Mediating role of psychological well-being in the effect of compassion on organ donation attitude

Yıl 2023, , 453 - 463, 01.09.2023

Durmuş Gökkaya

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1283372

Öz

Objective: This study aims to determine whether psychological well-being is mediating the effect of compassion on organ donation attitude. Method: The study was planned as a cross-sectional study with the quantitative method. This study was conducted on students studying at a state university. 220 students participated in the study. Data were collected through an online survey link using the "Personal Information Form", "Compassion Scale", "Organ Donation Attitude Scale" and "Psychological Well-Being Scale". Statistical analyses were analyzed using the trial version of IBM SPSS Statistics 26.0 (Statistical Package for the Social Sciences) package program. The analysis methods to be used in the study were determined by normality analysis. Results: Considering the findings, it was determined that 69.1% of the students participating in the study were female, 63.6% were between the ages of 18-21, 34.6% were first graders, 50.5% were anatolian high school graduates, 52.7% had family income of 6,000 TL or less, 94.5% did not have an organ donation card, and 68.6% did not have sufficient information about organ donation. Conclusion: As a result of the study, it was observed that compassion and psychological well-being significantly affected organ donation. It was determined that compassion has a significant effect on organ donation and psychological well-being has a mediating role.

Anahtar Kelimeler

Organ Donation, Organ Donation Attitude, Compassion, Psychological Well-Being.

Merhametin organ bağışı tutumu üzerine etkisinde psikolojik iyi oluşun aracılık rolü

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, merhametin organ bağışı tutumu üzerindeki etkisinde psikolojik iyi oluşun aracı rolünün olup olmadığının belirlenmesidir. Yöntem: Araştırma nicel yöntemle kesitsel tipte bir araştırma olarak planlanmıştır. Bu araştırma bir devlet üniversitesinde öğrenim görmekte olan öğrenciler üzerinde yürütülmüştür. Araştırmaya 220 öğrenci katılmıştır. Veriler Kişisel Bilgi Formu”, “Merhamet Ölçeği”, “Organ Bağışı Tutumu Ölçeği” ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği” kullanılarak çevrimiçi anket linki üzerinden toplanmıştır. İstatistiki analizler IBM SPSS Statistics 26.0 (Statistical Package for the Social Sciences) paket programının deneme sürümü kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada normallik analizi ile kullanılacak analiz yöntemleri belirlenmiştir. Bulgular: Bulgulara bakıldığında, araştırmaya katılan öğrencilerin %69,1’i kadın, %63,6’sı 18-21 yaş aralığında, %34,6’sı 1.sınıf, %50,5’i anadolu lisesi mezunu, %52,7’sinin aile geliri 6,000 TL ve altı, %94,5’inin organ bağışı kartının olmadığı ve %68,6’sının organ bağışı hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı tespit edilmiştir. Sonuç: Araştırma sonucunda merhamet ve psikolojik iyi oluşun organ bağışını anlamlı bir şekilde etkilediği gözlenmiştir. Merhametin organ bağışı üzerine anlamlı bir etkisinin olduğu psikolojik iyi oluşun ise aracılık rolünün olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Organ Bağışı, Organ Bağışı Tutumu, Merhamet, Psikolojik İyi Oluş.

Destekleyen Kurum

Yoktur

Kaynakça

• Akdeniz, S. & Deniz, M. (2016). Merhamet Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4 (1), 50-61.
• Arlı, S. K., & Bakan, A. B. (2018). An investigation of the relationship between intercultural sensitivity and compassion in nurses. International Journal of Intercultural Relations, 63, 38–42.
• Bektaş, M. & Yıldırım, G. (2020). Hemşirelerin Organ Bağışı Tutumlarının Merhamet Duygularıyla İlişkisinin Değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11 (2), 284-299.
• Bektaş, M. (2019). Hemşirelerin Organ Bağışı Tutumlarının Merhamet Duygularıyla İlişkisinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bilgiç, S. (2022). Does the compassion level of nursing students afect their ethical sensitivity? Nurse Education Today, 109, 105228.
• Bostancı Daştan, N. & Aktaş, B. (2022). Hemşirelik Öğrencilerinde Akıllı Telefon Bağımlılığının Psikolojik İyi Oluş ve Ruhsal Sağlık ile İlişkisi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 5 (3), 365-372.
• Caymaz, B. & Aydın, A. (2020). Öğretmenlerin Organ Bağışına Yönelik Görüşleri Ve Tutumları: Kastamonu İli Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 93-108.
• Cevheroğlu, S. & Firat Kiliç, H. (2023). Do the compassion and spirituality levels of turkish nursing students ınfluence their attitudes toward organ donation?. Journal of Religion and Health, 62, 1019-1031.
• Çatalsakal, D. (2021). Akademisyenlerde Merhamet Düzeyinin Organ Bağışı Tutumuna Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çingöl, N., Çelebi, E., Zengin, S. & Karakaş, M. C. (2018). Bir Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü Öğrencilerinin Merhamet Düzeylerinin İncelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, (21), 61-67. DOI: 10.5505/kpd.2018.65487
• Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., Oishi, S. & Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97, 143–156.
• Doğan, M. D., Uzun, İ., Kaya, N., Ekinci, H. & Altınkaynak, M. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Organ Bağışına Bakış Açısı Ve Bilgi Düzeyleri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3 (2), 99-105.
• Efil, S., Şişe, Ş., Üzel, H. & Eser, O. (2013). Afyon İlinde Halkın ve Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Çalışanlarının Organ Bağışı Konusuna İlgilerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (3), 361-384.
• Göçen, A. (2019). Öğretmenlerin Yaşam Anlamı, Psikolojik Sermaye Ve Cinsiyetinin Psikolojik İyi Oluşlarına Etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8 (1), 135-153.
• Gündüzoğlu, N. Ç., Korhan, E. A., Yıldırım, Y. K., Aykar, F. Ş., & Üstün, C. (2019). Compassion level of nursing students. Journal of Human Rhythm, 5(2), 104–116.
• Halisdemir, D. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluşları, Kendini Affetme Düzeyleri ve Geçmişe Yönelik Anne Kabul Red Algıları Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hayes, A. F. & Scharkow, M. (2013). The relative trustworthiness of inferential tests of the ındirect effect in statistical mediation analysis: does method really matter? Psychological science, 24 (10), 1918-1927. http://www.ont.es/publicaciones/Documents/NEWSLETTER%20TRANSPLANT%202022_baja_def.pdf (Erişim tarihi: (01.02.2023).
• https://organkds.saglik.gov.tr/dss/PUBLIC/WL_Hearth.aspx (Erişim tarihi: (01.02.2023). https://www.transplant-observatory.org/ (Erişim tarihi: (01.02.2023).
• İşgör, İ. Y. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluş Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 6 (1), 494-508.
• Job, K., & Antony, A. (2018). Organ donation and transplantation:“Life after death”. Organ donation and transplantation: Current status and future challenges, 17. http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.76962 Kavradım, S. T., Akgün, M., Özer, Z., & Boz, İ. (2019). Perception of compassion and professional values in nursing students: A cross-sectional multivariate analysis from Turkey. Nurse Education in Practice, 41, 102652.
• Kendirci, A. (2019). Pozitif Psikoloji Temelli Mesnevi Hikayelerine Dayalı Psikoeğitim Programının Evlilik Uyumuna Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi.Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Doktora Programı, Tokat.
• Kılıç, B., Karaman, M. & Yoldaş, A. (2020). Örgütsel Bağlılığın Psikolojik İyi Oluş Üzerindeki Etkisi: Sağlık Çalışanlarında Bir Araştırma. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8 (1), 83-100.
• Kırılmaz, H. & Güler, P. B. (2019). Benlik Saygısı ve Organ Bağışı Tutumu İlişkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. İnsan ve İnsan, 6 (20), 239-262.
• Kıyak Y., Köktürk Dalcalı B., & Erden Melikoğlu S., (2022). Hemşirelik Öğrencilerinin Merhamet Düzeylerinin Organ Bağışına Yönelik Tutumları ile İlişkisi. 6. Ulusal 2. Uluslararası Temel Hemşirelik Bakımı Kongresi, İstanbul, Türkiye, 16 - 17 Eylül 2022, ss.272-273.
• Kocaman, E.N. (2019). Bir Grup Yetişkinde Umut Ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Nas, E. (2021). Pozitif Psikolojide Güncel Bir Kavram: Merhamet Doyumu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13 (4), 668-684.
• Orhan, E. & Doğan, A. K. (2021). Pediatri Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Duyarlı Sevgi Düzeyleri İle Merhamet Düzeyleri Arasındaki İlişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi, 12 (44), 149-157.
• Özsaydı, S., Tekdemir, L., Özsaydı, S. Z. & Balcı, E. (2021). Kayseri İl Merkezinde Görev Yapan Din Görevlilerinin Doku Ve Organ Bağışı Konusundaki Bilgi, Tutum Ve Davranışları. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 6 (2), 71-81.
• Pommier, E. A. (2011). The compassion scale. dissertation abstracts ınternational section a. Humanities and social sciences, 72, 1174.
• Scholz, N. (2020). Organ donation and transplantation facts, figures and european union action. European Parliamentary Research Service (EPRS), 1-12.
• Soysal, A. & Kaya, N. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Organ Bağışı İle İlgili Bilgi, Tutum Ve Davranış Düzeyleri: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sağlık Yönetimi Bölümü Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 717-743.
• Şencan H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Matbaası. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2018). Using Multivariate Statistics (7th edition). Boston: Pearson.
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik İyi Oluş Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (28-3), 374-384.
• Tokay Argan, M. (2007). Organ Bağışını Artırmada Sosyal Pazarlama Yaklaşımı: Organ Bağışına Yönelik Bir Tutum Araştırması. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.
• Türk Dil Kurumu (2020) Sözlük. http://www.tdk.org.tr. (Erişim tarihi: 20.02.2020).