AN EVALUATION ON THE ''EXPRESSIVE/DIALOGUE'' STYLE OF THE TURKISH FOLK MUSIC, IN SAFRANBOLU

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 254 - 266, 31.08.2025

Cengiz Büyükşahin , Fahri Dağı

Öz

Folk songs have been elements reflecting the culture of the Turkish people in all the regions where they live. As a social community, the people live in mutual communication. Folk songs in which the feelings and thoughts of more than one person are expressed simultaneously on the same subject are called “Değişmeli” folk songs. It has been observed that these folk songs are performed in a clear and simple language, presented in pure Turkish, and performed in accordance with Turkish customs. This study examines how the phenomenon of mutual communication, which is generally known to revolve around love and romance, differs in the Safranbolu region. It has been determined that the “Değişmeli” folk songs examined in the region are not only about love but also exist among various social groups. They are generally recited in the “Mani” form with 7, 8, and 11 syllable meters. The 6 and 10 syllable systems are rarely encountered. Examples from great masters who have left a deep mark on our folk music and folklore outside of Safranbolu are also presented. “Değişmeli” folk songs belonging to different professions and social groups in the Safranbolu region are presented with selected examples.

Anahtar Kelimeler

Safranbolu, , Variable Folk Songs , Songs Sung by Both Men and Women , Deme Folk Songs , Atma Folk Songs

TÜRK HALK MÜZİĞİNDE SAFRANBOLU YÖRESİNE AİT DEĞİŞMELİ (DEYİŞMELİ) TÜRKÜLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Türk halkının yaşadığı tüm coğrafyalarda kültürü yansıtan öğeler türküler olmuştur. Sosyal bir topluluk olan halk, karşılıklı iletişim halinde yaşamaktadır. Birden fazla kişinin duygu ve düşüncelerini aynı konu üzerinde aynı anda karşılıklı olarak dile getirdiği türküler ‘’Değişmeli’’ türküler olarak adlandırılmaktadır. Anlaşılır ve yalın bir dille icra edilip Arı bir Türkçeyle sunulduğu ve Türk töresine uygun bir halde icra edildiği görülmüştür. Bu çalışmada karşılıklı iletişimin genellikle aşk- sevda üzerine olduğu bilinen olgunun Safranbolu yöresinde nasıl farklılaştığı derlenmiştir. Yörede incelenen ‘’Değişmeli’’ türkülerin sadece sevda üzerine yakılmadığı çeşitli sosyal gruplar arasında da var olduğu tespit edilmiştir. Genel olarak 7’li, 8’li ve 11’li hece ölçüleriyle ‘’Mani’’ formunda okunmuşlardır. 6’lı ve 10’lu hece sistemine nadiren de olsa rastlanılmıştır. Safranbolu dışında Halk müziğimiz ve folklorumuzda derin izler bırakmış büyük Ustalardan da örneklerle anlatılmıştır. Safranbolu yöresine ait Farklı meslek ve sosyal gruplara dair ‘’Değişmeli’’ türküler seçilen birer örnekle sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Safranbolu , Değişmeli Türküler , Deme Türküler , Atma Türküler , Kadın-Erkek Ağızlı Türküler

Kaynakça

• Ataman, A., (2009). Safranbolu Türküleri ve Oyun Havaları [Haz. Süleyman Şenel], Safranbolu Kaymakamlığı, Seçil Ofset Matbaacılık, İstanbul.
• Ataman, S. Y., (2004). Eski Safranbolu Hayatı [Haz. Süleyman Şenel], Canyiğit Grafik, İstanbul.
• Cömert, E. (2014). Karşılıklı söyleşme/deyişme üslubuna dayalı değirmenci türküleri ve Yunanca varyantı. Folklor/Edebiyat, 20 (78), 131-178 .
• Çobanoğlu, Özkul (2010), “Türkü” Olgusu Bağlamında ‘Türkü” ve ‘Şarkı’ Terimlerinin Etimolojisini Yeniden Tanımlama Denemesi, Türk Yurdu, s. 46-49.,Ocak, S. 269
• Efendiyev, P. Ş. (1985). Halgın söz hezinesi, Bakı.
• Ertaş, N. (2000). Türkü Sever [Türkü]. Ayaş Yolları. Kalan Müzik
• Ertaş, M. (1998). Yüklendi Barhanam Çekildi Göçüm (Necip'e Ağıt)[Türkü] Kalktı Göç Eyledi. Kalan Müzik
• Gözaydın, N.(1989). Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), S. 445-450/Ocak- Haziran, TDK Yayınları, Ankara
• Günay, U. (1999). Türkiye’de Aşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. S.178
• Güneş, H. (2020). Safranbolu türkülerinin söz varlığı ve muhtevası üzerine bir inceleme TRT Türk halk müziği repertuvarı ve Adnan ATAMAN’ın “ Safranbolu Türküleri ve halk oyunları” eserinde yer alan türküler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kafkasyalı , A. (2010).Türkü.Türk Yurdu, 30/269, s.134-136.
• Kaplan, M.(1988). Türk Kültürü Araştırmaları. TKAE Yayınları. s.100-104.
• Namazaliyev, G. (1993). Azerbeycan halk türküleri(mahnı ve tesnifler), Ankara.
• Özdemir, Ü. (2011) "Safranbolu nun Kültürel Miras Turizm Kaynakları ve Korunması", Doğu Coğrafya Dergisi
• Öztürk, A. O. (2024). Kullanımlık Türkü kitapları kavramı ve Salih Turhan örneği. Türk Folklor Araştırmaları Derneği Dergisi (367), 52-66. https://doi.org/10.61620/tfra.1004
• Taşan, H. (1999). Arzu Kamber Halayı [Türkü]. Allı Turnam. Kalan Müzik
• Yakıcı, A. (2007).Türkünün tarihçesi, tanımı, Türk dünyasındaki yeri. Türkü.Türk Yurdu, 30/269, s 91-98.
• Turhan, S. (2024). Halk müziğinde karşılıklı okunan Türküler. ST Prodüksiyon
• İnternet Kaynakçası
• Güzel Sanatlar (Haziran 2025). Türkü. https://guzelsanatlar.ktb.gov.tr/TR-3718/turku.html