Denetimin İlişkili Olduğu Disiplinler Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2013, Issue: 90, 97 - 118, 01.09.2013

S Tunahan Baykara

Abstract

Denetim var oluşu itibariyle çok eski tarihlere dayanan bir hizmet olmasına rağmen, denetim konusunda günümüze kadar yapılmış teorik ve bilimsel çalışma sayısı çok değildir. Denetimin bilimsel temelleri üzerinde yapılan çalışmaların azlığı bir yana, kavramsal tanımı konusunda bile, denetim faaliyetinin icra edildiği sektör baz alınarak tanımlanma usulüne gidilmiştir. Bundan dolayı iş ve işlemlerin kontrolüne dönük pek çok eylemin literatürdeki tanımlamaları birbirine karışmış vaziyettedir. Örneğin Türk Dil Kurumunun “denetlemek” fiilinin tanımında; incelemek, murakabe etmek, teftiş etmek ve kontrol etmek denetim kavramının tanımı içerisinde sayılmıştır. Özellikle günümüzde, standartlar ve hukuki kurallar yoluyla nesnel çerçevesi çizilmiş olan denetim; toplumda denetim talebinin varlığının sürekliliği ile güncelliğini koruyan disiplinsel bir konu olarak kendini göstermektedir. Bununla birlikte denetim üzerindeki akademik çalışmaların, yönetimin denetiminden denetimin yönetimine ve doğru denetimin ne olması gerektiğine dönük çalışmalara odaklandığı görülmektedir. Ancak denetimin ve denetim mesleğinin güncelliğini korumasına rağmen günümüze kadar yapılmış genel mahiyette teorik ve bilimsel çalışma sayısının azlığı da dikkat çekici durumdadır. Bu anlamda denetimin ayrı bir disiplin olarak ele alınması için öncelikle diğer disiplinlerle ne gibi ortak yönleri olduğunun ya da nasıl bir etkileşim içinde olduğunun araştırılması ve bilinmesinin faydalı olduğu düşünülmektedir

Keywords

Bilimsel denetim, Denetimle ilişkili disiplinler, Denetim talebi, Denetim teorisi, Denetim sistemleri

AN EVALUATION ON DISCIPLINES RELATED TO AUDITING

Abstract

Although auditing is a service, which dates back to ancient times, there is limited number of theoretical and scientific studies carried out so far in relation to auditing. Apart from the scarcity of the studies conducted on the scientific basis of audit, as far as its conceptual definition is concerned, it has been defined based on the sector area on which the audit activity is performed. Therefore, the literal definitions of a good number of actions relating to supervision of acts and transactions are intermingled. For instance, “investigate”, “audit”, “inspect” and “check” are used in describing the concept of “audit” in the official dictionary of the Turkish Language Association. Particularly today, auditing whose practical framework has been drawn by standards and legal rules stands out as a disciplinal issue, which remains up-to-date through the constant demand for auditing within the society. At the same time, it is observed that the academic studies on auditing focus on studies concerning the audit of management, audit management and what a proper auditing must be like. On the other hand, although auditing and auditing profession keep up-to-date, it is remarkable that there is limited number of theoretical and scientific studies on auditing. In this sense, it is considered that it is worthwhile to know and investigate how auditing interacts with other disciplines or what kind of common traits they have in order to approach auditing as a separate discipline

Keywords

Scientific auditing, Disciplines related to auditing, Demand for auditing, Auditing theory, Auditing systems

References

• AKGEMCİ, Tahir, Adnan Çelik, Şevki Özgener (2001), “Sosyal Denetim Kavramına Genel Bir Yaklaşım” İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 23-24, http://www.istanbul.edu.tr/siyasal/dergi/sayi23-24/01.htm (Erişim Tarihi: 23.09.2013).
• AKPINAR, Elçin (2006), “Kamu Yönetiminde Denetim Olgusu ve Türkiye’de Kamu Yönetiminin Denetlenmesi” Yüksek Lisans Tezi-Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• AKSOY, Tamer (2002), “Tüm Yönleriyle Denetim AB İle Uyum Sürecinde Denetimde Yeni Bir Paradigma” Yetkin Hukuk Yayınları Ankara.
• AKYEL, Recai, H.Ömer Köse, (2010), “Kamu Yönetiminde Etkinlik Arayışı” Türk İdare Dergisi, Mart, Sayı 466.
• AKYEL, Recai, Hasan Baş (2010), “Kamu Yönetimi ve Denetimi Bağlamında Sayıştayın Anayasal ve Yargısal Konumu” Maliye Dergisi, Sayı 158, (Ocak-Haziran).
• ALKİN, Erdoğan, Mustafa Özer (2003), “İktisata Giriş” Anadolu Üniversitesi Yayınları, Nisan, Eskişehir.
• ALTUN, Murat, Erdal KULUÇLU (2005), “Doktrin ve Mevzuat Işığında Kamuoyu Denetimine Genel Bir Bakış” Sayıştay Dergisi, Sayı 56, (Ocak-Mart).
• ALTUNAY, Alper (2002), “Felsefe” Kurtuluş Dinçer (Ed), Anadolu Üniversitesi, Yayın No 1415.
• BAHAR, Halil İbrahim (2009), “Sosyoloji” Usak Yayınları, Ankara.
• BAUER, Raymond A, Dan H. Jr. Fenn (1977), “The Corporate Social Audit” Russell Sage Foundation, Social Science Frontiers, Sayı 5.
• ÇETİNER, Ertuğrul, İlhami Söyler, Bayram Çolak (2011), “Devlet Muhasebesi” Teori, Bütçeleme İşlemleri ve Muhasebe Kayıtları, Gazi Kitapevi, Ankara.
• ELİTAŞ, Cemal, Feyyaz Yıldız, Mustafa Üç (2011), “Muhasebe Biliminin Çevresi: Anglo Sakson ve Kıta Avrupa Karşılaştırması” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 2.
• GÖKÇE, Asiye Toker (2009), “Bilimsel Yönetim Anlayışında Denetim”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 18, Aralık.
• GÖRÜR, Hamit (2010), “Hukuk Devletinde Meşruiyet Sorunu”, İzmir http:// www.izmirbim.adalet.gov.tr/makaleler/mesleki/HUKUK%20DEVLET%C4 %B0NDE%20ME%C5%9ERU%C4%B0YET.doc (Erişim Tarihi: 11.06.2013).
• GÖZLER, Kemal (1998), “Hukukun Genel Teorisine Giriş Hukuk Normlarının Geçerliliği ve Yorumu Sorunu” US-A Yayıncılık, Ankara.
• GÜÇLÜ, Ali Osman (1995), “Performans Denetiminin Unsurları Üzerine Düşünceler” Sayıştay Dergisi, Sayı 19, (Ekim-Aralık).
• KARAKUŞ, Gülşah (2010), “5018 Sayılı Kanun İle Yönetişim İlke ve Esasları Çerçevesinde Kamu Hizmetlerinin Sunumu” Mesleki Yeterlilik Tezi, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• KÖSE, Hacı Ömer (1999), “Denetim ve Demokrasi” Sayıştay Dergisi, Sayı 33, (Nisan- Haziran).
• KULUÇLU, Erdal (2006), “Yönetimin Denetiminden Denetimin Yönetimine” Sayıştay Dergisi, Sayı 63, (Ekim-Aralık).
• MEİGS, Robert F., Jan. R. Williams, , Susan F. Haka, Mark S. Bettner (1999), “Accounting the Basis for Business Decisions”, McGraw-Hill Companies.
• SAHGAL, Vinod (1995), “Strengthening Legislative Audit Institutions in Developing Countries A Catalyst to Enhance Good Governance”, INTOSAI Development Initiative Canada.
• SAYIŞTAY (2013) Düzenlilik Denetim Rehberi, http://www.sayistay.gov.tr/Tr/Upload/ files/mevzuat/rehberler/rehber-v2.pdf (Erişim Tarihi: 11.06.2013).
• SHERER, Michael, Stuart Turley (1997), “Current Issues in Auditing”, Paul Chapman Publishing Ltd. London.
• ŞİRİN, Mehmet (2006), “Denetimde Kanıt Teorisi ve Gelişimi”, Sayıştay Dergisi, Sayı 61, (Nisan-Haziran).
• ŞİRİN, Mehmet “Uluslararası Denetim Standartları Çerçevesinde Denetim Kanıtla- rı, Kanıt Toplama Teknikleri ve İstatistiki Örnekleme Yöntemleri” http://www. hazine.org.tr/tr/images/uluslararasi%20denetm%20standartlari.pdf (Erişim Tarihi: 06.06.2013).
• ÖZAN, Boydak Mukadder, Yavuz Tuncay Özdemir “Denetimin Öğretmen Üzerinde Oluşturduğu denetimin-ogretmen-uzerinde-olusturdugu-psikolojik-baski (Erişim Tarihi: 12.06.2013). Baskı”
• http://www.belgeler.com/blg/2huv/
• ÖZSEMERCİ, Kemal (2003), “Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri” http://www.sayistay.gov.tr/yayin/yayinicerik/ aras27TKYYolsuz.pdf (Erişim Tarihi: 11.06.2013).
• TAYLOR, Donald H., G.William Glezen (1997), “Auditing-An Assertions Approach”, John Wiley & Sons, Inc Canada.
• ÜZÜLMEZ, İlhan (2005), “Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçları”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 58.