Müzelerde Korumaya Etkiyen Faktörler

Yıl 2019, Sayı: 24, 235 - 259, 26.12.2019

Emine Koçak , Bekir Eskici

Öz

Bütün dünyanın ortak değeri olan kültür varlıkları da diğer nesneler gibi meydana gelmeleriyle başlayıp yok olmalarına kadar süren bir bozulma süreci yaşarlar. Bu süreç malzemenin kendi yapısı, kullanım biçimi ve içinde var olduğu çevresel koşullarla çok yakından ilgilidir. Sıcaklık, bağıl nem, hava kalitesi, aydınlatma ve ışık, biyolojik etkenler gibi bozulmayı hızlandıran çevresel etkenleri, kasıtlı/ kasıtsız insan tahribatlarını, savaşların, doğal felaketlerin neden olabileceği riskleri en aza indirecek tedbirleri alarak bozulma süreçlerini yavaşlatmak ve yaşam sürelerini uzatmak kültür varlıklarını korumanın esas hedefidir.
Bu makalede, müzelerde korunan kültür varlıklarının kondisyonlarını ve bozulmalarını etkileyen faktörlerin, eserlere olan etkileri ve bozulmayı engelleyecek koşulların nasıl sağlanabileceği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Müze, Kültür Varlığı, Koruma, Çevresel Koşullar, Bozulma

Kaynakça

• Adcock, E. (1998). IFLA Principles For The Care and Handling of Library Material, International Federation of Library Associations and Institutions Core Programme on Preservation and Conservation and Council on Library and Information Resources.
• Al- Saad, Z. (2013). “Course Outline: Preventive Conservation”, UNESCO World Heritage.
• Ayaokur,A.(2014).MüzelerdeBilgiYönetimi:SadberkHanımMüzesiÖrneği,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Beşkonaklı, J. (2010). Dolmabahçe Sarayı’nda Endirekt Koruma Yöntemleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Boylan, P. J. (2004). “Managing People. Running a Museum: A Practical Handbook”, (ed. Patrick J. Boylan), Paris: ICOM, 147-160.
• Bettini, G. and Massa, S. (1991). “Preservation Problems-Visitors And Deterioration On The Painted Etruscan Tomb”, in Science, Technology and European Cultural Heritage, (ed. N.S. Bear, C. Sabbioni, A. I. Sors), 761-769.
• Camuffo, D. (1998). Microclimate for Cultural Heritage. Amsterdam.
• Caneva, G. Nugari, M. P. and Salvadori, O. (1991). “Biology in The Conservation of Work of Art”, Roma: ICCROM.
• Çakmanus, İ. ve Künar, A. (2011). “Müzelerde İç Çevre Gereksinimleri: Ayasofya, Topkapı ve Türk İslam Eserleri Müzeleri Bağlamında Türkiye’deki Durum”, 10.Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildirileri, 13-16 Nisan 2011, İzmir, 639-662.
• De Nuntiis, P. (2012). “Preventive Conservation”, Science and Conservation for Museum Colections, (ed. Bruno Fabbri), Nardini Editore, Firenze.
• Dolar, A. ve Yılmaz, E. Ş. (2014). “Kültürel Yapılarda Biyolojik Bozulma Nedenleri”, Elektronik Mikrobiyoloji Dergisi, 12 (1), 1-19.
• Ergünay, O., Gülkan, P. ve Güler, H. (2008). “Afet Yönetimi İle İlgili Terimler: Açıklamalı Sözlük”,AfetZararlarınıAzaltmanınTemelİlkeleri,(ed:MikdatKadıoğluveEminÖzdamar) Ankara: JICA, 301-353.
• Getty Conservation Enstitüte. (1994). “Preventive Conservation”, Care of Collections, (ed. Simon Knell), London and New York: Routledge, 92-98.
• ICCROM, (1987). Müzelerde Koruma: Çevresel Koşulların Denetimi. Kültür Varlıkları Koruma ve Onarım Araştırmaları Uluslararası Merkezi, İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuvarı, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• KocaeliF.veEskici,B.(2017).“İçAnadoluBölgesiMüzelerindeÖnleyiciKorumaSorunları Üzerine Bir Değerlendirme”, DERGİPARK, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 1 (20), 52-64.
• Kuzucuoğlu, A.H. (2011). İstanbul Beylerbeyi Sarayında Risk Analizleri ve Koruyucu Tedbir Önerileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı, Koruma Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı, İstanbul.
• Kuzucuoğlu, A. H. (2014). “Arşiv ve Kütüphanelerdeki Risklere Yönelik Pasif Korumanın Önemi”, Türk Kütüphaneciliği, 28 (3), 338-351. National Park Service. (2016). Museum Collections Environment, Museum Handbook Part 1: Ch. 4.
• Özen, L. (2014). “Açık Havada Sergilenen Eserler Üzerinde Hava Kirliliğinin Olumsuz Etkileri”, Bölge Laboratuvarları İç Hizmet Eğitim Seminerleri, İstanbul.
• Pulhan, G. (2019). “Müze ve Arkeolojik Alanlarda Afet ve Acil Durum”, Koç Üniversitesi ve SARAT Projesi Online Sertifika Programı.
• Sirel, Ş. (1997). “Müzelerde ve Bürolarda Aydınlatma”, Yapı Fiziği Uzmanlık Enstitüsü Tasarım Dergisi, (8), İstanbul, 1-13.
• Stalow, N. (1979). “Conservation Standards For Works Of Art In Transit And On Exhibition”, Museums and Monuments Series XVII, Published by UNESCO, Paris.
• Sungay, S. B. (2012). Müzeler İçin Afet ve Acil Durum Kılavuzu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afet ve Acil Durum Yönetimi Anabilim Dalı, Afet Yönetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• Tandoğdu, H. İ. (2015). Tarihi Anıt ve Sitlerde Önleyici Koruma Olarak Ziyaretçi Yönetimi: Topkapı Sarayı Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Thomson, G. (1999). The Museum Environment. Second Edition, London.
• Wang, S.K. (2000). Handbook of Air Conditioning and Refrigeration. Second Edition.
• Yöndem, İ. A. ve Akyol, A. A. (2017). “Müzelerde Aydınlatma Kriterlerinin Sergideki Malzemenin Korunmasına Etkisi: Çengelhan Rahmi Koç Müzesi”, SOBİDER Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 526-562.
• Yöndem, İ. A. (2019). Ankara’daki Müze Örneklerinde Aydınlatma Yöntemleri ve Önleyici Koruma Yöntemi Olarak Işığın Denetimi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Anabilim Dalı, Ankara.