DİYARBAKIR VE ÇEVRESİNDE YAZILMIŞ MEVLİTLERİN KONULARINA GÖRE TASNİFİ DENEMESİ

Year 2012, Issue: 7, 116 - 150, 01.04.2012

Hayrettin Kızıl

Abstract

Bu çalışmada Diyarbakır ve çevresinde Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile yazılmış mevlitler, işlenen konular ve kullanılan rivayetler esas alınarak iki grup halinde tasnif edilmiş ve tanıtılmıştır. Makalede mevlitler iki kısımda incelenmiştir. İlk kısımda bilinen ilk Kürtçe mevlit olan ve Diyarbakır’da en çok okunan Bateyî mevlidi ve bu mevlid esas alınarak yazılmış mevlitler incelenmiştir. Daha sonra işlenen konular ve kullanılan rivayetler bakımından özgün olan mevlitler incelenmiştir

Keywords

Diyarbakır, Mevlit, Bateyî, Bateyî ekolü, Kurmanci lehçesi

References

• Kur’an-ı Kerim Açıklamalı Meâli, Hazırlayanlar: Hayrettin Karaman, Ali Özek, İbrahim Kâfi Dönmez, Mustafa Çağrıcı, Sadrettin Gümüş, Ali Turgut, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2007 el-Amidi, Muhammed Mehdi, Mewlida Kurmanci Muhtasar Mevlid-i Nebi
• Aleyhisselatuvesselam, baskı yeri ve tarihi yok. el-Amidi, Zeynelabidin, Behcetu’l En’am Bişerhi Mevlidi’n-Nebi Aleyhisselatuvesselam, Baskı yeri ve tarihi yok. Aymutlu, Ahmed, Süleyman Çelebi ve Mevlid-i Şerif, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1995.
• Muhammed b. Abdurrahman İbni Haldun, Mukaddime, Çev: Halil Kendir, Yeni Şafak Kültür Armağanı, Ankara 2004, c.I, s.34.
• Bakırcı, Selami Mevlid Doğuşu Ve Gelişmesi, Akademik Araştırmalar Yayınları, İstanbul 2003
• Bateyî, Molla Hüseyin, Mevlid-i Nebi, Ayfa Basım Yayın, baskı yeri ve tarihi yok Çağmar, M. Edip, Edebi Açıdan Arapça Mevlidler, İlahiyat Yayınları, Ankara 2004
• Fudeylî, Mela Muhammed Ali, Mewluda Şerif, el yazması nüsha El-Halili, Molla Abdulhakim oğlu Muhammed Siracuddin, Mevlid-i Şerif Durra Birinci Mewlûda Kurmanci, Dua Yayıncılık, İstanbul 2009.
• İbni Haldun, Muhammed b. Abdurrahman, Mukaddime, Çev: Halil Kendir, Yeni Şafak Kültür Armağanı, Ankara 2004, c.I.
• Haydarî, Muhammed Emin, Mevlid-i Nebi, Ayfa Basım Yayın, baskı yeri ve tarihi yok Kardeşlik, M. Zahit, Mevlûd-i Şerif, Baskı yeri ve tarihi yok el-Kufsurî, Es-Seyyid Bedreddin İbni Molla Salih el-Hüseyni eş-Şafii, Mewlûda Kurdî Bi Zimanê Gundî, Nûbihar Yayınları, İstanbul. El-Mardini el-Muhaciri, Molla Ali bin es-Seyyid Abdurrahman, Ava Heyat, Baskıya Hazırlayan: Abdusselam Bêcirmanî, Mersin, Baskı tarihi yok Maoluf, Lewis, El-Müncid Fi’l-Luğa, Beyrut 1973.
• Pekolcay, Necla, Mevlid, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1993.
• Okiç,M.Tayyib, “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi Mevlidinin Tercemeleri”, Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, sayı: 1, Erzurum Şengün, Necdet, “Hz Fatıma Mevlidi ve Vesiletü’n-Necat İle Mukayesesi”; Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.XII. Türk Dili Edebiyatı Ansiklopedisi (Devirler, İsimler, Eserler, Terimler) , Dergâh Yayınları, İstanbul 1986, c.VI.
• Şeker, Mehmet, “Mevlit”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.XXIX, Ankara 2004
• MEB İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1967, c.VI.
• M. Mustafa yê Melâ Aliyê Êzdarî, Mewlûda Şerif Ji Ewwel Heta Axir Rehberê Xelâsî Hz Muhammed (S.A.V), İhsan Yayınları, İstanbul, Ağustos 2005.
• Kurşun, Mela Silêman, Mewlida Pêxember, Beroj Yayınları, İstanbul 2010.
• Sadinî, M. Xalid, Mela Huseynȇ Bateyî Jiyan, Berhem Ȗ Helbestȇn Wi, Nūbihar Yay. İst. 2010