Alzheimer hastalarına bakım verenlerde bakım yükü ve ruhsal belirtiler

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 392 - 402, 01.09.2023

Ümmühan Dikililer , Emine Öksüz

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1262529

Öz

Giriş ve Amaç: Bu araştırma; Alzheimer hastalarına bakım verenlerde bakım yükü ve ruhsal belirtilerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı nitelikteki bu araştırma, Ankara’daki bir eğitim ve araştırma hastanesinin nöroloji, iç hastalıkları ve geriatri servisi polikliniklerinde Ocak- Haziran 2020 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya Alzheimer tanısı ile ayaktan takip ve tedavi gören hastalara bakım veren 117 birey dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında Bakım Verenlerin Yükü Envanteri (BVYE) ve Kısa Semptom Envanteri (KSE) kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma kapsamındaki bakım verenlerin BVYE puan ortalamaları 39,45 ± 22,10’dir. BVYE puan ortalamaları ile cinsiyet, medeni durum, gelir getiren bir işte çalışma durumu, gelir düzeyi ve hasta ile yakınlık derecesi arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Bakım verenlerin KSE puan ortalamaları ile cinsiyet, medeni durum, gelir getiren bir işte çalışma durumu ve hasta ile yakınlık derecesi arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p<0.05). Ayrıca BVYE ve KSE arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.05).
Sonuç: Araştırma sonuçlarına göre bakım verenlerin bakım yükü ve ruhsal belirtileri hafif düzeydedir. Kadın, evli, çalışmayan, gelir düzeyi düşük ve hastanın çocuğu olan bakım verenlerin bakım yükü daha fazladır. Ruhsal belirtiler ise kadın, bekar, çalışan ve akraba olan bakım verenlerde daha sık görülmektedir. Ayrıca bakım yükü arttıkça ruhsal belirtilerin sıklığı da artmaktadır. Bu araştırmanın sonuçlarının Alzheimer hastalarına bakım verecek bireylere yönelik planlanacak psikososyal girişimler için yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Alzheimer Hastalığı, Bakım Yükü, Ruhsal Belirtiler

Care burden and mental symptoms in caring for alzheimer’s patients

Öz

Kaynakça

• Silva Manzini C.S., & Carvalho do Vale FA. (2020). Emotional disorders evidenced by family caregivers of older people with Alzheimer’s disease. Dementia Neuropsychologia,14(1):56-61.
• Yiannopoulou K.G., & Papageorgiou S.G., (2020). Current and Future Treatments in Alzheimer Disease: An Update. Journal of Central Nervous System Disease, Volume 12: 1–12
• Pudelewicz A., Talarska D., & Bazczyk G., (2019) Burden of caregivers of patients with Alzheimer’s disease. Scand J Caring Sci., 33(2):336-341
• Shafiezadeh A., Heravi-Karimooi M., Mirzaee A., Rejeh N., & et al. (2020). Psychometric characteristics of the Iranian Caregiver Burden Inventory (CBI) in caregivers of elderly patients with Alzheimer. Health and Quality of Life Outcomes, 18(1):255.
• Duran-Gomez N., Guerrero-Martín J., Pérez-Civantos D., López Jurado C.F. & et al. (2020). Understanding Resilience Factors Among Caregivers of People with Alzheimer’s Disease in Spain. Psychology Research and Behavior Management, 13: 1011-1025.
• Vinas-Diez V., Conde-Sala J.L., Turro-Garriga O., Gascon-Bayarri J., & Rene -Ramirez R., (2019). Depressive Symptoms and Burden in Family Caregivers in Alzheimer Disease: A Structural Equation Model. Rev. Neurol, 69: 11-17
• Altay B., Erkuran H., & Aydın Avcı İ., (2018). Alzheimerlı Hastaya Bakım Verenlerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. Samsun Sağ Bil Der.,3(2): 1-8
• Kaya Uygun Ü., & Taylan H.H., (2018) Alzheimer Hastalarına Primer Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükünü Etkileyen Faktörler. Jass Studies-The Journal of Academic Social Sci-ence Studies, Number: 71 Autumn II, p. 513-531.
• Gomez-Gallego M., & Gomez-Gallego J.C., (2021). Predictors of Caregiver Burden of Patients with Alzheimer Disease Attending Day-Care Centres. International Journal of Environmental Research and Public Health., 18(20): 10707
• Terracciano A., Artese A., Yeh J., Edgerton L., & et al., (2020). Effectiveness of Powerful Tools for Caregivers on Caregiver Burden and on Care Recipient Behavioral and Psychological Symptoms of Dementia: A Randomized Controlled Trial. J Am Med Dir Assoc., 21(8): 1121-1127.e1. PMCID: PMC7302999
• Novak M., &Guest C., (1989). Application of a Multidimensional Caregiver Burden Inventory. Gerontologist., 29(6): 798-803
• Küçükgüçlü Ö., Esen A., & Yener G., (2009). Bakımverenlerin Yükü Envanterinin Türk Toplumu için Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi. J Neurol Sci Turk., 26(1): 60-73.
• Akyar, İ., &Akdemir, N., (2009). Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlerin Yaşadıkları Güçlükler. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 16(3), 32-49.
• Onat Kaya, H., & Çelik Y., (2018). Hasta Bakım Yükü: Alzheimer Hastalarına Bakım Verenler Arasında Bir Çalışma, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(4): 625-640
• Yıldırım, S., Engin, E., & Başkaya, V. A., (2013) İnmeli Hastalara Bakım Verenlerin Yükü ve Yükü Etkileyen Faktörler, Nöropsikiyatri Arşivi, 50: 169-174
• Derogatis L.R., (1992). BSI: Administration, scoring, and procedures manual -II. Clinical Psychometric Research. Towson.
• Şahin N.H., & Durak A., (1994). Kısa Semptom Envanteri:Türk gençleri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31): 44–56.
• Lai C., Cipriani M., Renzi A., Luciani M., & et al. (2018). The Effects of the Perception of Being Recognized by Patients With Alzheimer Disease on a Caregiver’s Burden and Psychophysical Health. American Journal of Hospice & Palliative Medicine, 1-7
• Falcão D., Braz M., Garcia C., Santos G., & et al. (2018). Psychogerontology Attention for Caregivers of Seniors Relatives With Alzheimer’s Disease. Psic Saúde Doenças, 19(2):377-897
• Bergvall N., Brinck P., Eek D., Gustavsson A., & et al. (2011). Relative İmportance of Patient Disease İndicators On İnformal Care And Caregiver Burden İn Alzheimer’s Disease. Int Psychogeriatr, 23:73–85.
• Eğilli Ç.E., & Sunal N., (2017). Demanslı Hastaya Bakım Verenlerin Bakım Yükü ve Etkileyen Etmenlerin Belirlenmesi. JAREN, 3(2), 83-91.
• Yazar T., Yazar H.O., Demir Y.E., Özdemir F., & ve ark. (2018) Assessment of The Mental Health of Carers According To The Stage Of Patients With Diagnosis of Alzheimer-type Dementia. Neurological Sciences, https://doi.org/10.1007/s10072-018-3293-6
• Malak A., & Dicle A., (2008). Beyin Tümörlü Hastalarda Bakım Verenlerin Yükü ve Etkileyen Faktörler. Türk Nöroşirürji Dergisi, 18(2) 118-21.
• Yurtsever S., Özge A., Kara A., Yandım A., Kalav S., & Yeşil P., (2013). The Relationship Between Care Burden And Social Support İn Turkish Alzheimer Patient’s Family Caregivers: Crosssectional Study. Journal Of Nursing Education And Practice, Vol. 3, No. 9.
• Shim Y.S., Park K.H., Chen C., Dominguez J.C., & et al., (2021). Caregiving, Care Burden And Awareness Of Caregivers And Patients With Dementia İn Asian Locations: A Secondary Analysis. BMC Geriatrics, 21:230 https://doi.org/10.1186/s12877-021-02178-x
• Tornatore J., & Grant L., (2002). Burden Among Family Caregivers of Persons with Alzheimer's Disease in Nursing Homes. The Gerontologist, 42(4): 497-506.
• Çetinkaya F., & Karadakovan A., (2012) Demanslı Hastaya Bakım Verenlerin Bakım Yükünün İncelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics, 15 (2): 171-178
• Dökmen Z.Y., (2012). Yakınlarına Bakım Verenlerin Ruh Sağlıkları ile Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 3-38.
• García-Alberca J.M., Lara J.P., & Berthier M.L., (2011) Anxiety And Depression In Caregivers Are Associated With Patient And Caregiver Characteristics In Alzheimer’s Disease. Int’l. J. Psychiatry In Medicine, Vol. 41(1) 57-69
• Koopmanschap M.A., van Exel N.J.A., van den Bos G.A.M., van den Berg B., & Brouwer W.B.F., (2004). The Desire For Support And Respite Care: Preferences Of Dutch İnformal Caregivers. Health Policy, 68: 309–320.
• Kimura N.R.S., Simoes J.P., Santos R.L., Tourinho Baptista M.A., & et al., (2021). Young- and Late-Onset Dementia: A Comparative Study of Quality of Life, Burden, and Depressive Symptoms in Caregivers. Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology, 34(5):434-444.
• Tel H., & Ertekin P.Ş., (2013). Investigation of the Relationship Between Burnout and Depression in Primary Caregivers of Patients with Chronic Mental Problems. Journal of Psychiatric Nursing, 4:145–52.
• Schulze B., & Rössler W., (2005). Caregiver Burden İn Mental İllness: Review Of Measurement, Findings And İnterventions İn 2004-2005. Curr Opin Psychiatry, 18:684–91.
• Atagün M.İ., Balaban Ö.D., Atagün Z., Elagöz M. & ve ark. (2011). Kronik Hastalıklarda Bakım Veren Yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3:513–52
• Ay S., Ünübol H., Ezer S., Omay O., & Sayar H.G., (2017). Yaşlı Hastalara Bakım Verenlerin Bakım Verme Yükleri ve Başa Çıkma Biçimleri ile Depresyon ve Anksiyete Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Family Practise Palliative Care, 2(3):38-44
• Liu S., Liu J., Wang X.D., Shi Z., & et al., (2017). Caregiver Burden, Sleep Quality, Depression, And Anxiety İn Dementia Caregivers: A Comparison of Frontotemporal Lobar Degeneration, Dementia With Lewy Bodies, And Alzheimer’s Disease. International Psychogeriatrics, p. 1-8 © International Psychogeriatric Association, doi:10.1017/S1041610217002630