Sources of Kurdish Culture in ‘’Noura Qalban’’

Year 2018, Volume 10, Issue 2, 578 - 597, 30.05.2018

Hayreddin KIZIL

https://doi.org/10.26791/sarkiat.373381

Abstract

’Noura Qalban’’ is a Qur’an’s tafseer written in Kurdish language by Mullah Muhammad Shoshiki (Mihemedê Şoşikî). It was published by Nûbihar composed of six volumes. Since it’s a Qur’ans tafseer, includes a complete Kurdish translation of the Holy Quran and Kurdish translation of some hadiths and Arabic tafseers. Except this it has got Kurdish sources like poems, proverbs, idioms etc. The subject of this study is making use sources of Kurdish culture in this tafseer. By the term ‘’the sources of Kurdish culture’’ we mean poems, proverbs and idioms in Kurdish language. The author, in certain parts of the book, uses some Kurdish idioms and proverbs to make the meaning more clear and understandable.

Keywords

Noura Qelban, Shosiki, classical poems, proverbs

ÇAVKANİYÊN Jİ ÇANDA KURDÎ Dİ NÛRA QELBAN DE

Abstract

Nûra Qelban, tefsîreke Kurdî ye, ji alî Mele Mihemedê Şoşikî ve hatiye nivîsîn. Ji nav weşanên Nûbiharê derketiye û ji şeş cildan pêk tê. Ji ber ku tefsîr e, berhem seranser meala ayetên Qur’anê, wergerên hedîs û tefsîrên erebî ye. Ji bilî van di tefsîrê de ji çavkaniyên Kurdî jî sûd hatiye wergirtin. Her wekî gotinên pêşiyan an jî biwêjan. Mijara vê xebatê jî bikaranîna çavkaniyên Kurdî ne di vê tefsîrê de. Mebesta me ji çavkaniyên Kurdî helbestên Kurdî, gotinên pêşiyan ên Kurdî û biwêjên Kurdî ne. Nivîskar li gorî mijaran, ji bo têgihîştineke bi asan li hin cihan biwêj û gotinên pêşiyên Kurdî bi kar tîne.  

Keywords

Nûra Qelban, Şoşikî, helbestên klasîk, gotinên pêşiyan

References

• ASLAN, Şêxmûs, Şêxmûs Aslan, Ferhenga Biwêjan, Amed 2015. ………………, Ferhenga Gotinên Pêşîyan, Amed 2006. BARAN, Bahoz, Rêzimana Kurmancî, Belkîyê, Basın Yayın Dağıtım, İstanbul 2012 BENEK, Abdurrahman “Jiyaneke Berhemdar Mela Mihemedê Şoşikî”, Nûbihar, Hejmar 133, 2015, r.21-24. BORAK, Mustafa, Gotinê Pêşiyên Kurda –Kürt Atasözleri/Kürtçe-Türkçe, Weşanên Berfinê, İstanbul 1996. CHYET MICHAEL L. “Xweditiya Hevbeş (Shared Ownership) û Zargotina Kurdî”, Edebiyata Kurdî ya Gelêrî Dîrok- Teorî-Rêbaz-Lîteratur-Berawirdî-1, Weşanên Avestayê, İstanbul 2015 ÇİFTÇİ, Hasan, “Ortak Atasözlerinin Hikâyeleri: Farsî-Kurmancî-Zazakî”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, c.II, hejmar: 3 206, r.8-22. EHMEDÊ XANÎ, Memozîn, Transkripsiyon, Arif Zêrevan, Stockholm 2004 …………………….,Mem û Zîn, Şîroveker: Perwîz Cîhanî, Weşanên Nûbiharê, İstanbul 2010 …………………., Mem û Zîn (Bi herfên Erebî), Amadekar: Huseyin Şemrexî, Weşanên Nûbiharê, İstanbul 2009. Ferhenga biwêj û Gotinên Pêşiyan Kurdî-Kurdî Ferhenga Offline, Amadekar: Osman ASLANOĞLU, li ser Play Store’ê HEZÎN, Mela Husnî, Guldan, Weşanên Nûbiharê, Îstanbul 2011. ÎBNÎ MANZUR, Lisanu’l-Arab, Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2005, Beyrut, c.VI, r.680-685 KIZIL, Hayreddin, “Danasîna Tefsîreke Xwerû Kurdî”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, c.II, Hejmar 3, 2016, r.201-206. ………………………, Destpêkek Bo Çanda Kurdan Di Kulliyata Rîsaleyên Nûr De, Kürdoloji Akademik Çalışmalar, Weşanên Yargıyê, Ankara 2016. Kilam&Stranên Kurdî Bi Nota&Gotin, Amadekar: Cewad MERWANÎ, Weşanên Avestayê, İstanbul 2010 MELAYÊ CIZÎRÎ, Dîwan, Transkrîpsiyon: Arif Zêrevan, Nefel, Stockholm 2004Mela Xelîlê Si’êrdî, Rehberê ‘Ewam Şerha Nehcu’l-Enâm, cihê çapê û dîroka wê tune ye NURSÎ, SAİD, Sözler, Envar Neşriyat, İstanbul 1995. ……………..., Rîsaleya Heşrê, Wergêr: Ayhan Meretowar, Envar Neşriyat İstanbul 2017.
• ONCU, Mehmet, Ferhenga Biwêjan, Weşanên Sîtavê, Ankara 2015, r.63 ÖZDAŞ, Haşim, Kur'an'ın Kürtçe Çevirilerinde Karşılaşılan Problemler ‘Meala Fîrûz Şerha Qur'ana Pîroz’ Örneği, Teza Masterê ya Neçapkirî, Diyarbakır 2015. ÖZTÜRK, Mustafa, “Vekolînek Derbarê Gotinên Peşiyan Ên Kurmancî De”, Mukaddime, 2015, c.VI, hejmar: 2, rr.319-337. ŞOŞIKÎ, Mela Mihemedê, Tefsîra Qur’anê Nûra Qelban, Weşanên Nûbiharê, c.I, IV, V, VI, İstanbul 2010-2014. YAŞIN, Abdullah, Kürt Filozofu Şeyh Ehmedê Xanî Hazretleri, Weşanên Lîsê, Ankara 2012. YILDIRIM, Kadri, Temel Alıştırma ve Metinlerle Kürtçe Dilbilgisi (Kurmancî Lehçesi), Mardin Artuklu Üniversitesi Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü Yayınları, Mardin 2012.