim-benlioglu [Erişim. 15.03.2024].