Regulations Made by The Prophet (Pbuh) Regarding the Commercial Perceptions and Practices of The Islamic Society

Year 2025, Issue: 11, 19 - 40, 15.06.2025

Yavuz Selim Göl

https://doi.org/10.47169/samer.1660597

Abstract

It is inevitable that religions will make important regulations on issues related to trade, which is an indispensable area of societies in every period of human history. The Arab society in which the Prophet Muhammad (pbuh) was born and lived was a society in which both local and regional trade was actively carried out, and therefore it had important rules regulating commercial activities and established self-control mechanisms within itself for the security of trade. As in every society, measures were tried to be taken in areas where the strong could oppress the weak, but due to the lack of a strong legal concept at the time, the measures taken did not have the desired effect. However, during the dark period that the Arabs were in, a group of people, including the Prophet (pbuh), initiated a formation known as the Hilf al-Fudul or the Society of the Virtuous in order to stand against injustice. This did not provide a general improvement, but it also showed that there were people in society who reacted against injustice. After the Prophet (pbuh) migrated to Medina, important developments also took place in the field of trade. The first of these regulations was the establishment of a marketplace, which also aimed to break the monopoly of the Jews who controlled trade in Medina. The Prophet Muhammad (pbuh), who established a marketplace for Muslims, brought a new breath to trade by making important arrangements here. More importantly, he aimed to ensure that Muslims took an active role in trade. He also aimed to prevent unfair gains within society by conducting fair trade. He tried to ensure that Muslims created a strong sense of trust towards each other and thus created a society of trust. The main goals of our study are to show that the commercial life that the Prophet Muhammad tried to establish was a system that aimed to provide easy access to products for all segments of society and also to keep purchasing power in balance. In addition, by making evaluations on the nature of money, we clarify the reasons for one of the most important reasons for the greatest economic difficulties of today’s societies. In addition, we highlight the negativities created by practices such as interest and black markets within society. We explain that the main goal of Islam in the field of trade is to create a more just and livable society.

Keywords

Sirah , Islamic society , trade , Economy , Islam

Hz. Peygamber’in (sas) İslam Toplumunun Ticari Anlayış ve Uygulamalarına Yönelik Yaptığı Düzenlemeler

Abstract

İnsanlık tarihinin her döneminde toplumların vazgeçilmez alanlarından birisini oluşturan ticaret ile ilgili konularda dinlerin önemli düzenlemeler yapması kaçınılmazdır. Hz. Peygamber’in (sas) içerisinde doğduğu ve yaşadığı Arap toplumu da hem yerel hem de bölgesel ticaretin aktif olarak sürdüğü bir toplum olması sebebiyle ticari faaliyetleri düzenleyen önemli kurallara sahip olmasının yanında ticaretin güvenliği için kendi içerisinde oto-kontrol mekanizmaları kurmuştur. Her toplumda olduğu gibi güçlünün zayıfı ezebileceği alanlarda önlemler alınmaya çalışılmış ancak dönemin güçlü bir hukuk nosyonuna sahip olmaması sebebiyle alınan önlemler istenen etkiyi göstermemiştir. Ancak Arapların içerisinde bulunduğu karanlık süreçte Hz. Peygamber’in de içerisinde bulunduğu bir grup insan haksızlıklara karşı durmak için Hılfü’l-fudul ya da Erdemliler Cemiyeti olarak bilinen bir oluşuma girişmişlerdi. Bu da genel bir düzelmeyi sağlamadı ama toplumda haksızlıklara karşı tepki duran insanlar olduğunu da gösterdi. Hz. Peygamber’in (sas) Medine’ye hicretinden sonra ticaret alanında da önemli gelişmeler meydana geldi. Bu düzenlemelerin ilki Medine’de ticareti elinde bulunduran Yahudilerin tekelini kırmayı da amaçlayan pazar yeri oluşturulması olmuştur. Müslümanlar için bir pazar yeri oluşturan Hz. Peygamber (sas) burada önemli düzenlemeler yaparak ticarete yeni bir soluk getirmiştir. Daha da önemlisi Müslümanların ticarette aktif bir rol üstlenmesini sağlamayı amaçlamıştır. Ayrıca Müslümanların adil bir ticaret yaparak toplum içinde haksız kazancın önüne geçmelerini hedeflemiştir. Müslümanların birbirlerine karşı güçlü bir güven duygusu oluşturmalarını ve bu vesileyle bir güven toplumu oluşmasını sağlamaya gayret etmiştir. Çalışmamızın temel hedefleri Hz. Peygamber’in (sas) oluşturmaya çalıştığı ticaret hayatının toplumun tüm kesimlerinin ürünlere rahat erişimini hedefleyen ve ayrıca satın alma gücünü dengede tutmayı amaçlayan bir sistem olduğunu göstermektir. Ayrıca paranın niteliğine dair değerlendirmelerde bulunarak günümüz toplumlarının en büyük ekonomik sıkıntılarının önemli sebeplerinden birisinin sebeplerini açıklığa kavuşturmaktır. Ayrıca faiz, karaborsa gibi uygulamaların toplum içerisinde oluşturduğu olumsuzlukları öne çıkarmaktır. İslam’ın ticaret sahasındaki temel hedefinin daha adil daha yaşanabilir bir toplum yapısı oluşturmayı hedeflediğini açıklamaktır.

Keywords

Siyer , İslam Toplumu , Ticaret , İktisat , İslam

References

• Acar, Kadir. “Cahiliye Döneminde Ticaret Ahlâkı”. İnsan, Din ve Erdemlilik. İstanbul: DEM Yayınları, 2022. https://dem.org.tr/yayin/e-kitaplar/2022/12/insan-din-ve-erdemlilik
• Acar, Mustafa, İktisadın Evrensel Yasaları ve Kadim Sorunları, (Konya: Literatürk Academia Yayınları, 2018.
• Algül, Hüseyin. “Haram Aylar”. Erişim 16 Mart 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/haram-aylar
• Arı, M. Salih. “Hilfu’l-Fudûl Cemiyetinin Sosyal Dayanışmadaki Rolü”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (01 Haziran 1998), 375-384.
• Belazurî, Ahmed b. Yahya el-. Fütûhu’l-Büldân. çev. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
• Binatlı, Yusuf Ziya. “Faiz ve İslam Hukukunda Faiz”. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2/1 (1966), 147-183.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. Kahire: Daru’t-Te’sîl, 2012.
• Cesur, Ertuğrul - Arca, Abdullah. “İslam’da İktisadın Felsefesi, Kapitalizm ve Adam Smith’in Gizli El’i”. Dicle İlahiyat Dergisi 24/1 (26 Haziran 2022), 187-206.
• Cora, İhsan. “Çağdaş Tüketici Pazarları Açısından ‘ Medine Pazarı’ nın Analizi”. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi 1/5 (31 Ağustos 2020), 51-62.
• Çağlar, Ünal – Dışkaya, Senem. “Küreselleşme, Uluslararası Para Sistemi ve Kriz”, İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi 5/2 (31 Temmuz 2018), 1-24.
• Çelik, Yılmaz. İslâm’da Sosyal Hizmetler -Hz. Peygamber Dönemi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
• Çelikkol, Yaşar. Hicri Birinci Yüzyılda Medine Şehri (Fiziki, demografik, idari, iktisadi ve sosyal yapısı). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.
• Çelikkol, Yaşar. İslâm Öncesi Mekke. 3. Baskı. (Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
• Çınar, M.Y, “İş, Çalışma Yaşamı ve İş Analizi” Çalışma Psikolojisi, ed. Bilgin, S.L. ve Cengiz, A.A, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayını, 2013.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahmân. Sünenü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî. Suudi Arabistan: Dâru’l-Muğnî, 2000.
• Erman, Uğur. “İslam’da Ticaret Ahlakının Oluşmasında Hadislerin Rolü”. Journal of Academic Value Studies 5/4 (2019), 719-730.
• Ezrakî, Ebu’l-Velîd Muhammed b ʿAbdullah b. Ahmed. Ahbâru Mekke ve mâ câʾe fîhâ mine’l-âsâr. thk. Ruşdî Sâlih Melhas. Beyrut: Dâru’l-Endelus, ts.
• Glaeser, Edward L., ve Bruce Sacerdote. “The Rise of Capitalism”. Journal of Economic Growth, Cilt 2, Sayı 2, 1997, 197-223.
• İbn Mâce, Ebû ʿAbdillâh Muhammed b Yezîd. Sünen. thk. Muhammed Fuʾâd ʿAbdulbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi Kütübi’l-ʿArabiyye, ts.
• İbn Sa’d Muhammed b. Menî. Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr, çev. Abdurrahman Elmalı - Mehmet Akbaş, İstanbul: Siyer Yayınları, 2015.
• İbn Teymiye. Bir İslâm Kurumu Olarak Hisbe. çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: İnsan Yayınları, 1989.
• Kallek, Cengiz. “Hisbe”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 29 Eylül 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/hisbe.
• Kanbir, Özgür. İktisadi Gelişmenin Ekonomi Politiği ve İslam Dünyasında Gelişme Sorunları. Ankara: Sayda Yayıncılık, 2024.
• Karan, Cuma. Psiko-Sosyo-Tarih Açısından Bedir Meydan Muharebesi. Ankara: İlâhiyât Yayınları, 2021.
• Köse, Feyza Betül. “Women in Pre-Islamic Arab Society”. Akademik Siyer Dergisi Cahiliye Özel Sayısı, 76-91. https://doi.org/10.47169/samer.1459683
• Köse, Saffet. İslâm İş ve Ticaret Ahlâkı. İstanbul: İGİAD Yayınları, 3. baskı., 2017.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. Ahkâmü’s-Sultâniyye. Kuveyt: Mektebetü Daru Kuteybe, 1989.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim. el-Câmiu’s-sahîh. Kahire: Daru’t-Te’sîl, 2014.
• Özafşar, Mehmet Emin - Vd. Hadislerle İslam. 7 Cilt. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı, 4. Basım, 2020.
• Smith, Adam. The Theory of Moral Sentiments. Londra: Henry G. Bohn, 1853.
• Sönmez, Nesim. “Hılfu’l-Fudûl Teşkilatı”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (01 Temmuz 2014), 399-419.
• Şulul, Kasım. İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber (a.s.) Devri Kronolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 5. Basım, 2014.
• Tabakoğlu, Ahmet. “İslâm’da Para Politikası Hakkında Bir Deneme”, Toplu Makaleler II: İslâm İktisadı, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2005, 191-199.
• Temir, Hakan. Arap Yarımadasında Kabile Hayatı. İstanbul: Siyer Yayınları, 2020.
• Tirmizî, Muhammed b. ʿÎsâ b Sevre b. Mûsa b. ed-Dahhâk. el-Câmiʿu’l-kebîr-Sünen-i Tirmizî. thk. Beşşâr ʿAvvâd Maʿrûf. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1998.
• Uçar, İlyas. Hz. Muhammed Zamanında Medine’de Gündelik Hayat Mekanın Üretimi. Fecr Yayınevi, 2019.
• Von Glahn, Richard. The Economic History of China: From Antiquity to the Nineteenth Century. Cambridge University Press, 2016.
• Yıldırım, Fethi. Hz. Peygamber Döneminin İktisadi Yapısı. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Atatürk Üniversitesi, 2018.
• Yıldırım, Taner. Ticaretin Altın Çağı. ed. Yunus Emre Tansü. Elazığ: İksad Yayınları, 2022.
• Zıvalı, Salih. el-İşkâliyyâtü’ş-şer’iyyetü fi’l-amelâti’r-rakamiyyeti: Dirâsetü’t-tahliliyye. Malezya İslam Üniversitesi, 2022.
• “Basın Açıklaması”. Erişim 29 Eylül 2024. https://www.diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/33669/basin-aciklamasi
• “İslam’da Ticaretin Önemi: Medine Pazarı Örneği | İslam İktisadı”, https://islamiktisadi.net/2020/01/20/islamda-ticaretin-onemi-medine-pazari-ornegi/.