Mevlana’nın Ölüm Algısının Kur’anî Arka Planı

Year 2009, Issue: 2, 67 - 79, 01.11.2009

Dr. F. Asiye Şenat Akıncı

Abstract

Bütün çarelerin karşısında anlamını yitirdiği ölüm, insanlığın en ciddi kırılma noktalarından biridir. Bu nedenle ölümün yarattığı olumsuz duygularla başa çıkabilmek için insanoğlu sürekli arayış içinde olmuştur. Mevlana’nın ölüme yüklediği mana ise, ölüm hakkındaki en derin bakış açılarından birine sahiptir. Onun algısında ölüm, dünya zindanından, beden esaretinden kurtuluş, Allah’a kavuşma manası taşır. Mevlana’nın şiirlerinde ölüm son derece coşkulu bir dille anlatılmış bir vuslattır. Mevlana’nın “düğün gecesi” metaforu, diğer pek çok düşüncesinde olduğu gibi, kaynağı Kur’an’da bulunabilecek kabullere dayanır. Nitekim Kur’an da ölüme hoş nazarla bakabilmeyi Allah’ı sevmenin delili olarak ileri sürmüş, müminlere Allah’a kavuşacaklarından dolayı sevinmelerini söylemiştir. Sonuçta Kur’an’ın satır aralarını da okuyarak onu yorumlayan Mevlana’nın ölüm algısı ile Kur’an’ın ölüme yüklediği anlam arasında paralellikler mevcuttur. Bu çalışma, söz konusu paralelliği, Mesnevi’den alıntılar ve Kur’an ayetlerinin yanyana konulması suretiyle delillendirmek amacıyla kaleme alınmıştır

Keywords

Ölüm, Mevlana, Kur’an, Şeb-i Arûs, yorum

References

• el-Âlûsî, Şihâbuddîn es-Seyyid Mahmûd, Rûhu'l-Meânî fî Tefsîri'l-Kur'âni'l-Azîm ve's
• Seb'i'l-Mesânî, I-XXX, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, Beyrut, Trz.
• Aydın, Mehmet, Din Fenomeni, Din Bilimleri Yayınları, Konya, 2000
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, I-XI, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, trz.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’an’ı Kerim Meâli Âlîsi Ve Tefsiri, I-VIII, İpek Yayınları, İstanbul, Trz.
• Demirci, Mehmet, “Ölümdeki Hayat”, Tasavvuf, Ankara, 2000.
• Esed, Muhammed, Kur’an Mesajı, I-III, İşaret Yayınları, İstanbul, 1999.
• el-Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Yakub, el-Kâmûsu’l-Muhît, I-IV, Dâru’l-İlm li’l- Cemî’, Beyrut, Trz.
• Güllüce, Hüseyin, Tefsir Açısından Mesnevî, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1999.
• el-Hâzin, Alâuddîn Ali b. Muhammed b. İbrahîm, Lübabu’t-Te’vîl fî
• I-VI, Thk: Abdusselâm Muhammed Ali Meani’t-TenzîL,
• Şâhîn, Dârul’-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
• Hidayetoğlu, Ahmed Selahaddin, Hz. Mevlana, Hayatı ve Şahsiyeti, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yayınları, Konya,1995
• İbn Manzûr, Cemâlüddîn Muhammed b. Mükrim, Lisânü’l-Arab, I-XV, Dâru’s-Sadr, Beyrut, Trz.
• er-Râzî, Fahreddin, Mefâtihu’l-Gayb, Dâru İhyâi’t- Turâsi’l- Arabî, I-XI, Beyrut 1997.
• er-Rûmî, Mevlânâ Celâleddîn, Dîvân-ı Kebîr, I-V, terc.:Abdülbaki Gölpınarlı, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1957.
• _________________________, Mesnevî, I-VI, terc: Şefik Can, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2005.
• et-Taberî, Ebû Câ‘fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân fi Tefsiri’l-Kur’ân, I-XXX, Dâru’l Marife, Beyrut, 1986.
• Yakıt, İsmail, “Mevlânâ ve Ölüm Felsefesi”, 3. Millî Mevlâna Kongresi, Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya, 1988.
• Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, I-X, Azim Yayınları, İstanbul, 1992.
• ___________________, Kur’an-ı Kerim ve Meâli, Sadeleştiren: Kasım Yayla, Merve Basımevi, İstanbul 2002.
• ez- Zemahşerî, Cârullah Ebî’l- Kasım Mahmud b. Ömer, el-Keşşaf an Hakâiki Ğavâmidi’t- Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvil fî Vücûhi’t-Te’vîl, I-IV, Thk: Muhammed Abdusselâm Şahin, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.