Türkiye’de Başlıca Ekonomik Değişkenlerin Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi

Year 2019, Issue: 115, 37 - 53, 01.12.2019

Ömer Faruk Öztürk Mahmut Ünsal Şaşmaz Yılmaz Bayar Hakkı Odabaş

Abstract

Kamu sektörü, altyapı, eğitim ve yatırım harcamalarıyla ekonomik büyümenin önemli aktörlerinden birisidir. 1980’li yıllardan itibaren özelleştirmeler ile kamu sektörünün ekonomi içerisindeki payının düşmesiyle birlikte söz konusu hizmetlerin gerçekleştirilmesinde vergi gelirleri, birçok ülkede kamu gelirlerinin önemli bileşenlerinden birisi haline gelmiştir. Bu nedenle vergi gelirlerini etkileyen kurumsal, ekonomik, sosyal ve kültürel etkenlerin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada zaman serisi analizi kullanılarak 19802017 döneminde Türkiye’de başlıca ekonomik değişkenlerin vergi gelirleri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Çalışma sonucunda ekonomik büyüme ve kentleşmenin vergi gelirlerini pozitif, işsizlik, kayıt dışı ekonomi ile tüketici enflasyonunun ise vergi gelirlerini negatif etkilediği belirlenmiştir

Keywords

Vergi Gelirleri, Vergi Gelirlerinin Belirleyicileri, Zaman Serisi Analizi

IMPACT OF MAJOR ECONOMIC VARIABLES ON TAX REVENUES IN TURKEY: MULTIPLE LINEAR REGRESSION ANALYSIS

Abstract

Public sector is one of the important actors behind economic growth through infrastructure, education, and investment expenditures. Tax revenues has become one of the important components of the public revenues in many countries for the implementation of the aforementioned services as the share of public sector in the economy decreased due to the privatizations since 1980s. Therefore, it is important to identify the institutional, economic, social, and cultural factors affecting the tax revenues. This study investigated the impact of main economic variables on tax revenues in Turkey during the 1980-2017 period through time series analysis. The study results indicated that economic growth and urbanization affected the tax revenues positively, while unemployment, shadow economy and consumer inflation affected the tax revenues negatively

Keywords

Tax Revenues, Determinants of Tax Revenues, Time Series Analysis

References

• Agbeyegbe, T., Stotsky J. G ., Wolde Mariam A. (2006). “Trade Liberalization, Exchange Rate Changes, and Tax Revenue in Sub-Saharan Africa”, IMF Working Paper, No. 04-178.
• Ahmed, Q. M., Muhammad, S. D. (2010). “Determinant of Tax Buoyancy: Empirical Evidence from Developing Countries”, European Journal of Social Sciences, 13(3), 408-418.
• Andrejovska, A., Pulikova, V. (2018). “Tax Revenues in the Context of Economic Determinants”, Montenegrin Journal of Economics, 133. (DOI: 10.14254/1800-5845/2018.14-1.10).
• Bahl, R.,Wallace, S. (2005). “Public Financing in Developing and Transition Countries”, Public Budgeting & Finance, 25(4s), 83-98.
• Bakırtaş, D. (2012). “Yolsuzluğun Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği, Yönetim ve Ekonomi”, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 87-98.
• Basheer, M., Ahmad, A., Hassan, S. (2019). “Impact of Economic and Financial Factors on Tax Revenue: Evidence from the Middle East countries”, Accounting, 5(2), 53-60.
• Bird, R. M., Martinez-Vazquez, J., Torgler, B. (2008). “Tax Effort in Developing Countries and High Income Countries: The Impact of Corruption, Voice and Accountability”, Economic Analysis and Policy, 38(1), 55-71.
• Blackburn, K., Bose, N., Capasso, S. (2012). “Tax Evasion, the Underground Economy and Financial Development”, Journal of Economic Behavior & Organization, 83(2), 243-253.
• Campbell, T. D. A. (2010). “Determinants of Personal Income Taxes for Barbados”. International Journal of Public Administration, 33(14), 816-821.
• Castro, G. A., Camarillo, D. B. R. (2014). “Determinants of Tax Revenue in OECD Countries Over the Period 2001–2011”, Contaduría y Administración, 59(3), 35-59. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/ S0186104214712653) (Erişim Tarihi: 15.02.2019).
• Devereux, M. P., Griffith, R. (1998). “Taxes and the Location of Production: Evidence From a Panel of US Multinationals”, Journal of Public Economics, 68(3), 335-367.
• Devereux, M. P., Griffith, R. (2002). “The Impact of Corporate Taxation on the Location of Capital: A Review”, Swedish Economic Policy Review, 9(1), 79- 106.
• Dökmen, G. (2012). “Yolsuzlukların Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Dinamik Panel Veri Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1), 41-51.
• Durkaya, M., Ceylan, S. (2006). “Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme”, Maliye Dergisi, 150, 79-89.
• Dünya Bankası (2019a). Tax Revenue (% of GDP), https://data.worldbank.org/ indicator/GC.TAX.TOTL.GD.ZS (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• Dünya Bankası (2019b). GDP Per Capita Growth (Annual %), https://data. worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD.ZG (Erişim Tarihi: 25.01.2019)
• Dünya Bankası (2019c). Inflation, Consumer Prices (Annual %), https://data. worldbank.org/indicator/FP.CPI.TOTL.ZG (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• Dünya Bankası (2019d). Trade (% of GDP), https://data.worldbank.org/ indicator/NE.TRD.GNFS.ZS (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• Ekici, M. S. (2009). “Vergi Gelirlerini Etkileyen Ekonomik ve Sosyal Faktörler”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 200-223.
• Erdoğan, A.(2016). “Türkiye’nin İhracatını Etkileyen Faktörler: Çoklu Regresyon Analizi”, Social Sciences Research Journal, 5(2), 1-8
• Eroğlu, A. (2018). “Vergileme Kapasitesini Belirleyen Faktörler ve Türkiye’de Vergi Aflarının Vergi Gelirlerine Etkisi”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3(5), 56-69.
• Gobachew, N., Debela, K. L,Shibiru, W. (2018). “Determinants of Tax Revenue in Ethiopia”, Economics, 6(6), 58.
• Gujarati, D. N. (2003). Basic Econometrics, McGraw Hill, Newyork.
• Gupta, A. S. (2007). “Determinants of Tax Revenue Efforts in Developing Countries”, Working Paper 07/184. International Monetary Fund.
• Gupta, S., Moore, J., Gramlich, J., Hofmann, M. A. (2009). “Empirical Evidence on the Revenue Effects of State Corporate Income Tax Policies”, National Tax Journal, 237-267.
• IMF (2019). World Economic Outlook Database, https://www.imf.org/external/ pubs/ft/weo/2018/02/weodata/index.aspx (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• Kaldor, N. (1964). “Will Underdeveloped Countries Learn How to Tax?. Essays on Economic Policy”, London: Gerald Duckworth & Company Limited,1,253-268.
• Karabulut, R., Şeker, K. (2018). “Belirlenmiş Değişkenlerin Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi”, Süleymen Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(3).
• Karagöz, K. (2013). “Determinants of Tax Revenue: Does Sectorial Composition Matter?”, Journal of Finance, Accounting & Management, 4(2).
• Kawano, L., Slemrod, J. (2016). “How Do Corporate Tax Bases Change When Corporate Tax Rates Change? With Implications for the Tax Rate Elasticity of Corporate Tax Revenues”, International Tax and Public Finance, 23(3), 401-433.
• Mahdavi, S. (2008). “The Level and Composition of Tax Revenue in Developing Countries: Evidence from Unbalanced Panel Data”, International Review of Economics & Finance, 17(4), 607-617.
• OECD (2018). “Revenue Statistics 1965-2017”, OECD Publishing, Paris. (https:// read.oecd-library.org/taxation/revenue-statistics-2018_rev_stats-2018- en).
• Özmen, İ. (2016). “Vergi Gelirlerinin Belirleyicileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz: BRIC-T.” Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(32), 232-252.
• Pessino, C., Fenochietto, R. (2010). “Determining Countries’ Tax Effort”, Hacienda Pşblica Española Revista de Economía Pşblica, 195-(4/2010), 65-87.
• Tanzi, V., Davoodi, H. (2000). “Corruption, Growth and Public Finance”, IMF Working Paper, WP/00/182.
• Tekeli, R. (2011). The Determinants of Tax Morale: The Effects of Cultural Differences and Politics, Policy Research Institute, Ministry of Finance of Japan, PRI Discussion Paper Series, (11A-1).
• Terzi, H., Yurtkuran, S. (2016). “Türkiye’de Dolaylı/Dolaysız Vergi Gelirleri ve GSYH İlişkisi”, Maliye Dergisi, 171, 19-33.
• Yıldız, B. (2019). “Vergi Gelirlerinin Ekonomik Belirleyicileri Üzerine Ampirik Bir Analiz: Yüksek Gelirli OECD Ülkeleri Örneği”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(3), 324-339.
• Zivot, E., Andrews, D. (1992). “Further Evidence on the Great Crash, the Oil- Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis,” Journal of Business & Economic Statistics, 10 (3), 251-270.