KARS COĞRAFYASINA YANSIYAN RUS MİRASI: YAPI TASARIMINDA UYUMLU İTTİFAK

Yıl 2024, , 215 - 231, 01.06.2024

Sezer Öztürk

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1374821

Öz

Tarihi günümüzden 7000 yıl öncesine kadar dayanan Kars adeta bir sis bulutunda kalmış gibi keşfedilmemiş, ama içinde hazine gibi bir tarih, kültür, mimari barındıran bir şehirdir. O sis bulutunun içerisinde ilerledikçe birer birer keşfedilen bu kültür varlıkları Kars’ı nirengi noktası haline getirmiştir. Bu çalışma kapsamında incelenecek yapılar Kars’a 1878-1917 yılları arasında Rus döneminden kalmıştır. Literatürde birçok yazarın benzettiği St. Petersburg şehri ile Kars’ın mimari yönlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesini içermektedir. İki kentin benzer ve farklı özellikleri vurgulanarak kentlerin mimari özgünlükleri tartışılmıştır. Çalışmanın materyali olan görseller Kars’ta yerinde fotoğraflama, St. Petersburg görselleri ise Google Maps Street özelliği ile ekran görüntüsü alarak elde edilmiştir. Sonuç olarak Çarlık Rusya, Kars bölgesine geleneksel mimariden uzak bambaşka bir mimari tarzı uygulamış ve farklılıklara rağmen bağlamıyla olumlu ilişkiler kuran yapısal eserler ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kars, St. Petersburg, Baltık Mimarisi, Eklektik Mimari, Yerel Mimarlık

Kaynakça

• Alınak, G. H. (2022). Kars’ta Rus Hakimiyeti Döneminde (1878-1918) İnşa Edilen Konutların Genel Mimari Özellikleri ve Günümüzdeki Koruma Sorunlarının Topçu Evi Örneklemi Üzerinden İrdelenmesi (731397). [Yüksek lisans tezi, Gebze Teknik Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi/ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Çetin, R. M. (2015). I. Petro’nun Şaheseri: Petersburg. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(6), 30-36.
• Çinko, M. A., ve Eres, Z. (2021). Kars’ta Bir Rus Dönemi Yapısının Cumhuriyet Döneminde Endüstri Yapısına Dönüşümü: Süt Tozu Fabrikası ve Korunmasına Yönelik Öneriler. Tüba-Ked Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (24), 47-68.
• Erdoğan, S. (2018). Baltık Mimarisi Etkisinde Kars (Batum Örnekleriyle Karşılaştırmalı) (522212). [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi/ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Fesci, C. (2022). Tarihi Konutlarda Mekânsal Ve İşlevsel Değişim: Kars Rus Konutları (747448). [Yüksek lisans tezi, Atılım Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi/ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Görgülü, L. S., Salman, A., Polat, C. H., ve Yavuz, A. Ö. (2021). Kentsel Bir Arayüz Olarak Kars’ taki Rus Dönemi Kamu Yapıları Cephelerinin Göstergebilimsel Analizi. İdealkent, 12(34), 1803-1824.
• Gündoğdu, H. (2010). XIX. Yüzyıl Kars Yapılarına Baltık Mimari Üslubunun Yansıması. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (18), 79-99.
• Gürallar, N. (2020). Russian Modernization in East Anatolia: The Case Of Kars. Muqarnas, 37 (1), 247-264.
• Ortaylı, İ. (1978). Çarlık Rusyası Yönetiminde Kars. Tarih Enstitüsü Dergisi, 9, 343-362.
• Peker, G. (2021). Kars’ta Bulunan Rus Dönemi Yapılarının Cephe Karakterinin Göstergebilimsel Yaklaşımla Analizi (676681). [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi/ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Sagona, A. (2006). Orta Çağ’dan önce Kars. F. Özdem. (Ed.). Kars, Beyaz Uykusuz Uzakta. (11-30.) Yapı Kredi Yayınları.
• Shvidkovsky, D. (2005). The founding of Saint Petersburg and the history of Russian architecture. Studies in the History of Art, (66), 79-97.
• Şengel, Ü. ve Öztürk, Y. (2023). Sanat Ve Mimaride İthal Modernizmin Sonuçları: Saint Petersburg. Journal Of Modernısm And Postmodernısm Studıes (Jomops), 4(1), 60-71.
• Türkan, S. (2017). Kars’ta Rus Dönemi’nde (1878-1918) İnşa Edilen Yapıların Cephe Özelliklerinin Analizi (497158). [Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi/ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ural, S. (2006), Yakınçağ’da Kars. F. Özdem. (Ed.). Kars, Beyaz Uykusuz Uzakta. (107-123) Yapı Kredi Yayınları.
• GÖRSEL KAYNAKLAR
• Görsel 1: https://kars.ktb.gov.tr/TR-291154/serhat-sehr-i-kars.html
• Görsel 2: a: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/195685?mode=full b: https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:Kars_evleri.jpg c: Kişisel arşiv.
• Görsel 3: a: https://www.wlf.ru/maps/spb_01.html b: https://www.insaport.com/haberler/bir-beyaz-sehir-kars/
• Görsel 4: a: https://en.wikipedia.org/wiki/File:The_monument_to_Nicholas_I_in_St._Petersburg_in_the_19th_century.jpg b: Kişisel arşiv.
• Görsel 5: a: https://www.google.com.tr/maps b: Kişisel arşiv. c: https://www.google.com.tr/maps d: Kişisel arşiv.
• Görsel 6: a: https://www.google.com.tr/maps b: https://www.google.com.tr/maps c: Kişisel arşiv. d: Kişisel arşiv.
• Görsel 7: a: https://www.google.com.tr/maps b: https://www.google.com.tr/maps c: Kişisel arşiv. d: Kişisel arşiv.
• Görsel 8: a: https://www.google.com.tr/maps b: Kişisel arşiv.
• Görsel 9: a: https://www.google.com.tr/maps b: https://www.google.com.tr/maps c: Kişisel arşiv. d: Kişisel arşiv.
• Görsel 10: a: https://www.google.com.tr/maps b: https://www.google.com.tr/maps c: Kişisel arşiv. d: Kişisel arşiv. e: https://www.google.com.tr/maps f: Kişisel arşiv.
• Görsel 11: a: https://www.google.com.tr/maps b: https://www.google.com.tr/maps c: Kişisel arşiv. d: Kişisel arşiv.
• Görsel 12: a: https://www.google.com.tr/maps b: Kişisel arşiv.