Sağlık personelinde merhamet düzeyinin tükenmişlik ve iş doyumuna etkisi: Yaşlı bakımevi örneği

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, - , 01.06.2022

Zülfünaz Özer , Rukiye Pınar Bölüktaş

Öz

Giriş: Bu araştırma insanlarla sürekli iletişim ve etkileşim halinde bulunan, insanlara doğrudan hizmet veren ve sürekli yoğun ilgi beklenen kurumlardan biri olan yaşlı bakımevinde çalışan hemşire ve bakım personelinin merhamet, tükenmişlik ve iş doyum düzeyi arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma tanımlayıcı ve kesitsel tiptedir. Çalışma Haziran-Temmuz 2019 tarihleri arasında İstanbul’da üç yaşlı bakımevinde çalışmaya katılmayı kabul eden 133 sağlık personeli (63 hemşire, 71 bakım personeli) ile gerçekleştirilmiştir. Veriler “Genel Bilgi Formu”, Merhamet Ölçeği (MÖ), Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) ve Minnesota İş Doyumu Ölçeği (MİDÖ) ile toplanmıştır.
Bulgular: Yaş ortalaması 30,7± 9 olan katılımcıların %72,2’si kadın, %53,4’ü bakım personeli, %39’u gece çalışmaktadır. MÖ, sevecenlik, umursamazlık, paylaşımların bilincinde olma, bağlantısızlık, bilinçli farkındalık ve ilişki kesme toplam puan ortalamaları sırasıyla 4,11±0,49, 4,28±0,63, 4,00±0,80, 4,15±0,69, 4,00±0,80, 4,09±0,66, 4,14±0,86’dır. Duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı puan ortalamaları sırasıyla 1,43±0,70, 0,78±0,63, 1,38±0,50’dir. Ayrıca iş doyumu açısından değerlendirildiğinde, katılımcıların yarısından fazlası (% 57,9) iç iş doyumunu yüksek olduğunu ve katılımcıların% 66,9'unun orta derecede dış iş doyumu olduğu tespit edilmiştir. MÖ ve alt boyutları ile MTÖ alt boyutları negatif bir kolerasyon; kişisel başarı ile paylaşımların bilincinde olma arasında pozitif bir korelasyon saptanmıştır.
Sonuç: Araştırmamızda katılımcıların merhamet puanları yüksek, iş doyumları iyi ve tükenmişlik puanları düşük bulunmuştur. Merhamet düzeyinin artması yaşlı bakımı yapan personelin tükenmişlik düzeyini azaltmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı Bakımevi, Merhamet, Tükenmişlik, İş Doyumu, Sağlık Personeli

Effect of compassion level on burnout and job satisfaction in health personnel: Geriatric care center example

Öz

Aim: This study was conducted to determine the relationship between compassion, burnout and job satisfaction levels of nurses and health care personnel working in geriatric care center.
Materials and Methods: A cross‐ sectional, descriptive was adopted. This study was carried out on June-July in 2019 in three elderly institutions in Istanbul. The sample consisted of 133 health workers who accepted to participate in the study. Data were collected with the General Information Form (GIF), the Compassion Scale (CS), the Minnesota Satisfaction Questionnaire (MSQ), and the Maslach Burnout Inventory (MBI).
Results: Participants had average age of 30.7±9, among which 72.2% were female, 53.4% were care personnel and 39% worked in night shift. The mean scores of the participants on the compassion scale, on its kindness, on its ındifference, on its common humanity, on its separation, on its mindfulness, and on its disengagement were 4.11±0.49, 4.28±0.63, 4.00±0.80, 4.15±0.69, 4.00±0.80, 4.09±0.66, and 4.14±0.86 respectively. The results showed that the mean scores of the participants on its emotional exhaustion, on its depersonalization, and on its personal achievement were 1.43±0.70, 0.78±0.63, and 1.38±0.50 respectively. When participants were evaluated for job satisfaction, more than half of the participants (57.9%) were found to have high internal job satisfaction and 66.9% had intermediate external job satisfaction. There was a negative correlation between CS-and-subscales and MBI-and-subscales, and a positive correlation between personal success and awareness of sharing.
Conclusion: Participants of this study had high compassion scores, good job satisfaction and low burnout scores. Increasing compassion level decreasing burnout level of personnel giving elderly care.

Anahtar Kelimeler

Geriatric Care Center, Compassion, Burnout, Job Satisfaction, Health Personnel

Kaynakça

• Başol, O., Sağlam, Y., Çakır, N. N. (2018). Engelli ve yaşlı bakım personelinin tükenmişlik seviyeleri ile çalışma yaşamı kalitesi algısı ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(2), 71-97.
• Polat, F. N., Erdem, R. (2017). Merhamet yorgunluğu düzeyinin çalışma yaşam kalitesi ile ilişkisi: Sağlık profesyonelleri örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 291-312.
• Bloomfield, J., Pegram, A. (2015). Care, compassion and communication. Nursing Standard, 29(25), 45-50. doi:10.7748/ns.29.25.45.e7653.
• Dalgalı, B., Gürses, I. (2018). Merhametin sağlık hizmetlerindeki yeri ve önemi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 181-204.
• Bilgin, R., Emhan, A., Bez, Y. (2011). Sosyal hizmet kurumu çalışanlarında iş memnuniyeti, tükenmişlik ve depresyon: Diyarbakır ili alan araştırması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 210-228.
• Maslach, C., Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99–113.
• Partlak, N. G., Üstün, B. (2010). Türkiye’de ikinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hemşire ve hekimlerde tükenmişlik: Literatür incelemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 3(1), 40-51.
• Çoban, M. A. I., Ozbesler, C. (2016). Hastanelerde çalışan sosyal hizmet uzmanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 90-109.
• Çimen, M., Şahin, B., Akbolat, M., Işık, O. (2010). Özel bakım merkezinde çalışan personelin tükenmişlik ve iş doyum düzeylerine yönelik bir çalışma. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri, 3(1), 21-31.
• Yalçın, S. (2018). Muhasebe meslek mensuplarının tükenmişlik ve iş doyum düzeyleri. Alanya Akademik Bakış, 2(3), 235-257.
• Akdeniz, S., Deniz, M. E. (2016. Merhamet ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 50-61.
• Baycan, A. (1985). An analysis of several aspects of job satisfaction between different occupational groups. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cam, O. (2001). The burnout in nursing academicians in Turkey. Int J Nurs Stud., 38(2), 201-207.
• Diren, Z. (2018). Yaşlı bakım çalışanlarında duygusal zeka, kişilik özellikleri, örgütsel güven ve merhamet duyguları ile yaşlılara yönelik tutumlar arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi Programı, İstanbul.
• Ozan, A. (2019). Yoğun bakım hemşirelerinde merhametin ve merhamet yorgunluğunun belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum.
• Arkan, B., Yılmaz, D., Düzgün, F. (2019). Determination of compassion levels of nurses working at a university hospital. J Relig Health. Doi: https://doi.org/10.1007/s10943-019-00786-x.
• Arlı, Ş. K., Bakan, A. B. (2018). Cerrahi Hemşirelerde Merhamet ve Kültürlerarası Duyarlılığı Etkileyen Faktörler. Sted., 27, 277-283.
• Kolthoff, K. L., Hickman, S. E. (2017). Compassion Fatigue among nurses working with older adults. Geriat Nurs., 38, 106-109.
• Gürsoy, G. (2016). Yalova Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü çalışanlarının duygusal emek davranışları ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yalova Üniversitesi, Yalova.
• Kandelman, N., Mazars, T., Levy, A. (2018). Risk factors for burnout among caregivers working in nursing homes. Journal of Clinical Nursing, 27, 1-2, e147-e153.
• Zhang, Y. Y., Zhang, C., Han, X. R., Li, W., Wang, Y. L. (2018). Determinants of compassion satisfaction, compassion fatigue and burn out in nursing: A correlative meta-analysis. Medicine (Baltimore), 97, e11086.
• Cetrano, G., Tedeschi, F., Rabbi, L., Gosetti, G., Lora, A., Lamonaca, D., ... & Amaddeo, F. (2017). How are compassion fatigue, burnout, and compassion satisfaction affected by quality of working life? Findings from a survey of mental health staff in Italy. BMC health services research, 17(1), 1-11.
• Giles, C. W. (2011). Compassion Fatigue in home care nurses. A thesis submitted to The Faculty of Gardner-Webb University School of Nursing in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science in Nursing.
• Slocum-Gori, S., Hemsworth, D., Chan, W. W., Carson, A., Kazanjian, A. (2011). understanding compassion satisfaction, compassion fatigue and burnout: A survey of the Hospice Palliative Care Workforce. Palliative Medicine, 27(2), 172-178.
• Smart, D., English, A., James, J., Wilson, M., Daratha, K.B., Childers, B., Magera, C. (2014). Compassion fatigue and satisfaction: A cross-sectional survey among US Healthcare Workers. USA Nursing and Health Sciences, 16, 3–10.