ZAZAKÎ DE BABETÊ HECEYANÊ

Year 2021, , 353 - 366, 30.04.2021

Ahmet Kırkan

https://doi.org/10.26791/sarkiat.859667

Abstract

Hece bi venganê vokalan reyde yeno sazkerdene û hûmarê heceyanê çekuyan goreyê hûmaranê vokalan yeno tesbîtkerdene. Çekuyêke de tena yew heb vengo vokal zî eşkeno hece bibo. Na xebate de babetê heceyanê zazakî ameyê analîzkerdene. Heceyê zazakî goreyê taybetmendîyanê vokalan û konsonantan cîya şeklan a yenê tesnîfkerdene. Amancê na xebate goreyê vilabîyayîşê venganê vokal û konsonantan heceyanê zazakî dabeşkerdiş, analîzkerdiş; vengê ke çekuyanê zazakî de coda û onset de ca gênê tesbîtkerdiş, taybetmendîyanê nê heceyan tehlîlkerdiş o. Taye heceyî goreyê krîteranê ziwannasîye sey heceya îdeale yenê namekerdene. Mîyanê xebate de babetê heceyan, goreyê na heceya îdeale ameyê îfadekerdene. Coda de û onset de bi kewtişê vokalan reyde gemînate konsonantî yênê meydan. Nê vengî zazakî de reya verêne na xebate de ameyê tesbîtkerdene. Heman şekil de taye fekanê zazakî de xêncê di-konsonantan, dîftongî zî yenê meydan. Labelê nê her di tewirî zî sey heceyê musteqîlî nêhesibîyênê û hînterlandê nê heceyan goreyê heceyanê bînan zaf teng o. Xebate de gama ke babetê heceyan îzah bibê, nê faktoran kes eşkeno bi rehetî fehm bikero.

Keywords

zazaki, onset, coda, nucleus, hece

ZAZAKÎ DE BABETÊ HECEYANÊ

Abstract

Hece bi venganê vokalan reyde yeno sazkerdene û hûmarê heceyanê çekuyan goreyê hûmaranê vokalan yeno tesbîtkerdene. Heceyêke de tena yew heb vengo vokal zî eşkeno hece bibo. Na xebate de babetê heceyanê zazakî ameyê analîzkerdene. Heceyê zazakî goreyê taybetmendîyanê vokalan û konsonantan cîya şekilan a yenê tesnîfkerdene. Amancê na xebate goreyê vilabîyayîşê venganê vokal û konsonantan heceyanê zazakî dabeşkerdiş, analîzkerdiş; vengê ke çekuyanê zazakî de coda û onset de ca gênê tesbîtkerdiş, taybetmendîyanê nê heceyan tehlîlkerdiş o. Tayê heceyî goreyê krîteranê ziwannasîye sey heceya îdeale yenê namekerdene. Mîyanê xebate de babetê heceyan, goreyê na heceya îdeale ameyê îfadekerdene. Coda de û onset de bi kewtişê vokalan reyde gemînate konsonantî yênê meydan. Nê vengî zazakî de reya verêne na xebate de ameyê tesbîtkerdene. Heman şekil de tayê fekanê zazakî de xêncê di-konsonantan, dîftongî zî yenê meydan. Labelê nê her di tewirî zî sey heceyê musteqîlî nêhesibîyênê û hînterlandê nê heceyan goreyê heceyanê bînan zaf teng o. Xebate de gama ke babetê heceyan îzah bibê, nê faktoran kes eşkeno bi rehetî fehm bikero.

Keywords

Hece, Coda, Onset, zazaki

References

• Baskakov, N. A. Türk Dillerinde Tarihi-Tipolojik Sesbilimi. İstanbul: Multilingual, 2006.
• Bayraktar, Nesrin. Dilbilim. Ankara: Nobel, 2014.
• Bussman, H. Routledge Dictionary of Language and Linguistics. New York: Routledge, 1998.
• Crystal, D. A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell, 2008.
• Grûba Xebate ya Vateyî. Ferhengê Kirmanckî Zazakî- Tirkî Kırmancca Zazaca-Türkçe Sözlük. İstanbul: Vate, 2016.
• Grûba Xebate ya Vateyî. Sözlük Türkçe-Kırmancca Zazaca. Ferhengê Tirkî-Kirmanckî, İstanbul: Vate, 2019.
• Hengirmen, Mehmet. Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi, 2009.
• Karaağaç, Günay. Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2013.
• Karaağaç, Günay. Türkçenin Ses Bilgisi. İstanbul: Kesit, 2018.
• Kırkan, Ahmet. Zazacanın Fonetik Açıdan İncelenmesi; Kuzey, Güney ve Merkez Zazacasının Karşılaştırılması. Tezê Doktorayê Çapnêbîyaye, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.