İnsülin tedavisi görmekte olan diyabetik hastaların tedavilerine ilişkin bilgi ve düşüncelerinin belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 3, 221 - 235, 01.08.2017

Bedriye Polat Fügen Özcanarslan Feray Kabalcıoğlu Bucak

Öz

OzetBu çalışma insülin tedavisi görmekte olan Diyabetus Mellitus hastalarının tedavilerine ilişkin duygu ve düşüncelerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, Şanlıurfa il merkezinde bulunan Harran Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi, Sağlık Bakanlığı Balıklıgöl Devlet Hastanesi ve Şanlıurfa Eğitim ve Araştırma Hastanelerinin Dâhiliye kliniklerinde yatarak tedavi görmekte olan bütün yetişkin hastalar, örneklemi ise 90 hasta oluşturmuştur. Verilerin elde edilmesinde, veri toplama formu, WHO- Beş İyilik Durumu İndeksi, Diyabet Problemlerini Belirleme Ölçüm Skalası ve İnsülin Tedavisi Değerlendirme Skalası kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; SPSS 11,5 paket programında, yüzdelik ve sayılar frekansla, gruplar arasında farklılığın analizinde; ikili gruplarda bağımsız örneklemde student t-testi, üç ve daha fazla olan gruplarda ise varyans analizi uygulanmıştır. Gruplar arası farklılığın kaynağını belirlemek üzere duncan test, ölçekler arası ilişki için de korelasyon analizi uygulanmıştır. Hastaların %7,8 Tip 1, %92,2’si ise Tip 2 DM’dir. Hastaların % 33,3’ünün 1–5 yıl, %21,1’inin 6–10 yıl, %26,6’sının 11- 15 yıl, %12,2’sinin 16–20 yıl, % 7,8’inin ise 21 yıldan daha fazla diyabetli olduğu görülmektedir. Ölçeklerden alınan WHO, DİSA ve İTAS puan ortalamaları sırasıyla; 7,35±0,431, 42,75±2,019, 56,25±0,819 şeklindedir. Cinsiyetlere göre WHO puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmazken (p>0,05), yaş gruplarına göre, puan ortalamaları arasındaki farklılık istatistik açıdan önemli (p<0,05) bulunmuştur. WHO ile DISA skorları arasında negatif yönlü düşük bir korelasyon (r=-0,187, p=0,077) bulunurken ITAS ile DISA skorları arasında pozitif yönlü ve istatistik açıdan önemli (r=0,412, p<0,001), WHO ile ITAS skorları arasında negatif yönlü bir korelasyon belirlenmiş olup, istatistik açıdan önemli (r=-0,225, p=0,033 ) bulunmuştur. Ölçeklerin farklı diyabetik gruplarına benzer şekilde uygulanılmasına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Diyabetus mellitus, insülin tedavisi, insülin tedavisi değerlendirme ölçeği (ITAS)

Determination of the knowledge and thoughts of diabetic patients receiving insulin treatment regarding their treatments

Öz

AbstractThe purpose of this study was to determine the feelings and thoughts of patients with Diabetes Mellitus receiving insulin treatment regarding their treatments. While population of the study comprised of all adult patients hospitalized in Internal Clinics of Harran University Research and Application Hospital, Health Department Balıklıgöl State Hospital and Şanlıurfa Research and Application Hospital in the city center of Şanlıurfa, the sample group consisted of 90 patients. Data collection form, WHO- Five Well-being Index, Measurement Scale for the Determination of Diabetic Problems and Insulin Treatment Assessment Scale were used to obtain the data. The data were assessed by SPSS 11.5 software using percentage, number and frequency. For analysis of difference between groups; while independent samples t test was performed between two groups, analysis of variance was performed in three and more groups.While the duncan test was applied to determine the reason of difference between groups, the correlation was used for the relation between scales. 7.8% of patients had Type 1 DM and 92.2% had Type 2 DM. It was observed that 33.3% of patients have had diabetes for 1–5 years, 21.1% for 6–10 years, 26.6% for 11- 15 years, 12.2% for 16–20 years and 7.8% for more than 21 years. WHO, DISA and ITAS mean scores received from scales were respectively as follows; 7.35±0.431, 42.75±2.019, and 56.25±0.819. While the difference between the mean scores of WHO were not statistically significant according to genders (p>0.05), the difference between mean scores was statistically significant according to age groups (p<0.05).While a negatively low correlation was found between WHO and DISA scores (r=-0.187, p=0.077), a positive and statistically significant correlation was determined between ITAS and DISA scores (r=0,412, p<0,001) and there was a negative and statistically significant correlation between WHO and ITAS scores (r=-0.225, p=0.033). It is required to apply the scales to different diabetic groups in a similar way.

Anahtar Kelimeler

Diabetes mellitus, insülin therapy, insülin treatmant appraisal scale (ITAS)

Kaynakça

• Turhan H. Tip 2 diabetes mellitus’lu hastalarda tedavi şekline ve hastalık süresine göre depresyon ve anksiyete. Sağlık Bakanlığı, Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Koordinatörü, Uzmanlık Tezi, İstanbul, 2007.
• Satman İ. Epidemiology Study. Population-based study of diabetes and related risk characteristics of Turkey. Results of the Turkish Diabetes Care 2002; 25: 1551–1556.
• Satman İ. ve ark. TURDEP-II Çalışması (Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Endokrinolojik Hastalıklar Prevalans Çalısması-II), 2010.
• Beyazıt E. Diyabetes mellitüs tanısı olan bireylere verilen planlı eğitimin metabolik kontrol üzerindeki etkisinin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas, Eylül–2005.
• Biçer S. 60+Yaş ve kronik hastalığı olan bireylerin günlük aktivitelerinin etkilenme durumu. Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, 1996.
• Karakurt P, Hacıhasanoğlu Aşılar R, Yıldırım A. Diyabetli hastaların öz-bakım gücü ve algıladıkları sosyal desteğin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi, ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi,2013; 14(1) : 1 – 9.
• Funnel MM, Anderson RM. The problem with complaince in diabetes. JAMA 2000;284:1709.
• Karaca Sivrikaya S. Tip 2 diyabetes mellitus hastalarına verilen planlı eğitimin hastaların tutumlarına iyilik hallerine ve metabolik kontrol değişkenlerine etkisi. Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum,2006.
• Çavuşlu E. Tip 1 diyabetli çocukların aile etkileşimi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2003.
• İncedayı A. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde tip 1 diyabetli adölesanlarda sorun çözme becerisi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,2007.
• Karaöz S. Diyabet ve Hemşirelik. Hatipoğlu Yayınevi. Ankara,1997,s:44–144.
• Metin Arıkan N, Çorapçıoğlu D, Erdoğan G. Diabetes mellitus’lu hastalara verilen diyabet eğitimi öncesi ve sonrası beden kitle indeksi, kan glukozu, HbA1c ve kan lipid seviyelerindeki değişikliklerin değerlendirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2002; 4(2): 39-48.
• Lehmann V, Makine C, Karşıdağ Ç, Kadıoğlu P, Karşıdağ K, Pouwer F. Validation of the Turkish version of the centre for epidemiologic studies depression scale (CES-D) in patients with type 2 diabetes mellitus. Lehmann et al. BMC Medical Research Methodology, 2011; 11:109.
• WHO (Beş) İyilik Durumu İndeksi (1998 sürümü) http://www. WHO5_Turkish. pdf
• Karaboğa EZ. 60. yıl ve Binevler Sağlık Ocağına başvuran diyabetli hastaların diyabet ve diyabetik ayak hakkında bildikleri ve uyguladıkları davranışlarının belirlenmesi. Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep, 2012.
• Palabıyık YD. Diyabetik hastaların diyabetik ayak ile ilgili bilgi ve tutumlarının diyabetik ayak lezyonların gelişimi üzerine etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Cerrahi Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar,2011.
• Yılmaz A, Akan Z, Yılmaz H. Van il merkezi, yetişkin yaş grubunda diabetes mellitus sıklığı ve etkileyen faktörler. Klinik ve Deneysel Araştırmalar Dergisi, 2011; 2 (4).
• Snoek FJ, Skovlund ES, Pouwer F. Development and validation of the insulin treatment appraisal scale (ITAS) in patients with type 2 diabetes Health and Quality of Life Outcomes, 2007;5;69.
• Yılmaz F. Diyabet ile ilgili sorunlar (DİSA) ölçeği’nin Türk diyabetliler için psikometrik uygunluğunun değerlendirmesi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2011.
• Kumcağız H. Ersanlı K. Diyabet hastalarının umutsuzluk düzeylerinin cinsiyet ve eğitim düzeylerine göre incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi,2008; 23:123–128.
• Özdemir P. Diabetes mellituslu hastalarda diyabetik ayak risk faktörlerinin belirlenmesinde hemşirenin rolü. Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, 2005.
• Sağlık Araştırması (TUİK). 2012.
• Çıtıl R, Günay O, Elmalı F, Öztürk Y. Diyabetik hastalarda tıbbi ve sosyal faktörlerin yaşam kalitesine etkisi. Erciyes Tıp Dergisi,2010;32(4):253–264.
• Amsberg S, Wredling R, Lins PE,Adamsona U,Johansson UB. The psychometric properties of the swedish version of the problem areas in diabetes scale (Swe-PAID-20). International Journal of Nursing Studies,2008; 45: 1319– 1328.
• Yıldız E. Diyabetik ayak gelişen hastalarda algılanan sosyal destek ile depresyon düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2012.
• Arslantaş H, Ergin F. 50–65 Yaş arasındaki bireylerde yalnızlık, depresyon, sosyal destek ve etki eden faktörler. Turkish Journal of Geriatrics,2011; 14(2): 135-144.
• Aba N, Tel H. Diabetes mellituslu hastalarda depresyon ve özbakım gücü. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi,2012; 1:18–23.
• Tüzün M, Ünsal A. 40 Yaş ve üzeri bireylerde eşik üstü depresif belirti gösterenlerin sıklığı. TAF Preventive Medicine Bulletin,2008; 7:(6).
• Güven T. Diabetes mellituslu hastalarda yaşam kalitesi ve depresyon etkisinin araştırılması. Sağlık Bakanlığı, Şişli Etfal Hastanesi Psikiyatri Kliniği, Uzmanlık Tezi,2007. 30. Kalkan M, Ersanlı E. Bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı evlilik ilişkisini geliştirme programının evli bireylerin evlilik uyumuna etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Eylül, 2008 ; 963-986.
• Aras A, Tel H. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan hastalarda algılanan sosyal destek ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Türkiye Toraks Dergisi, 2009;10:63-8.
• Coşansu G. Tip 2 diyabetlilerde öz bakım aktiviteleri ve diyabete ilişkin bilişsel - sosyal faktörler. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul, 2009.
• Türkcan DG, Çatalkaya D, Uysal D. Tip 2 diabetes mellituslu hastaların öz-bakım gücünün değerlendirilmesi. Muğla Üniversitesi, Muğla Sağlık Yüksekokulu, Yeni Tıp Dergisi, 2009;26: 210-213.
• Bahar A. Diabetes mellituslu hastaların anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:1, Sayı:1,2006.
• Aksüllü N, Doğan S. Huzurevinde ve evde yaşayan yaşlılarda algılanan sosyal destek etkenleri ile depresyon arasındaki ilişki. Selçuk Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu Konya, Anatolian Journal of Psychiatry 2004; 5:76–84.
• İstatistiklerle Şanlıurfa –Diyarbakır 2012.
• Graue M, Haugstved A, Wentzel-Larsen T, Iversen MM, Karlsen B, Rokne B. Diabetes-related emotional distress in adults: reliability and validity of the norwegian versions of the problem areas in diabetes scale (PAID) and the diabetes distress scale (DDS). International Journal of Nursing Studies, 2012;49: 174–182.
• Demirel M. İnsülin tedavisi başlanan diabet hastalarında kilo değişimi ve bunu etkileyen parametrelerin irdelenmesi. Sağlık Bakanlığı, Şişli Etfal Hastanesi, Aile Hekimliği Şefliği, Uzmanlık Tezi, İstanbul, 2008.
• Redekop WK, Koopmanschap MA, Stolk RP, Rutten GE, Wolffenbuttel BH, Niessen LW. Health-related quality of life and treatment satisfaction in dutch patients with type 2 diabetes. Diabetes Care, 2002;25: 458-463.
• Göç M. Diyabetes mellitus’lu hastalarda, hastalığın süresi, hastaların öğrenim düzeyi, diyabetik ayakla ilgili eğitim alma durumu, metabolik değerlerin, diyabetik ayak gelişim riski ve diyabetik ayaktan koruyucu davranış modelleri geliştirmeye etkileri. Sağlık Bakanlığı, Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Uzmanlık Tezi, İstanbul,2008.
• Türkiye’de Diyabet Profili, Diyabet Bakımı, İzlem ve Tedavisinde Mevcut Durum Değerlendirmesi. Çalıştay Raporu, 2009.
• Şahinkaya Y. Tip 2 diyabetik hastalarda mikrovasküler komplikasyon gelişimi ile plazma scd146 düzeyi ilişkisi. Sağlık Bakanlığı, Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 1. İç Hastalıkları Kliniği, Uzmanlık Tezi, İstanbul,2008.
• Javanshir M. Tip 1 ve tip 2 diyabetli hastaların diyabet tutumlarının değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,2006.
• Fırıncıoğulları H. Enfekte diyabetik ayak yarası olan hastalarda sitokin üretimi, akut dekompanse kalp yetmezliği ile ilişkisi ve prognoza etkisi. Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Adana,2009.
• Hermanns N, Mahr M, Kulzer B, Skovlun SE, Haak T. Barriers towards insülin therapy in type 2 diabetic patients: results of an observational longitudinal study. Hermanns et al. Health and Quality of Life Outcomes,2010;8;113.