СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ РАССКАЗА ЧЕХОВА «ПОПРЫГУНЬЯ» И ПЬЕСЫ АГАОГЛУ «СПОКОЙНЫЙ ЧЕЛОВЕК (SESSİZ BİR ADAM)»

Year 2025, Issue: 13, 367 - 385, 30.06.2025

Jale Coşkun , Zeynep Soylu

https://doi.org/10.48068/rusad.1590384

Abstract

Литература — это не просто сочетание слов; она представляет собой динамическое отражение культуры, искусства и идеологии. Устанавливая глубокие связи с общественной жизнью, она эстетически выражает чувства и мысли. Сравнительное литературоведение изучает произведения, принадлежащие различным культурам, определяя их общие и отличительные черты, а также объясняя культурные, исторические и социальные причины этих различий. В данной работе подробно рассмотрены рассказ Антона Чехова «Попрыгунья» и пьеса Адалет Агаоглу «Спокойный человек» с межтекстовой перспективы. Поскольку пьеса Агаоглу была написана под вдохновением от рассказа Чехова, между двумя произведениями наблюдаются явные сходства в тематике, сюжете и формах выражения. Это обстоятельство представляет собой конкретный пример интертекстуальности. Оба произведения сосредотачиваются на теме запретной любви, исследуя жизни и отношения персонажей в мире искусства. Среда, создающая почву для любви, в обоих произведениях формирует драматическую атмосферу, а трагические последствия этой любви придают произведениям эмоциональную глубину. Однако в рассказе Чехова акцент сделан на психологической глубине, в то время как пьеса Агаоглу больше фокусируется на социальной критике. В исследовании были всесторонне рассмотрены общие темы и сюжетные линии обоих произведений, а также оценены их межтекстовые связи. Анализ, проведённый на основе таких элементов, как развитие событий, проработка персонажей и использование языка, помог выявить сходства и различия между двумя текстами. Отсылки к Чехову, содержащиеся в пьесе Агаоглу, формируют значимую связь между произведениями, позволяя более глубоко интерпретировать оба текста. В заключение данное исследование, изучив «Попрыгунью» и «Спокойного человека» с точки зрения сравнительного литературоведения и интертекстуальности, выявило их литературные и культурные ценности, продемонстрировало сходства и различия в литературе разных культур, подчёркивая при этом, что литература является как универсальным, так и культурным феноменом.

Keywords

Русская литература , Агаоглу , Чехов , «Попрыгунья» , «Спокойный человек (Sessiz Bir Adam)» , сравнительное литературоведение , интертекстуальность

COMPARATIVE ANALYSIS OF CHEKHOV’S STORY “THE GRASSHOPPER” AND AGAOGLU’S PLAY “A QUIET MAN (SESSİZ BİR ADAM)”

Abstract

Literature is not merely the combination of words; it is also a dynamic reflection of a culture, art, and ideology. It establishes profound connections with social life, expressing emotions and thoughts in an aesthetic manner. Comparative literature examines literary works from different cultures, identifying their commonalities and differences while explaining the cultural, historical, and social reasons behind these variations. This study provides a detailed analysis of Anton Chekhov’s short story “The Grasshopper (Попрыгунья)” and Adalet Ağaoğlu’s play “A Quiet Man (Спокойный Человек)” from an intertextual perspective. Since Ağaoğlu’s play was inspired by Chekhov’s short story, there are notable similarities between the two works in terms of themes, narrative structure, and stylistic patterns. This exemplifies the concept of intertextuality in a concrete manner. Both works center on the theme of forbidden love, exploring the lives and relationships of characters within the art world. The environments that facilitate these romantic entanglements create a dramatic atmosphere in both texts, while the tragic outcomes add emotional depth to the narratives. However, while psychological depth is prominent in Chekhov’s work, Ağaoğlu’s play places greater emphasis on social criticism. In this study, the shared themes and subjects of the two works are comprehensively examined, and their intertextual connections are analyzed to reveal similarities and differences. Through the exploration of narrative progression, character development, and linguistic features, the relationships between the two texts are illuminated. The references to Chekhov in Ağaoğlu’s work establish a meaningful connection between the texts, enabling a deeper interpretation of both. In conclusion, this study evaluates “The Grasshopper” and “A Quiet Man” through the lens of comparative literature and intertextuality, revealing the literary and cultural values of both works. By highlighting the commonalities and differences in the literatures of different cultures, it underscores literature as both a universal and cultural phenomenon.

Keywords

Russian literature , Ağaoğlu , Chekhov , “The Grasshopper” , “The Quiet Man (Sessiz Bir Adam)” , comparative literature , intertextuality

ÇEHOV’UN “HOPPA KADIN” ÖYKÜSÜ İLE AĞAOĞLU’NUN “SESSİZ BİR ADAM” OYUNUNUN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Abstract

Edebiyat, yalnızca kelimelerin bir araya gelmesinden ibaret değildir; aynı zamanda bir kültürün, sanatın ve ideolojinin dinamik bir yansımasıdır. Toplumsal yaşamla derin bağlar kurarak duygu ve düşünceleri estetik bir biçimde ifade eder. Karşılaştırmalı edebiyat ise farklı kültürlere ait edebi eserleri inceleyerek, bu eserlerin ortak ve farklı yönlerini belirler ve bu farklılıkların kültürel, tarihsel ve sosyal nedenlerini açıklar. Bu çalışmada, Anton Çehov’un “Hoppa Kadın (Попрыгунья)” adlı öyküsü ile Adalet Ağaoğlu’nun “Sessiz Bir Adam (Спокойный Человек)” adlı oyunu, metinler arası bir perspektifle detaylı bir şekilde incelenmiştir. Ağaoğlu’nun oyunu, Çehov’un öyküsünden esinlenerek yazıldığı için iki yapıt arasında ana düşünce, kurgu ve ifade kalıpları açısından belirgin benzerlikler bulunmaktadır. Bu durum, metinlerarasılık kavramına somut bir örneğini teşkil etmektedir. Her iki eser de yasak aşk temasını merkeze alarak, karakterlerin sanat dünyasındaki yaşamlarını ve ilişkilerini işlemektedir. Aşka zemin hazırlayan ortamlar, her iki yapıtta da dramatik bir atmosfer yaratırken, trajik sonuçlar ise eserlere duygusal yoğunluk kazandırır. Ancak, Çehov’un öyküsünde psikolojik derinlik ön planda iken, Ağaoğlu’nun oyunu toplumsal eleştiriyi daha fazla vurgulamaktadır. Çalışmada, her iki yapıtın ortak temaları ve konuları kapsamlı bir şekilde ele alınmış ve metinlerarası ilişkileri değerlendirerek benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konmuştur. Eserlerin olay örgüsü, karakterlerin işlenişi ve dil kullanımı gibi unsurlar üzerinden yapılan inceleme, iki metin arasındaki ilişkileri anlamaya yardımcı olmuştur. Ağaoğlu’nun eserinde yer alan Çehov’a dair göndermeler, eserler arasında anlamlı bir bağ kurarak, her iki metnin de daha kapsamlı bir şekilde yorumlanmasını sağlamıştır. Sonuç olarak, bu çalışma, “Hoppa Kadın” ve “Sessiz Bir Adam”ı karşılaştırmalı edebiyat ve metinlerarasılık bakış açısıyla incelediği için, her iki eserin edebi ve kültürel değerlerini ortaya koymuş, farklı kültürlerin edebiyatlarında yer alan ortak noktaları ve farklılıkları göstererek, edebiyatın hem evrensel hem de kültürel bir olgu olduğunu vurgulamıştır.

Keywords

Rus edebiyatı , Ağaoğlu , Çehov , “Hoppa Kadın” , “Sessiz Bir Adam” , karşılaştırmalı edebiyat , metinlerarasılık

References

• Ağaoğlu, Adalet. Sessiz Bir Adam. İstanbul: Everest Keşif Yayınları, 2017.
• Arak, Hüseyin. Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: Hacettepe Yayınları, 2012.
• Aytaç, Gürsel. Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: Say Yayınları, 2009.
• Aktulum, Kubilay. Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi, 2000.
• Baluhatıy, Sergey Dimitriyeviç. Çehov-dramaturg. Leningrad: İzdatelstvo “Hudojestvennaya Literatura”, 1936.
• Boğaziçi Üniversitesi Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi. Adalet Ağaoğlu Koleksiyonu. Erişim 05.09.2024. https://arsivmerkezi.bogazici.edu.tr/collections/adalet-agaoglu.php
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınları, 2019.
• İnternet Biblioteka Alekseya Komarova. Erişim 05.09.2024. https://ilibrary.ru/text/706/p.1/index.html
• Nigmatullina, Leyla Maratovna. “Funktsii ironiçeskih detaley v rasskazah A. P. Çehova “Poprıgunya” i “Dom s mezoninom.” Vestnik Çelyabinskogo gosudarstvennogo unıversiteta 20/274 (2012): 96-98.
• Nutku, Hülya. Düşünsel Boyutuyla ve Kavramlarıyla Tiyatro Yazarlığı. İstanbul: Miyos Boyut Yay., 1999.
• Önal, Mehmet. “Edebî Dil ve Üslûp.” A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 36 (2008).
• Öztürk, Semih. Artfulliving, “Sessiz Bir Adamın Manevra Yankısı: Taban Uyanıyor! Erişim 06.09.2024. https://www.artfulliving.com.tr/edebiyat/sessiz-bir-adaminmanevra-yankisi-taban-uyaniyori-i-14661
• Poyraz, Hakan. “Adlandırmanın Doğası ve Adların Nesnesine Uygunluğu Ekseninde Doğalcılık Uzlaşmacılık Tartışması.” Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7/230 (2004): 226-242.
• RIA Novosti. “Troitsa: istoriya prazdnika, traditsii i zapreti.” Erişim 21.06.2024. https://ria.ru/20230530/troitsa-1737298760.html
• Rousseau, André M., & Claude Pichois. Karşılaştırmalı Edebiyat. Çev. Mehmet Yazgan. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1994.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 02.09.2024. https://sozluk.gov.tr/
• Uğurlu, Seyit Battal. “Adalet Ağaoğlu’nun hayatı, roman ve hikayeleri üzerine bir araştırma.” (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2003.
• Zamaldinov, V. E. & N. E. Petrova. “Aksiologiçeskiy konflikt v zerkale bıtovoy kommunikatsii (po rasskazu A. P. Çehova “Poprıgun’ya”)”, Vestnik Nijegorodskogo gosudarstvennogo pedagogiçeskogo universiteta im. N. İ. Lobaçevskogo. Nijnıy Novgorod: İzdatel’stvo Nijegorodskogo gosuniversiteta, 2014.