SAĞLIK PERSONELİNDE DUYGUSAL ZEKÂ DÜZEYİ İLE DUYGUSAL EMEK DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, - , 01.06.2022

Gülhan Gök

Öz

Amaç: Bu araştırma kapsamında da sağlık personelinin duygusal zekâ düzeyi ile duygusal emek davranışı arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmada nicel araştırma yöntemi ve anket deseni kullanılmıştır. Araştırma verileri, dijital olarak oluşturulmuş üç bölümden oluşan anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Anketin ilk bölümünde katılımcıların cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, meslek ve deneyimleri gibi tanımlayıcı değişkenlere yer verilmiştir. Anketin ikinci bölümü Duygusal Emek Ölçeğini, üçüncü bölümü Duygusal Zekâ Ölçeğini içermektedir. Araştırmada kullanılan Duygusal Emek Ölçeği Diefendorff, Croyle ve Gosserand (2005) tarafından geliştirilmiş olup üç alt boyut ve on üç önermeden oluşmaktadır. Duygusal zekâ düzeyini belirlemek için 2002 yılında Wong ve Law tarafından geliştirilen Duygusal Zekâ Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada 432 sağlık personelinden elde edilen veriler analiz edilmiştir.
Bulgular: Araştırma kapsamında sağlık personelinin duygusal zekâ düzeyinin yüksek olduğu tespit edilmiş olup duygusal zekâ ile duygusal emek davranışı arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ancak bu ilişkinin zayıf olduğu belirlenmiştir. Sağlık personelinin duygusal zekâ düzeyinin duygusal emek davranışı düzeyini ne derecede yordadığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilen regresyon analizi sonucunda yaklaşık olarak %3 oranında bir açıklama düzeyine sahip olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç: Sağlık personeli, görevini yerine getirirken hasta ve hasta yakınlarının duygularını doğru tanımlamakta, anlamakta ve değerlendirmektedir. Ancak tespit ettiği bu duygulara yönelik rol yapma davranışı sergilememekte, hasta ve hasta yakınlarına samimi duygularını yansıtmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Emek, duygusal zeka, Sağlık Personeli

Kaynakça

• 1. Mayer, J. D., Roberts, R. D. & Barsade, S. G. (2008). Human Abilities: Emotional Intelligence. Annual Review of Psychology, 59(1), 507–536.
• 2. Kong, D. T. (2014). Mayer–Salovey–Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT/MEIS) and Overall, Verbal, and Nonverbal Intelligence: Meta-Analytic Evidence and Critical Contingencies. Personality and Individual Differences, 66, 171–175.
• 3. Ogurlu, U. (2020). A Meta-Analytic Review of Emotional Intelligence in Gifted Individuals: A Multilevel Analysis. Personality and Individual Differences, 110503, 1-11.
• 4. Zeidner, M. & Matthews, G. (2017). Emotional Intelligence in Gifted Students. Gifted Education International, 33(2), 163–182.
• 5. Fotopoulou, E., Zafeiropoulos, A. & Papavassiliou, S. (2021). EmoSocio: an Open Access Sociometry-Enriched Emotional Intelligence Model. Current Research in Behavioral Sciences, 1-39.
• 6. Mayer, J. D. & Salovey, P. (1993). The Intelligence of Emotional Intelligence. Intelligence. 17(4), 433–442.
• 7. Zeidner, M., Matthews, G., Roberts, R. D. & MacCann, C. (2003). Development of Emotional Intelligence: Towards a Multi-Level Investment Model. Human Development, 46 (2-3), 69–96.
• 8. Brackett, M. A., Bertoli, M., Elbertson, N., Bausseron, E., Castillo, R. & Salovey, P. (2013). Emotional Intelligence. Handbook of Cognition and Emotion. Michael D. Robinson, Edward R. Watkins & Eddie Harmon-Jones (Eds.), The Guilford Press.
• 9. Mayer, J. D., Salovey, P. & Caruso, D. R. (2004). Emotional Intelligence: Theory, Finding and Implications. Psychological Inquiry, 13(3), 197-215.
• 10. Izard, C. E. (2001). Emotional Intelligence or Adaptive Emotions?. Emotion, 1(3), 249-257.
• 11. Petrides, K. V. & Furnham, A. (2000). On The Dimensional Structure of Emotional Intelligence. Personality and Individual Differences, 29(2), 313–320.
• 12. Hochschild, A. R. (1983). The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling. Berkeley: University of California Press.
• 13. Diefendorff, J. M., Erickson, R. J., Grandey, A. A. & Dahling, J. J. (2011). Emotional Display Rules as Work Unit Norms: A Multilevel Analysis of Emotional Labor Among Nurses. Journal of Occupational Health Psychology, 16(2), 170 – 186.
• 14. Diefendorff, J. M., Richard, E. M. & Croyle, M. H. (2006). Are Emotional Display Rules Formal Job Requirements? Examination of Employee and Supervisor Perceptions. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 79(2), 273–298.
• 15. Diefendorff, J. M., Croyle, M. H. & Gosserand, R. H. (2005). The Dimensionality and Antecedents of Emotional Labor Strategies. Journal of Vocational Behavior, 66(2), 339–357.
• 16. Grandey, A. A. (2003). When “The Show Must Go On”: Surface Acting and Deep Acting as Determinants of Emotional Exhaustion and Peer-Rated Service Delivery. Academy of Management Journal, 46(1), 86–96.
• 17. Karaman, N. (2017). Çalışma Yaşamında Duygusal Emek. İş ve Hayat, 3(5), 30-56.
• 18. Wong, C. S. & Law, K.S. (2002). The Effects of Leader and Follower Emotional Intelligence on Performance and Attitude: An Exploratory Study. The Leadership Quarterly, 13, 243-274.
• 19. Kyllonen, P. C. (2012). The Importance of Higher Education and the Role of Noncognitive Attributes in College Success. Pensamiento Educativo. Revista de Investigación Educacional Latinoamericana, 49(2), 84-100.
• 20. Fernández-Berrocal, P. & Extremera, N. (2006). Emotional Intelligence: A Theoretical and Empirical Review of Its First 15 Years of History. Psicothema, 18 (1), 7-12.
• 21. Di̇ken, E. H. & Aydoğdu, M. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Fen Başarıları (Genetik Konusunda) Arasındaki İlişki. Online Science Education Journal, 3 (1), 1-13.
• 22. İyibaş, M. A. (2019). Lise Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin Analizi (Karaman İli Örneği). T.C. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi, Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Mardin.
• 23. Türkmen, Y., Özer, M., Karabulut, N. & Zekioğlu, A. (2020). Bireysel Spor Yapanlarda Duygusal Zekâ Düzeylerinin Akademik Not Ortalamaları Açısından Araştırılması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 81-92.
• 24. Özdemir, H. & Tatar, A. (2019). Genç Yetişkinlerde Yalnızlığın Yordayıcıları: Depresyon, Kaygı, Sosyal Destek, Duygusal Zekâ. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, 1 (2), 93-102.
• 25. Çankaya, M. & Çiftçi, G. E. (2019). Hemşirelerin Stresle Başa Çıkma Tarzlarında Duygusal Zekanın Etkisi: Çorum İlinde Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 391-414.
• 26. Soylu, P. & Yılmaz, M. (2017). Psikiyatri Kliniğinde Çalışan Hemşirelerin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Stresle Baş Etme Tarzları Arasındaki İlişki. Sağlık ve Toplum, 27(3), 38-48.
• 27. Büyükbeşe, T., Direkçi, E. & Erşahan, B. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Zekâlarının İletişim Becerilerine ve Bireysel Yenilikçilik Seviyelerine Etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (2), 221-236.
• 28. Akran, S. K. & Kocaman, İ. (2019). Görselleştirmeye Dayalı Etkinliklerin Okul Öncesi Çocuklarının Duygusal Zekâ Düzeyine Etkisi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 113-123.
• 29. Kılıç, H. F., Çağlıyan, S. & Dağ, G. S. (2017). Emotional Intelligence Levels of Nursing Students and Affecting Factors. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14(4), 275-282. 30. Çolak Okumuş, D. & Uğur, E. (2017). Hemşirelerin Duygusal Zekâ Düzeylerinin Bakım Davranışlarına Etkisi. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, (2), 104-109.
• 31. Çankaya, M. & Eriş, H. (2020). Hemşire ve Ebelerin Duygusal Zekâ Düzeylerinin Tespitine Yönelik Bir Çalışma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 656-664.
• 32. Güler, H. N. & Marşap, A. (2019). Duygusal Zekâ ve Duygusal Emek Etkileşimi Üzerine Bir Literatür İncelemesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(35), 63-81.
• 33. Yıldız, D. & Uzunsakal, E. (2018). Alan Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 14-28.
• 34. Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• 35. Çil, S. K. & Gök, G. (2019). Kurumsal Sosyal Sorumluluk. Ankara, İKSAD Publishing House.
• 36. Yetim, B. & Erigüç, G. (2019). Sağlık Çalışanlarında Duygusal Emek ile İlgili Yapılan Çalışmalara Yönelik Bir İnceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2), 225-240.
• 37. Boncukçu, M. & Esen, E. (2020). Duygusal Zekânın Duygusal Emek Davranışı ve Çalışanların Müşterilere Yönelik Davranışına Etkisi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1): 1-16.
• 38. Onay, M. (2011). Çalışanın Sahip Olduğu Duygusal Zekasının ve Duygusal Emeğinin, Görev Performansı ve Bağlamsal Performans Üzerindeki Etkisi. Ege Akademik Bakış, 11 (4), 587-600.
• 39. Baksi, A. & Durmaz Edeer, A. (2020). Yoğun Bakım Hemşirelerinin Duygusal Emek ve Genel Sağlık Durumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7 (2), 130-137.
• 40. Yılmaz, G. & Baran Durmaz, G. (2019). Pediatri Hemşirelerinin Empatik Eğilim, Duygusal Emek Davranışları ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2), 92-100.
• 41. Şat, A., Amil, O. & Özdevecioğlu, M. (2015). Duygusal Zekâ ve Duygusal Emek Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi: Özel Okul Öğretmenleri ile Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39 (2), 1-20.
• 42. Doğan, A. & Sığrı, Ü. (2017). Duygusal Emek: Hemşireler Üzerine Bir Çalışma. İş ve İnsan Dergisi, 4(2), 113-126.
• 43. Öz, S. D. & Baykal, Ü. (2018). Hemşirelerin Duygusal Emek Davranışı ve Etkileyen Faktörler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(1), 1-10.
• 44. Akdu, U. & Akdu, S. (2016). Duygusal Emek ve İş Stresinin Tükenmişlik Üzerindeki Etkileri: Profesyonel Turist Rehberleri Üzerinde Bir Araştırma. Journal of International Social Research, 9(47), 1142-1155.
• 45. Eroğlu, Ş. (2014). Örgütlerde Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 147-160.
• 46. Koçak, O. & Gürsoy, G. (2018). Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(17), 161-181.
• 47. Köse, S., Oral, L. & Türesin, H. (2011). Duygusal Emek Davranışlarının İşgörenlerin Tükenmişlik Düzeyleri ile İlişkisi Üzerine Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. İşletme Fakültesi Dergisi, 12(2), 165-185.
• 48. Kruml, S.M. & Geddes, D. (2000). Exploring the Dimensions of Emotional Labor: The Heart of Hochschild’s Work. Management Communication Quarterly 14(1), 8-49.