The Concept of Transposition in Russian Grammar

Year 2024, Issue: 40, 972 - 985, 25.06.2024

Ali Akyar , İbrahim Hakkı Solmaz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1502257

Abstract

In the Russian language, the concept of transposition is defined as the change of a word from belonging to a different lexical classification to a different one through structural or syntactic changes. This grammatical concept is very important in order to reinforce the meaning of the sentence, to add different meanings, or to enrich the expression. The transformation of word types into different types in sentences creates a confusion as to whether the word is a noun, verb, adjective, adverb, adverb, pronoun, conjunction or preposition. In our research, studies were conducted on the situations in which words are transformed into different types of words. The aim of our study is to analyze the grammatical aspects of word types in modern Russian language within the scope of transposition. First of all, the criteria on which linguists base the classification of lexical types were investigated and in the light of these criteria, the generally accepted classification of lexical types in the Russian language was specified. Based on the materials obtained, terms such as nominalization, adjectivation, pronominalization were defined and the transposed words were subjected to classification. In which cases the word that transitions between word types in the Russian language is transposed has been determined. It is tried to explain with examples how the words that can be detected undergo structural or syntactic changes in the sentence when they are transposed. Within the context of transposition in the Russian language, eleven classifications were made on the subject. Our study was conducted within the framework of data collection, data analysis and evaluation, description of findings, comparison, classification and exemplification from scientific research methods, and the findings obtained on the subject through the mentioned methods were tried to be explained with examples..

Keywords

Linguistics, Grammar, Russian Language, Word Types, Transposition

Rusça dil bilgisinde transpozisyon kavramı

Abstract

Rus dilinde transpozisyon kavramı, kelimenin farklı bir sözcük türü sınıflandırmasına aitken yapısal ya da sözdizimsel değişikliklerle farklı bir sözcük türüne geçişi olarak adlandırılır. Bu dil bilgisi kavramı cümleye farklı anlamlar katmak veya ifadeyi zenginleştirmek açısından oldukça önemlidir. Sözcük türlerinin cümlede farklı türlere dönüşmesi sözcüğün isim, fiil, sıfat, zarf, zamir, bağlaç veya edat mı olduğuyla ilgili bir karmaşa ortaya çıkarmaktadır. Araştırmamızda kelimelerin hangi durumlarda farklı sözcük türüne dönüştüğüyle ilgili çalışmalar yürütülmüştür. Çalışmamızda modern Rus dilinde, dilbilgisel açıdan sözcük türlerinin transpozisyon kapsamında incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında sözcük türlerinin sınıflandırmasında dilbilimcilerin hangi kriterleri temel aldığı araştırılmış ve bu temeller ışığında Rus dilinde genel kabul gören sözcük türleri sınıflandırması belirtilmiştir. Elde edilen materyaller üzerinden isimleşme, sıfatlaşma, zamirleşme vb. terimlerin tanımları yapılmış ve transpozisyona uğrayan sözcükler sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Rus dilindeki sözcük türleri arasında geçiş yapan kelimenin hangi durumlarda transpozisyona uğradığı tespit edilmiş, tespit edilebilen kelimelerin transpozisyona uğradığında cümlede yapısal ya da sözdizimsel değişikliğe nasıl uğradığı örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır. Rus dilinde transpozisyon kapsamında hangi sözcük türlerinin birbirleri arasında geçiş yaptığı tespit edilmiş ve konuyla ilgili on bir adet sınıflandırma yapılmıştır. Çalışmamız, bilimsel araştırma yöntemlerinden veri toplama, verilerin incelenmesi ve değerlendirilmesi, bulguların betimlenmesi, karşılaştırma, sınıflandırma ve örneklendirme çerçevesinde yürütülmüş ve belirtilen yöntemler sayesinde konuyla ilgili elde edilen bulgular örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır.

Keywords

Dilbilim, Dil bilgisi, Rus Dili, Sözcük Türleri, Transpozisyon

References

• Bednyakov, A. S. (1941). Yavleniya perekhodnosti grammaticheskikh kategoriy v sovremennom russkom yazyke // RYASH. - M.: Uchpedgiz, № 3. S. 28-31.
• Bolshoy russko-turetskiy slovar (2009). 250 OOO slov ve slovosochetaniy. — M.: OOO "Dom Slavyanskoy knigi".
• Borte, L.V. (1977). Glubina vzaimodeystviya chastey rechi v sovremennom russkom yazyke / Pod red. k.f.n. N. I. Migirinoy. - Kishinov: Shtiintsa.
• Dalkılıç, L. Ç. (2018). Rus Dilinin Grameri-Biçimbilgisi (Morfoloji). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Erdoğan, B. (2021). Türkiye Türkçesinde sözcük türleri üzerine bir tasnif denemesi. Uluslararası Yunus Emre Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 1-10.
• Finkel, A.M., Mihayloviç, N. (1954). Sovremennıy russkiy literaturnıy yazık. Kiev: Radyanska şkola.
• Gak, V.G. (1978). “O kategoriyakh modusa predlozheniya”. V kn.: Predlozheniye i tekst v semanticheskom aspekte. Izd-vo Kalininskogo universiteta. Kalinin.
• Gaynutdinova, A. F. (2010). “Tri plyus dva (o substantivatsii chislitel'nykh v russkom yazyke)”. Vestnik Yuzhno-Ural'skogo gosudarstvennogo gumanitarno-pedagogicheskogo universiteta, (6), 243-252.
• Jerebilo, T.V. (2005). Slovar lingvisticheskikh terminov. Izd. 4-ye, ispr. i dop. Nazran': OOO «Piligrim».
• Jumayeva, F.R, (2021). “Tipy transpozitsii chastey rechi v sovremennom russkom yazıke”. Tekst: Neposredstvennyy // Molodoy uchenyy. — 2021. — № 47 (389). — S. 468-472. — URL: https://moluch.ru/archive/389/85522/ (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
• Kuznetsova, T.V. (2009). Sovremennıy russkiy yazık. Morfologiya: uçeb. posovie dlya studentov fakulteta russkoy slovesnosti. Saratov: Nauka.
• Lukin, M.F. (1982). Perekhod chastey rechi ili ikh substitutsiya? // FN: NDVSH. - M.: Vyssh. shk. № 2. - S. 78-80
• Markov V. M. (1981). O semanticheskom sposobe slovoobrazovaniya v russkom yazyke. – Izhevsk.
• Migirin, V.N. (1971). Ocherki po teorii protsessov perekhodnosti v russkom yazyke: Uch. posob. dlya stud. - Beltsy.
• Peşkovskiy, A.M. (1956). Russkiy sintaksis v nauchnom osveshchenii / Predisl. prof. A. B. Shapiro. - 7-ye izd. - M.: Uchpedgiz.
• Peşkovskiy, A. M. (2001). Russkiy sintaksis v nauçnom osveşenii. [Tekst]. –8-e izd., dop. / A. M. Peşkovskiy.– M. : Yazıki slavyanskoy kulturı.
• Rezunova, M.V. (2008). K probleme perekhodnosti v yazykakh [Tekst] / M. V. Rezunova // Vestnik Chelyabinskogo gos. un-ta. Filologiya. Iskusstvovedeniye: nauchnyy zhurnal. – Vyp. 24. – S. 116–120.
• Rozental, D. E., Telenkova M. A. Slovar'-spravochnik lingvisticheskikh terminov. 1976 god. Istochnik: http://rus-yaz.niv.ru/doc/linguistic-terms/fc/slovar-200.htm#zag-515 (Erişim Tarihi: 13.11.2023).
• Rozental, D.E., Telenkova, M.A. (1985). Slovar`-spravoçnik lingvistiçeskih terminov: posobie dlya uçitelya. Moskva: Prosveşenie.
• Smirnitskiy, A.İ. (1956). Analiticheskiye formy // VYA. - M.: Izd-vo AN SSSR. № 2. - S. 41-52.
• Sokolova, G. G. (1973). Transpozitsiya prilagatelnykh i sushchestvitelnykh : posobiye po leksikologii frantsuzskogo yazyka [Tekst] / G. G. Sokolova. –M.: Vysshaya shkola.
• Şvedova, N.YU. (1960). Grammatika russkogo yazıka (Tom 1). Vinogradov, V.V. (Red.). Perekhod drugikh chastey rechey v mestoimeniya. Moskva: Akademiya nauk SSSR.
• Stariçenok, V.D. (2011). Sovremennıy russkiy literaturnıy yazık. Minsk: Vışeyşaya şkola.
• Sözlük, T. (2005). Ankara: TDK yayınları.
• Tszinsun, G. (2022). “Zakonomernostı obrazovanıya sostavnykh predlogov v sovremennom russkom yazıke”. Izvestiya Volgogradskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo universiteta, (8 (171)), 93-97.
• Uşakova, L.I. (2003). K voprosu ob ad"yektivatsii prichastiy v sovremennom russkom yazyke. V VF Prokhorov (Red.), Filologicheskiye issledovaniya: mezhdunar. sb. nauch. tr, 337-345.
• Valgina, N.S., Rozental, D.E., Fomina, M.I. (2002). Sovremennıy russkiy yazık. Moskva: Logos.
• Vinnikova-Zakutnyaya, T.S. (2018). Transpozitsiya i transonimizatsiya v russkom yazyke XIX–naçala XXI veka v reçevoy deyatelnosti i lingvisticheskikh issledovaniyakh. Вonetskiy natsionalnıy universitet.