Popüler Türk Dizilerinde Sunulan Aile İmajı: Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma

Year 2024, Volume: 26 Issue: 50, 541 - 573, 15.12.2024

Muhammed Furkan Koçak , Abdullah İnce

https://doi.org/10.17335/sakaifd.1526296

Abstract

Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’nin ardından dünyada en fazla dizi ihraç eden üçüncü ülke konumundadır. Bu çalışma, popüler Türk dizilerinde sunulan aile imajını ve lise öğrencileri üzerindeki potansiyel sonuçlarını incelemektedir. Araştırma, boşanma, nikâhsız birliktelikler, serbest ilişkiler ve mahremiyetin dönüşümü gibi aile kurumunu tehdit eden ve dönüştüren faktörleri belirlemiş ve bu faktörlerin toplumsal yapı üzerindeki yansımalarını değerlendirmiştir. Medyanın, özellikle dizilerin, toplum üzerindeki etkisi ve lise öğrencilerinin medya tüketim alışkanlıkları, anket ve tematik içerik analizi yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Türkiye’de lise öğrencileri arasında en popüler dizilerin "Kurtlar Vadisi", "Yasak Elma", "Sadakatsiz" ve "Aşk 101" olduğu tespit edilmiş ve bu dizilerin sunduğu aile imajı eleştirel bir bakış açısıyla incelemiştir. Dizilerdeki aile temsillerinin, gençlerin aile anlayışını ve mahremiyet kavramını nasıl etkilediği ekme ve gündem belirleme kuramları çerçevesinde analiz edilmiştir. Bulgular, popüler dizilerin, geleneksel aile değerlerine ve yapısına yönelik algıları değiştirebileceğini ve genç izleyicilerin sosyal gündemlerini etkileyebileceğini göstermiştir. Araştırma sonuçları, eğitimcilere, aile danışmanlarına ve politikacılara, gençlerin medya ile olan ilişkisini yönlendirecek stratejiler geliştirme konusunda rehberlik etmeyi amaçlamaktadır.

Keywords

Din sosyolojisi, Diziler, Lise öğrencileri, Aile, Kitle İletişim Teorileri

Family Image Portrayed in Popular Turkish Series: The Case of the High School Students

Abstract

Turkey is the third largest exporter of television series globally, following the United States and the United Kingdom. Turkish TV series are widely popular both domestically and internationally. This is an important indicator of Turkey's cultural influence and soft power. However, the portrayal of Turkish culture and lifestyle in Turkish TV series requires closer academic scrutiny. This study analyses the portrayal of the family in popular Turkish TV series and its potential impact on high school students. It identifies the factors that challenge and transform the family institution, such as divorce, unmarried unions, free relationships, and the transformation of privacy. Additionally, it evaluates the reflections of these factors on the social structure. The content of television and digital platform series has become a significant factor influencing societal perspectives on family structure. The portrayal of lifestyles and family relationships depicted in the series influence how young viewers perceive their family dynamics and values. This study used a survey and thematic content analysis methodology to examine the influence of media, particularly series, on society and the media consumption habits of high school students. These analyses aimed to determine which television series students consume, how the themes that form the basis of this research are represented in these series, and the potential impact of these themes on everyday life. The research sample was drawn from a quantitative survey of high school students attending five different types of high schools, representing various age groups and socio-economic backgrounds. The most popular TV series among high school students in Turkey were identified as ‘Kurtlar Vadisi’, ‘Yasak Elma’, ‘Sadakatsiz’ and ‘Aşk 101’. The family images presented by these series were then examined from a critical perspective. In the qualitative section of the study, the portrayal of family in the series, its impact on young people's perception of family, and the concept of privacy were examined within the context of Cultivation Theory and Agenda-Setting Theory.

Keywords

Sociology of Religion, Series, High School Students, Family, Mass Communication Theories.

References

• Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Hazal Deliçaylı - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1997.
• Cılızoğlu, Gamze Yetkin. “Kitle İletişim Araçlarında Yer Alan Kurgusal Sosyal Mesajlar: Televizyon Dizilerinde Kişiselleştirilen Değerlere Yönelik Yönelik Bir Analiz”. Selçuk İletişim 6/4 (2013), 90-100.
• Çelik, Celaleddin. “Kitle İletişim Araçları ve Popüler Kültür İlişkisine Sosyolojik Bir Yaklaşım”. Medyada Yeni Yaklaşımlar. ed. Metin Işık. Konya: Eğitim Kitabevi, 2004.
• Çelik, Nuriye. “Televizyon Dizilerinde Aile Temsilleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz”. Uluslararası Aile Sempozyumu. 399-413. Sinop: Sinop Üniversitesi, 2020.
• Denzin, Norman K. - Lincoln, Yvonna S. “İntroduction The Discipline and Practice of Qualitative Research”. The Sage Handbook of Qualitative Research. California: Sage Publication, 2011.
• Doğan, Cihangir. “Türkiye’de Boşanma Sorununun Sosyolojik ve İstatistiki Açıdan Değerlendirilmesi”. İstanbul Journal of Sociological Studies 25 (1998), 59-69.
• Ercan, Ebru Ağaoğlu - Bikiç, Nagihan Çakar. “Kadın Rollerinin Televizyon Dizilerinde Yer Alma Biçimlerine İlişkin Bir Karşılaştırma: Paramparça ve Medcezir Örneği”. İnsan ve İnsan 6/20 (2019), 165-183. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.483847
• Erdoğan, İrfan - Alemdar, Korkmaz. Öteki Kuram Kitle İletişimine Yaklaşımların Tarihsel ve Eleştirel Değerlendirilmesi. Ankara: Erk, 2002.
• Erjem, Yaşar - Çağlayandereli, Mustafa. “Televizyon ve Gençlik: Yerli Dizilerin Gençlerin Model Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 30/1 (2006), 15-30.
• Furtstanberg, Frank F. - Kiernan, Hathleen E. “Delayed Parental Divorce: How Much Do Children Benefit?”. Journal of Marriage and Family 63 (2001), 446-457.
• Garcia, Justin R. - Reiber, Chris. “Hook-ıp Behavior: A Biopsychosocial Perspective”. Journal of Social, Evolutionary, and Cultural Psychology 2/4 (2008), 192-208.
• Geçer, Ekmel. “Türk Dizileri Üzerine Kültürel ve İdeolojik Bır Değerlendirme: ‘Made in Turkey’”. Mütefekkir 2/3 (2015), 39-56. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.130246
• Gerbner, George. “Cultivation Analysis: An Overview”. Mass Communication and Society 1/3-4 (1998), 175-194.
• Gerbner, George vd. “The Demonstration of Power: Violence Profile No. 10”. Journal of Communication 29/3 (1979), 177-196. https://doi.org/10.1111/j.14602466.1979.tb01731.x
• Gerbner, George. “Toward ‘Cultural Indicators’: The Analysis of Mass Mediated Public Message Systems”. AV Communication Review 17/2 (1969), 137-148. https://doi.org/10.1007/BF02769102
• Giddens, Anthony. Sociology. Cambridge: Polity Press, 4. Basım, 2001.
• Huuree, Taina vd. “Long-term Psychosocial Effects of Parental Divorce: A Follow- up Study from Adolescence to Adulthood”. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience 256/4 (2006), 256-263.
• Işık, Metin. Kitle İletişim Teorilerine Giriş. Konya: Eğitim Yayınevi, 4. Basım, 2012.
• Janowitz, Morris. “The Study of Communication”. International Encyclopedia of the Social Sciences. ed. David L. Sills. USA: The Macmillan Company & The Free Press, 1968.
• Johnson, Burke - Christensen, Larry. Eğitim Araştırmaları Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar. ed. Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap, 2014.
• Kaçar, Ferhat. “Dizi ve Seriyallerin İzleyiciler Üzerindeki Etkisi Ölçeği”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 28/1 (2024), 81-100. https://doi.org/10.20296/tsadergisi.1247700
• Karkıner, Nadide. “Türkiye’de Aile Kurumu ve Nüfusla İlgili Sorunlar”. Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. ed. Zerrin Sungur. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 5. Basım, ts.
• Kelly, Joan B. “Children’s Living Arrangements Following Separation and Divorce: Insights From Empirical and Clinical Research”. Family Process 46/1 (ts.), 35-52.
• Kelly, Joan B. “Risk and Prospective Factors Associated with Child Adolescent Adjustment Fallowing Separation and Divorce”. Parenting Plan Evalations: Applied Research fot the Family Court. ed. Kathryn Kuehnle - Leslie Drozd. 49-84. New York: Oxford University Press, 2012.
• Kişin, Sevil. “Ülkelere Göre En Popüler Dijital Yayın Platformları”. Ad Just Brand. 20 Mart 2023. Erişim 17 Temmuz 2024. https://www.adjustbrand.com/haberler/dijital/ulkelere-gore-en-populer-dijital-yayin-platformlari/
• Koç, İsmet. “Türkiye’de Aile Yapısının Değişimi Sürecinde Tek Ebeveynli Ailelerin oluşumu, Belirleyicileri ve Refah Durumu”. Aile, Çalışma ve Sosyal hizmetler Bakanlığı: Türkiye Aile Yapısı İleri İstatistik Analizi, 2018. Ankara: TDV, 2019.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınbay - Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 4. Basım, 1999.
• Mcluhan, Marshall. Understanding Media The Extension of Man. London and New York: The MIT Press, 1994.
• Mcquail, Denis - Windahl, Sven. Communication Models for The Study of Mass Communication. New York: Routledge, 2013.
• Neuman, W. Lawrence. Tompumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. çev. Sedef Özge. Ankara: Yayın Odası, 7. Basım, 2014.
• Nolot, Benjamin. Liberated The New Sexual Revolution [Özgür Nesil, Yeni cinsel Devrim] (Film, 2022). https://www.imdb.com/title/tt6710214/
• Önal, Ümit (ed.). “Televizyon İzleme Ölçümü 2020 Yıllığı”. Televizyon İzleme Araştırmaları Anonim Şirketi, 2021. https://tiak.com.tr/upload/files/2020yillik.pdf
• Öngider, Nilgün. “Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Etkileri”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 5/2 (2013), 140-161.
• Özbek, Volkan vd. “Diziler Toplum Yapısını Nasıl Etkiler? Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Ön Araştırma”. VIII. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series. 276-287. Plovdiv: VIII. IBANESS Congress Series, 2018.
• Rodman, Hyman. Wayne State University Press. “Talcott Parsons’s’ View of the Changing American Family”. Merrill-Palmer Quarterly of Behavior and Development 11/3 (1965), 209-227.
• Rosenfeld, Michael J. - Roesler, Katharina. “Cohabitation Experience and Cohabitation’s Association With Marital Dissolution”. Journal of Marriage and Family 81/1 (2018), 42-58.
• Rosengren, Karl Erik. “Communication Research: One Paradigm, or Four?”. Journal of Communication 33/3 (1983), 185-207. https://doi.org/10.1111/j.14602466.1983.tb02420.x
• Sassler, Sharon vd. “Transitions From Sexual Relationships Into Cohabitation and Beyond”. Demography 55/2 (Nisan 2018), 511-534. https://doi.org/10.1007/s13524-018-0649-8
• Severin, Werner J. - Tankard, James W. Communication Theories: Origins, Methods and Uses in Mass Media. Essex: Pearson, 5. Basım, 2014.
• Shifflett, Kelly - Cummings, E. Mark. “A Program for Educating Parents about the Effects of Divorce an Conflict on Children: An Intial Avaluation”. Family Relations 48/1 (1999), 79-89.
• Şakrak, Bilgehan Ece. “Dizi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadının Temsili Örnek İnceleme: ‘Kadın’ Dizisi”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8/22 (2020), 420-434. https://doi.org/10.33692/avrasyad.686441
• Tekinalp, Şermin - Uzun, Ruhdan. İletişim Araştırmaları ve Kuramları. İstanbul: Beta, 3. Basım, 2009.
• TİAK Televizyon İzleme Araştırmaları Anonim Şirketi. 2023 Yılı Televizyon İzleme Davranışları Özet Veriler (2024). https://tiak.com.tr/upload/files/kunye.pdf
• Topal, Merve. “Modernleşme Bağlamında Türkiye’de Ailenin Dönüşümü”. Tehditler Bildiriler Kitabı. 381-398. Samsun: Sinop Üniversitesi Basın yayın Halkla İlişkiler Müdürlüğü, 2020.
• Turner, Bryan S. The Cambridge Dictionary of Sociology. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
• Türkarslan, Nesrin - Yurtkuran, Semra. Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Evliliğin Kuruluşuna İlişkin Görüş ve Düşünceleri. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, 2007.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028) (2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024 2028_11122023.pdf
• Ünür, Ece. “Türk Televizyon Dizilerinde Toplumsal Kimliklerin Temsili”. Erciyes İletişim Dergisi 3/2 (2013), 32-42.
• Ünür, Ece. “Yerli Dizilerde Ahlaki Değerler, Cinsellik ve Mahremiyet Algısı”. Medya ve Mahremiyetin Sınırları Ulusal Sempozyumu. 67-74. Erzurum: Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi, 2015.
• Yaylagül, Levent. Kitle İletişim Kuramları Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yayınları, 10. Basım, 2019.
• Yıldırım, Ergün. “Aile ve Evlilik Türleri”. Aile Sosyolojisi. ed. Kadir Canatan - Ergün Yıldırım. İstanbul: Açılımkitap, 3. Basım, 2013.
• “Cambridge Dictionary”. Cambridge University Press, https://dictionary.cambridge.org, ts. https://dictionary.cambridge.org
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, (22 Şubat 2022). https://data.tuik.gov.tr/bulten/index?p=evlenme-ve-bosanma-istatistikleri-2021-45568
• DH, Donanım Haber Elektronik yayıncılık. “Türkiye’de en çok kullanılan dijital platformlar belli oldu: işte 2023 rakamları”. Erişim 17 Temmuz 2024. https://www.donanimhaber.com/turkiye-de-en-cok-kullanilan-dijital-platformlar-belli-oldu--173893