16. YÜZYIL İZNİK'TE ÜRETİLEN KAPALI FORMLU SERAMİKLER

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 350 - 365, 15.01.2021

Azize Melek Önder

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.876779

Cited By: 1

Öz

“16. yüzyıl İznik’te Üretilen Kapalı Formlu Seramikler” başlıklı bu çalışma Türkiye müzelerinde bulunan 16. yüzyıla ait kapalı formlu seramiklerin tipolojisini konu almaktadır. Araştırmanın ana amacı bu dönem seramiklerinin tipolojisini oluşturmaktır. Bunun için öncelikle kap biçimleri araştırılmış ve bunların diziliminde gövde biçimleri ölçüt olarak belirlenmiştir. Kap gövdeleri basit ve bileşik form olarak isimlendirilen formlardan oluşmaktadır. Daha sonra bu iki grup kendi içerisinde ölçüt, boyut ve oran ile birlikte, ağız biçimi ve eklentiler göz önüne alınarak alt gruplar oluşturulmuştur. Bu bağlamda dönem seramiklerinin form tipolojisi, Türkiye müzelerinden elde edilen dokuz ana tip (Maşrapa, Bardak, Hokka, Kandil, Kavanoz, Sürahi, Şişe, Üsküre, Vazo) altında toplanmıştır.
16. yüzyıl Osmanlı Seramik sanatı konusunda incelenen araştırmaların içeriklerine bakıldığında form, ya hiç işlenmemiş ya da ikinci planda tutularak çok az bilgi içerdiği tespit edilmiştir. Kap tipleri konusunun ise tipoloji, işlev ve biçim açısından yeterince araştırılmadığı görülmektedir. Bu kapsamda 16. yüzyılda görülen kapalı formlu İznik seramiklerinin tipolojik değerlendirmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İznik Seramikleri, Kapalı Formlar,, Tipoloji

CLOSED FORM CERAMICS PRODUCED IN 16TH CENTURY IZNIK

Öz

This study titled “The Closed Form Ceramics Produced in 16th Century İznik focuses on the typology of the closed form of the 16th century ceramics museum located in Turkey. The main purpose of the research is to create a typology of ceramics in this period. For this purpose, firstly, container shapes were investigated and body shapes were determined as criteria in their sequencing. Container bodies consists of forms called simple and compound forms. Subsequently, subgroups were formed by considering the criteria, size and proportion, dialect shape and attachments within these two groups. In this context, the term forms of ceramic typology was examined under the main nine types obtained from museums in Turkey (Mug, Cups, inkpot, Lamp, jars, pitchers, bottles, Propel, Vases)
Considering the studies on the 16th century Ottoman ceramics art, it was found that the form was either not processed at all or contained very little information by keeping it in the background. It is seen that the subject of container types is not sufficiently investigated in terms of typology, function and form. In this context, a typological evaluation of the closed form Iznik ceramics seen in the 16th century was made.

Anahtar Kelimeler

IznikCeramics, ClosedForms, Typology

Kaynakça

• • Anılanmert, B.-Rona, Z. (2008). “Seramik”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi 3, İstanbul, s.1386-1391.
• • Aslanapa, O. (1965). Anadolu’da Türk Çini ve Keramik Sanatı, İstanbul.
• • Atasoy, S. (1972), İstanbul Arkeoloji Müzelerindeki Bronz Kandiller Katalogu, İstanbul.
• • Atasoy, N. (1989). İznik Seramikleri, İstanbul, TEB Yayınları.
• • Biçici, H. K. (2012). “İznik Müzesindeki Kandil ve Şamdan Motifli Mezar Taşları”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer, s. 637-661, Ankara.
• • Bilgi, H. (2009). Ateşin Oyunu, Sadberk Hanım Müzesi ve Ömer M. Koç Koleksiyonlarından İznik Çini ve Seramikleri, İstanbul.
• • Bingül, N.R. (1955). “Çeşm-i Bülbül Maddesi”, Eski Eserler Ansiklopedisi, İstanbul.
• • Can, Y.-Gül, R. (2006). Ana Hatlarıyla Türk İslam Sanatları ve Estetiği, İstanbul.
• • Carswell, J. (2012). Iznik Pottery, The British Museum Press, London.
• • Denny, W. B. (2004). İznik, The Artistry of Ottoman Ceramics, Thames&Hudson.
• • Kırilen, G. (2015). “16.-17. yüzyılda Osmanlı ile Çin Arasındaki Diplomatik ve Kültürel İlişkiler”, s.223-230.
• • Gök, S. (2004). “2000 Yılı Beçin Kazısı’nda Bulunan Cam Kandil Hakkında” Sanat Tarihi Dergisi, Sayı: XIII/I, Nisan, s.33-41.
• • Henderson, J. (1989). “Teknik Açıdan İznik Seramikleri”, İznik Seramikleri, TEB yayınları, İstanbul, s.64-68.
• • Karamağaralı, B. (1982). “Mevlana Müzesinde Bulunan Bir On Altı Kollu Şamdan Üzerine”, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara.
• • Kolsuk, A. (1976). “Osmanlı Devri Çini Kandilleri”, Türk Etnografya Dergisi, S.XV, Ankara, s.73-91.
• • Kütükoğlu, M. S. (1994). Osmanlı Belgelerinin Dili: Diplomatik, İstanbul.
• • Lane, P. (1988). Ceramic Form, London.
• • Mahir, B. (2005). Osmanlı Minyatür Sanatı, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• • Mahmud, K. (1072-1074). Dîvânu Lugâti’t-Türk, Çev: Fuat Bozkurt, Salon Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• • Ökse, A. T. (1999). Ön Asya Arkeolojisi Seramik Terimleri, İstanbul.
• • Ökse, A. T. (2001). Arkeolojik Çalışmalarda Seramik Değerlendirme Yöntemleri, İstanbul,
• • Ökse, A. T. (2012). Ön Asya Arkeolojisinde Çanak Çömlek, Teknik Özellikleri, Biçimleri, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• • Öney, G. (1992). ”Çini ve Seramik Sanatı”, Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Ankara, s.93-134.
• • Öney, G. (2000). Beylikler ve Erken Osmanlı Sanatı, Sosyal Yaşantısına Genel Bakış. Akdenizde İslam Sanatı Erken Osmanlı Seramikleri, Beyliklerin Mirası (s. 12-33). İzmir: Arkoloji ve Sanat Yayınları.
• • Öz, T. (1947). Cam işleri Sergi Kitabı, Ankara.
• • Rıce, P. M. (1987). Pottery Analysis A Sourcebook, Chicago.
• • Roux, J. P. (2008). Türklerin Tarihi Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl, İstanbul.
• • Schımmel, A. (1984). Calligraphy and Islamic Culture, Londra.
• • Yetkin, Ş. (1986). Anadolu da Türk Çini Sanatının Gelişmesi, İstanbul.