THE REFLECTION OF GENDER ROLES IN ILLUSTRATION: A SEMIOTICAL ANALYSIS IN THE CONTEXT OF GOOGLE DOODLE

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 624 - 649, 20.06.2025

Merve Ersan , Gamze Bal

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1718078

Öz

Gender encompasses socially accepted norms and behaviors attributed to men and women.
Mass media significantly shapes and influences these roles. As a key tool for rapid information
access and communication, the internet holds a vital place, with Google serving as
the most popular search engine for activities like information retrieval, news tracking, and
video streaming. On special occasions, Google features dynamic and interactive designs called
“Doodles” on its logo to emphasize the day’s significance. This research aims to analyze
how gender is portrayed in Google Doodle designs. In this context, a purposive sampling
method is used to examine a total of 70 Doodles specially designed for Mother's Day and
Father's Day by Google between 2000 and 2023, revealing that 49 of these designs contained
indicators of a gender-biased approach. These Doodles are categorized into twelve
groups based on similar visual and semantic features, and detailed analyses are conducted
using Roland Barthes’ semiotic method. As a result, it is revealed through the examined designs
which indicators convey gender roles and how roles attributed to women in society are
reflected in Google Doodle designs. The designs are found to reproduce traditional gender
roles, thereby supporting a patriarchal gendered order.

Anahtar Kelimeler

Gender , Google , Doodle , Illustration , Semiology.

TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİNİN İLLÜSTRASYONA YANSIMASI: GOOGLE DOODLE ÖZELİNDE GÖSTERGEBİLİMSEL BİR ANALİZ

Öz

Toplumsal cinsiyet, toplum içinde kabul edilen ve kadın ve erkek ile ilişkilendirilen çeşitli
davranış biçimlerini ve normları ifade eder. Kitle iletişim araçları, toplumsal cinsiyeti
şekillendirmede ve etkilemede önemli bir rol oynamaktadır. Bilgiye hızla erişim sağlayan
ve iletişimi kolaylaştıran bir araç olan İnternet üzerinde “Google”, kullanıcıların en sık
kullandığı arama motoru olarak önemli bir konuma sahiptir. Google arama motorunu
ziyaret eden kullanıcılar, çeşitli özel günlerde logo üzerinde “Doodle” isimli günün anlam
ve önemini vurgulayan hareketli ve etkileşimli tasarımlar ile karşılaşmaktadır. Bu araştırma,
Google Doodle tasarımlarında toplumsal cinsiyetin nasıl sunulduğunu tespit etmeyi
amaçlamaktadır. Bu bağlamda, amaçlı örnekleme kullanılarak, Google’ın 2000-2023 yılları
arasında Anneler Günü ve Babalar Günü’ne özel tasarladığı toplam 70 adet Doodle
incelenmiş, bu tasarımların 49’unda cinsiyetçi bir yaklaşım içeren göstergelerin bulunduğu
tespit edilmiştir. Bu Doodle’lar arasında benzer görsel ve anlamlara sahip tasarımlar dokuz
grupta toplanarak Roland Bartes’ın göstergebilimsel yöntemi ile detaylı çözümlemeleri
yapılmıştır. Sonuç olarak; incelenen tasarımlarda toplumsal cinsiyet rollerinin hangi göstergeler
aracılığıyla iletildiği ortaya konulmuş, ayrıca toplumda kadına atfedilen rollerin
Google Doodle tasarımlarına yansıdığı; tasarımların geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini
yeniden üretir nitelikte olduğu, dolayısıyla ataerkil cinsiyetçi düzeni destekler biçimde tasarlandığı
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet , Google , Doodle , İllüstrasyon , Göstergebilim.

Kaynakça

• Arslan, A. (2004). Medyanın birey, toplum ve kültür üzerine etkileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-12.
• Aypek Arslan, A. ve Bal, G. (2021). Pandemi döneminde toplumsal farkındalık oluşturmaya yönelik hazırlanan logoların göstergebilimsel analizi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 10(29), 523-541.
• Bal, G. ve Alpaslan, T. D. (2025). Sosyal Mesaj İçeren Konularda Etkileşimli “Google Doodle”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 369-391.
• Balaban, Y. ve Çelik, İ. (2020). İnternet başlangıcı ile canlandırmada yeni anlatım biçimleri; gıf ve doodle bağlamında bir araştırma. Turkish Studies - Information Technologies and Applied
• Sciences, 15(4), 417-430. https://doi.org/10.47844/TurkishStudies.46162
• Barthes R. (1996). S/Z. (Çev. S. Öztürk Kasar), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2016). Göstergebilimsel serüven. (Çev: M. Rıfat ve S. Rıfat), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Burning Man Festival, (1998, 30 Ağustos). Google Doodle. 12 Haziran, 2023 tarihinde https://doodles.google/doodle/burning-man-festival/?hl=tr adresinden erişilmiştir.
• Carvalho, B. J. A. D., Soares, M. M., das Neves, A. M. M., ve Medeiros, R. P. (2013). Interactive doodles: a comparative analysis of the usability and playability of google trademark games between 2010 and 2012. In International Conference of Design, User Experience, and Usability, (508-517), Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-39241-2_56
• Cif Türkiye. (2021, 23 Aralık). Şimdiye kadarki en güçlü Cif Krem! [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=St9Zaz48u_4
• Cooper, K. (1989). Sözsüz iletişim, (Çev: T. Yankı). İstanbul: İlgi Yayıncılık.
• Çeken, B, ve Özkan, İ. F. (2020). Reklamlarda kadın imgesinin masal karakteri olarak kullanımı: Cif ürün reklam incelemeleri. SED Journal of Art Education, 8(1), 56-65.
• Çeken, B. (2016). Görsel cinas ve sosyal afişlerde kullanımı. Akdeniz Sanat Dergisi, 9(18), 1- 10.
• ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT & TASARIM DERGİSİ 647
• Sanat&Tasarım Dergisi,15 (1), 2025: 624-649
• Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de aile ve kadın emeği.
• Toplum ve Bilim Dergisi, 0(86), 139-170.
• Demiray, T. (1948a). İlkokula Temel Bilgiler “Yiyeceklerimiz ve Mutfak İşleri”. İstanbul: Türkiye Basımevi.
• Demiray, T. (1948b). İlkokula Temel Bilgiler “Ev Tertibi”. İstanbul: Türkiye Basımevi.
• Demirel, H. ve Pekasıl, A. (2024). Toplumsal cinsiyet algısı ve cinsiyetçi kelime kullanma sıklığının sosyodemografik değişkenler ve yaşam tarzları açısından incelenmesi: ankara örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (36), 345-360. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1437243
• Deveci, E. ve Yorulmaz, Ö. (2021). Evaluation of perspective on gender inequality in turkey using latent class analysis. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 130-144. https://doi.org/10.47934/tife.10.02.05
• Dinç, A. and Çalışkan, C. (2016). The perspectives of university students on gender roles. Journal of Human Sciences, 13(3), 3671. https://doi.org/10.14687/jhs.v13i3.3801
• Ersan, M. (2022). Reklam Tasarımda Bir Görsel Anlatım Yöntemi Olarak Kişileştirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(84), 1739-1753. https://doi.org/10.17755/esosder.1003656
• Father’s Day, (t.y.). Google Doodle. https://doodles.google/search/?title_like=father adresinden erişilmiştir.
• Frassanito, P. ve Pettorini, B. (2008). Pink And Blue: The Color Of Gender. Childs Nerv Syst, 24, 881–882. https://doi.org/10.1007/s00381-007-0559-3
• Gama Pehlwan’s 144th Birthday, (2022, 22 Mayıs). Google Doodle. 12 Haziran, 2023 tarihindehttps://www.google.com/doodles/gama-pehlwans-144th-birthday adresinden erişilmiştir.
• Garfield, S. (2012). Tam Benim Tipim. İstanbul: Domingo Yayınevi
• Gonçalves, G. M. P. (2012). The dialogue imperative: Trends and challenges in strategic and organisational communication. Labcom Books.
• Google Doodle, (1998, 30 Ağustos). https://doodles.google/ 12 Haziran, 2023 tarihinde erişilmiştir.
• Guiraud, P. (2016). Göstergebilim. (Çev. M. Yalçın), Ankara: İmge Kitabevi.
• ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT & TASARIM DERGİSİ 648
• Sanat&Tasarım Dergisi,15 (1), 2025: 624-649
• Güdücü, B. (2018). Biyolojik cinsiyet ve toplumsal cinsiyet. Dolunay Şenol ve Havva Eylem Kaya (Ed.), Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi içinde (ss. 14-33). Lisans Yayınları.
• Kırbaşoğlu Kılıç, L. ve Eyüp, B. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında ortaya çıkan toplumsal cinsiyet rolleri üzerine bir inceleme. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(3), 129-148.
• Kurt, N. O. (2019). 2010-2017 Yılları Arasında Yapılmış Çocuk Film Afişlerinin Göstergebilimsel Analizi (Yayın No. 580210) [Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Mora, N. (2005). Kitle iletişim araçlarında yeniden üretilen cinsiyetçilik ve toplumda yansıması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2(1), 2-7.
• Mother’s Day, (t.y.). Google Doodle. https://doodles.google/search/?title_like=mother%27s%20day adresinden erişilmiştir.
• Müzeyyen Senar’s 100th Birthday, (2018, 16 Haziran). Google Doodle. 12 Haziran, 2023 tarihinde https://doodles.google/doodle/muzeyyen-senars-100th-birthday/ adresinden erişilmiştir.
• Online Etimoloji Sözlüğü (t.y.) Doodle. https://www.etymonline.com/tr Çevrimiçi Etimoloji Sözlüğü içinde. 22 Mayıs, 2023, tarihinde https://www.etymonline.com/search?q=doodle adresinden erişilmiştir.
• Özel, F., Söylevi, S., Yılmaz, Ş., ve Akman, G. (2021). Toplumsal cinsiyetin gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde kadın sağlığına etkisi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 51-60. https://doi.org/10.47115/jshs.971559
• Paoletti, J. (2012). Pink and blue: telling the boys from the girls in America. Indiana: University Press.
• Reklamlarla Yaşıyorum, (2016, 31 Mayıs). Sıvı Deterjan Pınar Altuğ Benim Süper Annem Reklamı 2016 [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=LsU-ceoduHg Rıfat, M. (2002). Gösterge eleştirisi. İstanbul: Tavanarası Yayıncılık.
• Ryan, D. (2015). Google Doodles: evidence of how graphemes’ colour, shape, size and position can interact to make writing multidimensional. Writing Systems Research, 7(1), 79-96. https://doi.org/10.1080/17586801.2014.912578
• Sezgin, D. (2015). Toplumsal cinsiyet perspektifinde sağlık ve tıbbieştirme. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1). https://doi.org/10.18490/sad.63338 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT & TASARIM DERGİSİ 649
• Sanat&Tasarım Dergisi,15 (1), 2025: 624-649
• Sharpe, J. (2017). Doodle art and lettering with Joanne Sharpe: inspiration and techniques for personal expression. Ohio: North Light Books
• Shmueli, B. (2017). Measuring the effect of cultural adaptation on user engagement: the Google Doodle case [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Taipei National University of the Arts.
• Sığırcı, İ. (2016). Göstergebilim uygulamaları, metinleri, görselleri ve olayları okuma.Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şahin, F. T., Coşgun, A. A. ve Kılıç, Z. N. A. (2017). Babaların çocuklarıyla vakit geçirme durumlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 320-343.
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Cinsiyet. Sozluk.gov.tr Güncel Türkçe Sözlük içinde. 7 Nisan, 2023, tarihinde https://sozluk.gov.tr/?ara=cınsıyet adresinden erişilmiştir.
• Veur, D., Vrethem, K., Titley, G., ve Tóth, G. (2009). Toplumsal cinsiyet konu(şma)ları: gençleri etkileyen toplumsal cinsiyete dayalı şiddet hakkında bir kılavuz (Çev. Ş. Kıymaz Bahçeci). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Vise, A. ve Malseed, M. (2006). Google hikâyesi. (çev. G. Köse), İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• WWF. (t.y). 5 remarkable animal dads. https://www.worldwildlife.org/stories/5-remarkable- animal-dads
• Yıldız, I. (2022). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve Türkiye: insani geişme endeksi üzerinden bir değerlendirme. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1-20. https://doi.org/10.38120/banusad.1204847
• Yıldız, Y. (2020). Türkçe bitki adlarının anlam bilimi açısından incelenmesi (Yayın No. 626549) [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.