RESİM SANATINDA DUYUMSAL BİR BİÇİM OLARAK DAİRENİN ONTOLOJİSİ

Year 2025, Issue: 52, 73 - 85, 31.05.2025

Sadık Arslan

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1624125

Abstract

Doğadaki en yaygın formlardan biri olan daire, iki boyutlu yuvarlak bir biçimdir. Köşeli formlardan farklı olarak eğrisel bir yapıya sahiptir. Aynı noktada başlayıp aynı noktada sona erdiği için bir başlangıcı ve sonu yoktur. Döngüsel yapısından ötürü sürekli tekrar eden bir sonsuzluk izlenimi verir. Bu özellik onu; bilimden teolojiye, hukuktan kültür ile sanata kadar geniş bir alanda ifadenin simgesine dönüştürmüştür. Özellikle sanatta daire, farklı simge ve metaforların görselleştirilmesinde bir dil olarak kullanılmıştır. Bu bağlamda dairenin resim sanatında varlığı dikkat çekicidir. Bu makalenin konusu, bir biçim olarak dairenin resim sanatındaki görünümünü ontolojik bağlamda incelemektir. Makalede daire biçimini içeren resim örnekleri üzerinden ontolojik bir okuma yapılmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analiziyle elde edilen veriler ışığında resimler incelenmektedir. Bu makalede amaçlanan dairenin resimlerdeki varlığını derinlemesine irdelemek ve bu konuda yaşanan literatür boşluğunu gidermektir. Makalede döngüsel yapısıyla dairenin; kutsal sahnelerin, dişil kompozisyonların ve nesnesiz saf anlatımların ifadesinde dikkat çekici bir biçim olarak resimlerde varlık bulduğu sonucuna varılmıştır.

Keywords

Daire , Yuvarlak , Biçim , Ontoloji , Sanat

ONTOLOGY OF THE CIRCLE AS A FORM IN PAINTING

Abstract

The circle, one of the most common forms in nature, is a two-dimensional round shape. Unlike angular forms, it has a curvilinear structure. It has no beginning or end, as it starts and ends at the same point. Due to its cyclical structure, it gives the impression of an ever-repeating infinity. This feature has turned it into a symbol of expression in a wide range of fields, from science to theology, from law to culture and art. Especially in art, the circle has been used as a language to visualize different symbols and metaphors. In this context, the presence of the circle in painting is remarkable. The subject of this article is to examine the appearance of the circle as a form in painting in an ontological context. In the article, an ontological reading is made through examples of pictures containing the circle shape. In the research, the pictures are examined in the light of the data obtained through document analysis, one of the qualitative research met-hods. The aim here is to examine in depth the presence of the circle in paintings and to contribute to filling the gap in the literature on this subject. The article concludes that the circle, with its cyclical structure, finds its presence in paintings as a striking form in the expression of sacred scenes, feminine compositions and pure expressions without objects.

Keywords

Circle , Round , Shape , Ontology , Art

References

• Adani, Giuseppe. (2007). Correggio. Pittore Universale, Milano: Silvana Editoriale.
• Bachelard, Gaston. (2017). Mekânın Poetikası, (A. Tümertekin. Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Cündioğlu, Dücane. (2020). Daire’ye Dair, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Çolak, P. Dilara. (2016). Soyut Sanata Fenomenolojik Bir Yaklaşım, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal bilimler Dergisi, 14, s. 97-107.
• Erzen, N. Jale. (2019). Üç Habitus Yeryüzü, Kent, Yapı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Focillon, Henri. (2015). Biçimlerin Yaşamı, (A. Tümertekin. Çev.). İstanbul: Janus Yayıncılık.
• Haydaroğlu, Mine. (1994). Sanat Kitabı 500 Sanatçı 500 Sanat Eseri, İstanbul: Yapı Yayınları.
• Heidegger, Martin. (2014). Sanat Eserinin Kökeni. (F. Tepebaşlı, Çev.). İstanbul: De Ki Yayınevi.
• Hopkins, Jasper. (1985). Nicholas of Cusa On Learned Ignorance. Minneapolis: The Arthur J. Banning Press.
• Husserl, Edmund. (2021). Paris Konferansları. (T. Kabadayı, Çev.). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Jernajczyk J. ve diğerleri (2015), Circle and Sphere-Geometrical speculations in Philosophy, Mathematical Transsg-restions, s. 379-395.
• Kandinsky, Wassily. (2009). Sanatta Zihinsellik Üzerine, (T. Turan, Çev.). İstanbul: Hayalbaz Yayınları.
• Kandinsky, Wassily. (2022). Sanatta Ruhsallık Üzerine, (M. A. Sevgi, Çev.). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Kirk, G. S., Raven, J. E. (1957). The Presocratic Philosophers: A Critical History with a Selection of Text. Cambridge: Cambridge University Press.
• Koyuncu, W. Mahmut. (2021). Kare’nin Sessizliği: Metin Özgör’ün Kavramsal Sınırlar’ı Üstüne, Ek Dergi. Erişim: 25.12.2024. https://www.ekdergi.com/karenin-sessizligi-metin-ozgorun-kavramsal-sinirlari-ustune/
• Maleviç, Kazimir. (2021). Nesnesiz Dünya Süprematizm Manifestosu, (T. Kaban, Çev.). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Merleau-Ponty, Maurice. (2020). Algının Fenomenolojisi. (E. Sarıkartal ve E. Hacımuratoğlu, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Munari, Bruno. (2023). Kare Daire Üçgen, (B. Bayrak. Çev.). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Neret, Gilles. (2006). Gustav Klimt, (Ş. Kamcez. Çev.), İstanbul: Taschen-Remzi Kitabevi.
• Özcan, H. Özyurt. (2003). Yuvarlak Formların Ortaya Çıkışı ve Avrupa Resim Sanatında Tondo, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 10, s. 79-91.
• Sezer, Sezim. (2009). Gustav Klimt’in Sanatı: Viyana’da ‘fin-de-siecle’, Antik Dekor, 110, s. 98
• Türk Dil Kurumu Sözcükleri, Erişim: 09. 01. 2025. https://sozluk.gov.tr/
• Worringer, Wilhelm. (1963). Soyutlama ve Einfühlung, (İ. Tunalı. Çev.). İstanbul: Baha Matbaası.