Çağdaş Sanatta Öznel Bir Deneyim; Ütopyaların Bireysel Yansımaları

Yıl 2020, Sayı: 26, 309 - 328, 28.12.2020

Mehtap Bingöl Naile Çevik

Öz

Ütopya kavramı, var olmayan bir toplum tasarısı olduğu kadar, mükemmel bir toplum idealini de yansıtan
bir bakış açısını ifade etmektedir. Bu ideal, felsefede, siyasette, tarihte yüzyıllardır pek çok esere
konu olmuş ve sanatta da ideal tasarılar ya da düşünceler için kullanılagelmiştir. Bu düşünsel kurgular
sanatta yeni ve özgün ifade biçimlerine dönüşerek bir anlamda varlık bulmuşlardır. Çalışma, bu
yönü ile sanatta hayat bulan ütopik düşüncelere odaklanmakta ve araştırmada bu kapsamda çağdaş
sanatçıların yapıtları üzerinden ütopya kavramına yönelik okumalar gerçekleştirilmektedir. Ütopya
fikri, her ne kadar gerçekleşmesi imkansız tasarılar ve mükemmellik hayalleri olarak dikkat çekse
de sanatta bu kavram daha olumlu bir anlamda geleceğe ışık tutması yönüyle önemli bir değerdir.
Bu ütopik kurgular, ideal bir kent, ideal insanlar, ideal evler, ideal bir doğa gibi farklı konulara dikkat
çeken çözüm arayışları niteliğindeki tasarımlardır. Bu bağlamda çalışmada akademisyen-sanatçılar
M. B. ve N. Ç.’in öznel bir deneyim olarak ütopik yaklaşımları da değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş Sanat, Ütopya, Resim, Seramik

Kaynakça

• Akgül, R. F.(2018). “Grafik Tasarımında Distopya”, Jass Studies The Journal of Academic Social Science Studies, DoiNumber:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7800, 70, 281-298.
• Arapkirli, S. S.(2017). Seramik Form ve Yüzeylerde Ütopik Distopik Arayışlar, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu, Ankara.
• Arslan, M. E.(2006). 20. Yüzyıl Teknolojik Ütopyalarının, Hareketlilik, Esneklik / Uyabilirlik ve Teknoloji Kavramları, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Ateşli, M.(2004). 20. Yüzyıl Resim Sanatında Ütopya ile Heterotopik (Türdeş Olmayan Yer) Yaklaşımlar ve Uzam Sorunsalı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Bayraktar, M.(2013). Günümüz Sanat Yapıtlarında Ütopik Stratejiler: AndreaZittel, Superflex ve Ai Weiwei Üzerine Bir İnceleme, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Çevik, N. ve Silav, M.(2019). “Bir Esin Kaynağı Olarak Çatalhöyük Mimarisinin Ev/Yuva Kavramı Özelinde Mekân-Bellek Açısından Değerlendirilmesi ve Bireysel Söylemler”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, ISSN: 2148-2489, 7 (92), 1-18.
• Çöklü, G.(2014). Konstrüktivizmin Ütopyacı Yönü, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Dökmen, C.(2010). Plastik Sanatlarda Ütopik Kentler, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Döl, A. ve Avşar, P.(2013). “Minimalizim Akımı Kapsamında Nesne Anlayışının Yeniden Değerlendirilmesi”, İdil Sanat ve Dil Dergisi, DOI: 10.7816/idil-02-10-01, 2 (10), 1-11.
• Duman Yüksel, Ü.(2012). “İdeal Kent”, Antikçağdan Günümüze Kent Ütopyaları, ISSN: 1307-9905, 5, 8-37.
• Erden, B.(2012). Heykel ve Distopya, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Eser Metni, İstanbul.
• Ertung Batu, B. (2019). “Sanat ve Ütopya”, İdil Sanat ve Dil Dergisi, DOİ: 10.7816/idil- 08-64-02, 64, 1625-1632.
• Gök, Y.(2018). Bir Modernite Eleştirisi Olarak Sanat ve Distopyalar, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kandinskiy, V. (2002). Modernizmin Serüveni. E. Batur, (Haz.). Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• Kanışkan, E. (2020). “Çağdaş Seramik Sanatçısı Mutlu Başkaya’nın Umuda Yolculuğu”, Ulakbilge, DOİ: 10.7816/ulakbilge-08-46-04, 46, 260-268.
• Karaaziz Şener, D. (2016). “Form ve Kavram Birliğinde Toplumsal Dinamiklere Eleştirel Bakış”, Seramik Türkiye, Bilim, Sanat, Teknik ve Endüstri Dergisi, ISSN:1304-6578, 49, 68-69
• Karabıyık, A. (2016). “Eşyanın Politikası; Sandalyenin Sanat Nesnesi Olarak Kullanımı”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 30, 28-39.
• Kavas, F. (2019). Çağdaş Sanatta Ütopya ve Distopya, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kayahan, Z. (2018). “Çağdaş Sanatta ‘Saplantılı Emek Bilinci’”. Akdeniz Sanat Dergisi, 12(22), 63-69.
• Kırmızıgül, F. Ç. (2020). “Eko – Dijital Uzamda ‘Tüketim’ Odaklı Sanatçı Okumaları”, AHBV Sanat ve Tasarım Dergisi, 25, 215 – 235.
• Kocagöncü, S. (2010).Günümüz Sanatsal Üretimi ve Teorisinde Mikro-Ütopyalar, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kurtyılmaz, D. (2014). Ütopyalar ve Karşı-Ütopyalar Bağlamında Modern Felsefi Düşünce ve Eleştirisi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
• Küçük, S. H. (2006). “Suyun Yatağını ve Kıyısını Değiştirme Arzusu”, Rh+ Sanat, 33, İstanbul.
• Meydan Yıldız, S. G. (2017). “Ekolojik Ütopyalar”, Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, I (1),1-15.
• Mikaeili, M. (2020). “Ütopya Kavramın Kökenleri ve Erken Dönem Modern Mimari Üzerindeki Etkisi”, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, ISSN: 1309-9876, E-ISSN: 1309-9884, 10 ( 21), 1-12.
• Oğuz, D. (2015). “1960-1980 Arası Değişen Doğa Algısı ve Sanatta Doğaya Yöneliş”, Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 14, 67-76.
• Olgun, H. (2010). “Ütopya’danDistopya’ya: “Modern Şehircilik” ve Kritiği”, İdeal Kent, ISSN: 1307-9905, 1, 96-111.
• Özkul, T. (2019). “Disiplinlerarası Süreç Bağlamında Çağdaş Heykel Sanatının Plastik Dil Olarak Kullanılması”, Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları, ISSN: 2149–5866 DOİ: 10.30804/cesmicihan.6448372, 6 (2), 73-84.
• Süvari, G.(2007). Post-Modernist Süreç İçerisinde Güncel Sanatta Retro-Romantik Yaklaşımlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Tekin, O. (2016). “Antony Gormley’e Yakınlaşabilmek”, Medeniyet Sanat, İMÜ Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, ISSN 2148-8355, 2 (1), 81-95.
• Yüksel, B. (2010). Bir Ütopya Olarak Gerilla Sanatı ve Gerilla Reklamcılığın Yarattığı Distopya, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Görsel 1: http://craftivism.com/blog/tag/jennifer-marsh/ Erişim Tarihi:12.09.2020
• Görsel 1.2: https://schinders.wordpress.com/2008/08/11/where-in-the-world-is-ellenschinderman/ Erişim Tarihi: 09.11.2020
• Görsel 2: https://dersbelgeligi.wordpress.com/hakkinda/yazilar/joseph-beuys-ve-7000- mese/ Erişim Tarihi:12.09.2020
• Görsel 3: https://medium.com/@yijunjiang_61375/the-social-subversion-andimprovement- of-the-relationship-ai-weiweis-fairytale-f187803d11dd Erişim Tarihi:12.09.2020
• Görsel 4: https://www.artbook.com/blog-ai-weiwei-in-the-media.html Erişim Tarihi:12.09.2020
• Görsel 5: Kanışkan, E. (2020). “Çağdaş Seramik Sanatçısı Mutlu Başkaya’nın Umuda Yolculuğu”, Ulakbilge, 46 (Mart), DOİ: 10.7816/ulakbilge-08-46-04, s. 265.
• Görsel 6: Arapkirli, S. S. (2017). Seramik Form ve Yüzeylerde Ütopik Distopik Arayışlar, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu, Ankara, s. 67.
• Görsel 7: https://www.antonygormley.com/projects/item-view/id/252#p5 Erişim Tarihi: 09.11.2020
• Görsel 8: https://www.antonygormley.com/projects/item-view/id/252#p9 Erişim Tarihi: 17.09.2020
• Görsel 9-10-11-12: Mehtap Bingöl Arşivinden.
• Görsel 13-14-15-16: Naile Çevik Arşivinden.