EKONOMİK BÜYÜMENİN BELİRLEYİCİLERİNİN FARKLI İNSANİ GELİŞMİŞLİK DÜZEYİNDEKİ ÜLKELERE GÖRE ANALİZİ

Year 2021, Issue: 120, 89 - 114, 25.04.2021

Şahin Bulut Adem Babacan Şaban Ertekin

Abstract

Günümüz ekonomilerinde gelişme kavramı ile milli gelir artışından daha çok bireylerin tercihlerini genişleten, refah düzeyleri ve yaşam standartlarının iyileştirilmesini
içeren insani gelişme kavramına vurgu yapılmaktadır. Bir ülkedeki insani gelişme düzeyi ise İnsani Gelişme Endeksi ile ölçülmektedir. Ülkeler İnsani Gelişme Endeks değerine göre düşük, orta, yüksek ve çok yüksek insani gelişmişlik düzeyine sahip ülkeler şeklinde dört gruba ayrılmaktadır. Sürdürülebilir ekonomik büyüme düşük, orta, yüksek veya çok yüksek gelişme seviyelerindeki tüm ülkelerin öncelikli amaçlarından birisidir. Ancak ekonomik büyümeye etki eden faktörler ülkeler arasında farklılık gösterebilmektedir. Bu çalışmada ekonomik büyümeye etki eden değişkenler farklı insani gelişme seviyelerine sahip ülkeleri içerecek şekilde analize dahil edilmiştir. Analizde gelişme seviyeleri birbirinden farklı olan her gruptan rassal olarak dört ülke ve toplamda on altı ülke seçilmiştir. Seçilen ülkelerin nüfus, kamu harcamaları, enflasyon, ticaret hacmi ve işsizlik değişkenlerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri Panel Veri Analizi Yöntemi ile 2005- 2017 yıllık verileri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarında, ülkelerin insani gelişme düzeylerinden bağımsız olarak tüm değişkenlerin ekonomik büyümeyi pozitif şekilde etkilediği sonucu elde edilmiştir.

Keywords

İnsani Gelişme Endeksi, Ekonomik Büyüme, Kamu Harcamaları, İşsizlik, Enflasyon.

ANALYSIS OF THE DETERMINANTS OF ECONOMIC GROWTH ACCORDING TO COUNTRIES WITH DIFFERENT LEVELS OF HUMAN DEVELOPMENT

Abstract

In today’s economies, with the concept of development, emphasis is placed on the concept of human development, which expands the preferences of individuals rather than increased national income, and includes the improvement of their welfare and living standards. The human development level in a country is measured with the Human Development Index. Countries are divided into four groups according to the Human Development Index value as countries with low, medium, high and very high human development levels. Sustainable economic growth is one of the primary objectives of all countries at low, medium, high and very high development levels. However, factors affecting economic growth may differ between countries. In this study, the variables affecting economic growth were involved in the analysis, including countries with different human development levels. In the analysis, four countries were selected randomly from each group with different levels of development and sixteen countries were selected in total. The effects of population, inflation, trade volume and unemployment variables on the economic growth of the selected countries were realized using the data of 2005-2017 years with the Panel Data Analysis Method. In the analysis results, it was concluded that all variables affect economic growth positively, regardless of the human development levels of the countries.

Keywords

Human Development Index, Economic Growth, Public Expenditures, Unemployment, Inflation

References

• Akçiçek, A. (2015), 2014 İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye’nin İnsani Gelişme Performansı, Stratejik Düşünce Enstitüsü, Mans Medya Yayıncılık, Ankara.
• Ataseven, A. ve Bakış, Ç. (2017), İnsani Gelişme Endeksi Kamuoyu (İGE-K), İnsani Gelişme Vakfı Araştırma Raporu 2016.
• Barro, R. J. (1991), Economic Growth in a Cross-section of Countries, Quarterly Journal of Economics, 106: 408-443.
• Barro, R. J. ve Lee, J. W. (1993), International Comparisons of Educational Attainment, Journal of Monetary Economics, 32: 363-394.
• Barro, R. J. (1997), Determinants of Economic Growth: A Cross-Country Empirical Study.Cambridge, MA: MIT Press.
• Bozkurt, H. (2010), Eğitim, Sağlık ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkiler: Türkiye İçin Bir Analiz, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(1), 7-27.
• Chen, B. ve Feng, Y. (1996), Some Political Determinants of Economic Growth, European Journal of Political Economy, 12: 609-627.
• Chen, B. ve Feng, Y. (2000), Determinants of Economic Growth in China: Private Enterprise, Education, and Openness, China Economic Review, 11: 1–15.
• Costantini, V. ve Monni, S. (2008), Environment, Human Development and Economic Growth, Ecological Economics, 64(4): 867-880.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M. ve Meçik, O. (2013), Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım), Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 29-48.
• Dikme, H. ve Büyükerkan, E. (2020), İnsani Gelişme Endeksine Genel Bir Bakış ve Türkiye Değerlendirmesi, Journal of International Social Research, 13(73).
• Dinler, Z. (2014), İktisada Giriş, 20. Basım, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Erdem, E., Çelik, B. (2019), İnsani Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bazı Afrika Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama, Journal of Social Sciences Institute/Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17).
• Feng, Y. (1997), Democracy, Political Stability and Economic Growth, British Journal of Political Science 27, 391-418.
• Glewwe, P., Jacoby, H. G. (1995), An Economic Analysis of Delayed Primary School Enrollment in A Low Income Country: The Role of Early Childhood Nutrition, The review of Economics and Statistics, 156-169.
• Gülel, F. E., Çağlar, A., Kangallı Uyar, S. G., Karadeniz, O. ve Yeşilyurt, M. E. (2017). Türkiye’de İllere Göre İnsani Gelişme Endeksi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(2): 208-216.
• Gürses, D. (2009), İnsani Gelişme ve Türkiye, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 339-350.
• Hausman, JA. (1978), Specification Tests in Econometrics, Econometrica, 46, 1251–71.
• Hongyi, L. I. ve Huang, L. (2009), Health, Education, And Economic Growth in China: Empirical Findings and Implications, China Economic Review, 20(3), 374-387.
• Im, K.; Pesaran, H. ve Shin, Y. (1997), Testing for Unit Roots in Heterogenous Panels, Mimeo, Department of Applied Economics, University of Cambridge.
• IM, Kyung So; Pesaran, H. ve Shin, Y. (2003), Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels, Journal of Econometrics, 115(1), 53- 74
• İnsani Gelişme Vakfı (İNGEV) (2020), İnsani Gelişme Nedir? https://ingev.org/hakkimizda/insani-gelisme-nedir/ (ET: 10.11.2020).
• Kar, M. ve Ağır, H. (2006), Türkiye›de Beşeri Sermaye Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı İle Nedensellik Testi 1926-1994, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11).
• Kesikoğlu, F. ve Öztürk, Z. (2013), Relationship Between Human Capital and Economic Growth: Panel Causality Analysis For Selected OECD Countries, Journal of Economic and Social Studies, 3(1), 153-162.
• Klugman, J., Rodríguez, F. Choi, H. J. (2010), The HDI 2010: New Controversies, Old Critiques, The Journal of Economic Inequality, 9(2), 249-288.
• Kovacevic, M. (2010), Review of HDI Critiques And Potential Improvements, Human Development Research Paper, 33, 1-44.
• Maddala, G. S. ve Wu, S. (1997), A comparative study of unit root tests with panel data and a new simple test, Ohio State University, Working Paper.
• Maddala, Gangadharrao S. ve Shaowen WU (1999), A Comparative Study of Unit Root Tests with Panel Data and a New Simple Test, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, Vol.61, No.S1, 631-652.
• McGillivray, M. (1991), The Human Development Index: Yet Another Redundant Composite Development Indicator?, World Development, 19(10), 1461-1468.
• Meydan, M. C. ve Sarı, V. İ., (2018), İnsani Gelişme Endeksi ve Alt Endekslerinin Türkiye’deki İller İçin Ölçülmesi ve Analizi, İdealkent, 9(24), 387-429.
• Mıhçı, H. ve Mıhçı, S. (2003), Türkiye’nin Yakın Dönemdeki İnsani Gelişme Eğilimleri, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 21-47.
• Öztürk, S. ve Suluk, S. (2020), The Granger Causality Relationship Between Human Development and Economic Growth: The Case of Norway, International Journal of Research in Business and Social Science (2147-4478), 9(6), 143-153.
• Persson, T. ve Tabellini, G. (1992), Growth, Distribution, and Politics, European Economic Review, 36(2-3): 593-602.
• Pesaran, M. H. ve Yamagata, T. (2008), Testing Slope Homogeneity in Large Panels, Journal of Econometrics 142, 50–93.
• Pesaran, H. (2004), General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels, University of Cambridge Working Paper, 0435.
• Pesaran, M. H.; Shin, Y. ve Smith, R. P. (1999), Pooled Mean Group Estimation of Dynamic Heterogeneous Panels, Journal of the American Statistical Association, Vol.94, No.446, 621-634.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. P. (1999), Bounds Testing Approaches to the Analysis of Long Run Relationships, Unpublished manuscript, University of Cambridge (http://www.econ.cam.ac. uk/facuity/pesarani.
• Pesaran, M. H.; Shin, Y. ve Smith, R. P. (1997), Pooled Estimation of Long-Run Relationships in Dynamic Heterogenous Panels, DAE Working Papers Amalgamated Series 9721, University of Cambridge.
• Pesaran, M. H. ve Smith, R. P. (1995), Estimating Long-Run Relationships From Dynamic Heterogeneous Panels, Journal of Econometrics, 68,79-113.
• Ranis, G. (2004), Human Development and Economic Growth, Yale University Economic Growth Center Discussion Paper, (887).
• Ranis, G.; Stewart, F. ve Ramirez, A. (2000), Economic Growth and Human Development, World Development, 28(2), 197-219.
• Şahin, G. ve Gökdemir, L. (2016), İnsani Gelişme Endeksi Bileşenlerinin Türkiye Ölçeğinde ARDL Sınır Testi ile Sınanması, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 2(1), 1-24.
• Şanlısoy, S. (2019), İnsani Gelişmişlik Endeksine Türk Cumhuriyetleri Örneğinde Eleştirel Bir Yaklaşım, Journal of International Social Research, 12(62). 1579-1591.
• Şeker, S. D. (2011), Türkiye’nin İnsani Gelişme Endeksi ve Endeks Sıralamasının Analizi, Kalkınma Bakanlığı Yayınları, No: 2828, Ankara.
• Tıraş, H. H. (2019), Türkiye İçin İnsani Gelişmişlik Göstergeleri, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 14(1), 15-31.
• Uçan, O. ve Koçak, E. (2018), İnsani Gelişme Endeksi ile Büyüme İlişkisi: Pedroni Eşbütünleşme Örneği, Journal of Politics Economy and Management, 1(2), 55-61.
• UNDP (1990), Human Development Report 1990, https://www.un-ilibrary.org/content/books/9789210576512/read (ET: 21.10.2020).
• UNDP (2020), Human Development Report 2020, http://hdr.undp.org/en/content/humandevelopment-index-hdi (ET: 15.12.2020).
• Zhang, J. (2019), The Dynamic Linkage Between Information and Communication Technology, Human Development Index, and Economic Growth: Evidence From Asian Economies. Environmental Science and Pollution Research, 26(26), 26982- 26990.
• Zor, A. (2020), İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 38-52. file:///C:/Users/Lenovo/Downloads/UNDP-TR-HDR-2020%20(1).pdf.